Cibuti: Redaktələr arasındakı fərq
Redaktənin izahı yoxdur |
|||
Sətir 67: | Sətir 67: | ||
== Tarixi == |
== Tarixi == |
||
Müasir Cibuti ərazisində kuşit - afar və issa dillərində danışan köçəri |
Müasir Cibuti ərazisində kuşit - afar və issa dillərində danışan köçəri [[tayfa]]lar məskunlaşmışlar. V-VI əsrlərdə bu ərazi [[Aksum]] dövlətinin tərkibinə daxil edilmişdir. VII əsrdə Cibuti ərazisi ərəb sultanlarının hakimiyyəti altında idi. Yerli əhali arasında islam dini və [[ərəb dili]] yayılmışdı. XVI əsrdə [[Somali yarımadası]]nda bir tərəfdən portuqaliyalılarla efiopiyalılar, digər tərəfdən [[türklər]] və somalilər arasında [[müharibə]] getdiyi dövrdə indiki Cibuti ərazisi portuqaliyalılar tərəfindən işğal olundu. XVII əsrdə bu ərazidə yenidən [[ərəblər]]in hakimiyyəti bərqərar oldu. Bu dövrdə yerli əhali köçəri həyat tərzini davam etdirir, [[ərəblər]] isə əhalinin inzibati və tacirlər təbəqələrini təşkil edirdilər. |
||
1862-ci ildə Fransa ilə Adal sultanı arasında bağlanmış müqaviləyə əsasən fransızlar afar |
[[1862]]-ci ildə [[Fransa]] ilə Adal sultanı arasında bağlanmış müqaviləyə əsasən [[fransızlar]] afar [[tayfa]]sının yaşadıqları əraziləri və Obok buxtasını öz əyalətləri kimi rəsmiləşdirdilər. [[1881]]-ci ildə Obok rayonunu [[inkişaf]] etdirmək məqsədilə fransız səhmdar cəmiyyəti təsis edildi. Həmin dövrdə müasir Cibuti şəhərinin tikintisinə başlanıldı. Obok kimi adlandırılan ərazi [[1896]]-cı ildən rəsmi olaraq fransız Sahil Somalisi adlandırılmışdır. ([[1967]]-ci ildən afarların və issaların fransız ərazisi adlandırılməşdır). [[1889]]-cu ildə ruslar fransız Sahil Somalisinin bir hissəsini işğal etməyə cəhd göstərsələr də fransəz donanması müstəmləkəçilərin bu ərazidən qovulmasına nail oldular. |
||
1946-cı ildə Fransız Somalisi müstəmləkəsi |
[[1946]]-cı ildə Fransız Somalisi müstəmləkəsi [[Fransa]]nın "dəniz arxası" ərazisi statusu aldı. |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
== Siyasi quruluş == |
== Siyasi quruluş == |
||
Cibutidə dövlət quruluşu respublikadır. Dövlət rəsmi şəkildə Cibuti Respublikası adlanır. Ölkədə 1992-ci il 4 sentyabrda referendum yolu ilə qəbul olunmuş, 15 sentyabr 1992-ci ildə qüvvəyə minmiş Konstitusiya fəaliyyət göstərir. |
Cibutidə dövlət quruluşu respublikadır. Dövlət rəsmi şəkildə Cibuti Respublikası adlanır. Ölkədə 1992-ci il 4 sentyabrda referendum yolu ilə qəbul olunmuş, 15 sentyabr 1992-ci ildə qüvvəyə minmiş Konstitusiya fəaliyyət göstərir. |
15:47, 27 iyun 2016 tarixindəki versiya
Cibuti | |||||
---|---|---|---|---|---|
جمهورية جيبوتي République de Djibouti | |||||
| |||||
اتحاد، مساواة، سلام, Unité, Égalité, Paix, Unity, Equality, Peace, Единство, равенство, мир, Djibeauty | |||||
Rəsmi dili | Ərəb və Fransız | ||||
Paytaxt | Cibuti | ||||
Ən böyük şəhər | Cibuti- 500 min sakin (2012-ci il) | ||||
İdarəetmə forması | Prezident Respublikası | ||||
Sahəsi | Dünyada 151-ci | ||||
• Ümumi | 23 000 km² | ||||
Əhalisi | |||||
• Əhali | 875 min nəfər (160-cı) | ||||
• Siyahıyaalma (2009) | 818 159 nəf. | ||||
• Sıxlıq | 38 nəf./km² | ||||
ÜDM (AQP) | |||||
• Ümumi | 2 420 million dollar | ||||
İnternet domeni | .dj | ||||
ISO kodu | DJ | ||||
BOK kodu | DJI | ||||
Telefon kodu | +253 | ||||
Saat qurşaqları | |||||
Nəqliyyatın yönü | sağ[d][1] | ||||
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Cibuti (rəsmi adı Cibuti Respublikası) — Afrikada dövlət. Şərqi Afrikada kiçik bir ölkə. Qonşuları şimalda Eritreya, qərbdə və cənubda Efiopiya, cənub-şərqində isə Somali. Qırmızı dənizə və Ərəb dənizinin Ədən körfəzinə çıxışı vardır. Ərəbistan yarımadasında olan Yəməndən 20 kilometr uzaqlıqdadır. Paytaxtı Cibuti şəhəridir. Xalqın 95%-i müsəlmandır.
