Vəngli: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
k tənzimləmə using AWB
Sətir 36: Sətir 36:
[[Şəkil:Xoxanaberd.JPG|thumb|250px|Kəndin ətrafındakı dağlar]]
[[Şəkil:Xoxanaberd.JPG|thumb|250px|Kəndin ətrafındakı dağlar]]


'''Vəngli''' — [[Azərbaycan Respublikası]]nın [[Kəlbəcər rayonu]]nun inzibati ərazi vahidində kənd<ref>{{cite web|url=http://e-qanun.az/files/framework/data/7/f_7976.htm |title=Azərbaycan Respublikasının bəzi yaşayış məntəqələrinin tarixi adlarının bərpası və dəqiqləşdirilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 29 dekabr 1992-ci il tarixli, 428 saylı qərarı |author= |date= |work=[[e-qanun.az]] |publisher=e-qanun.az |accessdate=2014-10-11 |language=az}}</ref>. Vəngli kəndi əvvəllər [[Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti]]ndə [[Ağdərə rayonu]] inzibati ərazisinə aid idi, lakin 1992-ci ildə Ağdərə rayonu ləğv edilərək ərazisi qonşu Ağdam, Tərtər və Kəlbəcər rayonları arasında bölüşdürüldü. Vəngli kəndi də Kəlbəcər rayonuna birləşdirilən kəndlərdən biridir. Vəngli kəndi [[Qarabağ