Tarixi
Müasir Cibuti ərazisində kuşit - afar və issa dillərində danışan köçəri tayfalar məskunlaşmışlar. V-VI əsrlərdə bu ərazi Aksum dövlətinin tərkibinə daxil edilmişdir. VII əsrdə Cibuti ərazisi ərəb sultanlarının hakimiyyəti altında idi. Yerli əhali arasında islam dini və ərəb dili yayılmışdı. XVI əsrdə Somali yarımadasında bir tərəfdən portuqaliyalılarla efiopiyalılar, digər tərəfdən türklər və somalilər arasında müharibə getdiyi dövrdə indiki Cibuti ərazisi portuqaliyalılar tərəfindən işğal olundu. XVII əsrdə bu ərazidə yenidən ərəblərin hakimiyyəti bərqərar oldu. Bu dövrdə yerli əhali köçəri həyat tərzini davam etdirir, ərəblər isə əhalinin inzibati və tacirlər təbəqələrini təşkil edirdilər.
1862-ci ildə Fransa ilə Adal sultanı arasında bağlanmış müqaviləyə əsasən fransızlar afar tayfasının yaşadıqları əraziləri və Obok buxtasını öz əyalətləri kimi rəsmiləşdirdilər. 1881-ci ildə Obok rayonunu inkişaf etdirmək məqsədilə fransız səhmdar cəmiyyəti təsis edildi. Həmin dövrdə müasir Cibuti şəhərinin tikintisinə başlanıldı. Obok kimi adlandırılan ərazi 1896-cı ildən rəsmi olaraq fransız Sahil Somalisi adlandırılmışdır. (1967-ci ildən afarların və issaların fransız ərazisi adlandırılməşdır). 1889-cu ildə ruslar fransız Sahil Somalisinin bir hissəsini işğal etməyə cəhd göstərsələr də fransəz donanması müstəmləkəçilərin bu ərazidən qovulmasına nail oldular.
1946-cı ildə Fransız Somalisi müstəmləkəsi Fransanın "dəniz arxası" ərazisi statusu aldı.
Cibuti Respublikası 1977-ci il 27 iyun tarixində Fransadan ayrılaraq müstəqilliyini elan etdi. 1977-ci ildə keçirilən referendumun nəticələrinə əsasən istiqlaliyyət qazanmış bu ölkə Cibuti respublikası adlandırıldı. 1981-ci ildə ölkədə təkpartiyalı sistemə keçildi.
Siyasi quruluş
Cibutidə dövlət quruluşu respublikadır. Dövlət rəsmi şəkildə Cibuti Respublikası adlanır. Ölkədə 1992-ci il 4 sentyabrda referendum yolu ilə qəbul olunmuş, 15 sentyabr 1992-ci ildə qüvvəyə minmiş Konstitusiya fəaliyyət göstərir.
Dövlət başçısı prezidentdir. Prezident ümumi səsvngnbvvnbvnbvnbvmi səsvermə yolu ilə 5 il müddətinə seçilir. Ölkədə 18 yaşına çatanların seçmək, 23 yaşına çatanların seçilmək hüququ vardır.
İcraedici hakimiyyət prezidedə və hökumətə (Nazirlər Sovetinə) məxsusdur. Hökumətə Baç Nazir rəhbərlik edir.
Əhalisi
Əhalinin sayı - 740 min həfərdir. (2010-cu il iyul məlumatına əsasən). Əhali illik artımı 2,2%-dir. (2010-cu il) Orta ömür müddəti - kişilərdə 58 il, qadınlarda 63 ildir. Uşaq ölümü nər 1000 nəfərə 57 nəfərdir,
İqtisadiyyatı
2009-cu ildə ölkədə 350 million kW-saat elektrik enerji istehsal edildi.Kənd təsərrüfatın əsas sahəsi - heyvandarlıqdır. Cibuti şəhəri əhəmiyyətli dəniz liman kimi dünyada məlumdur.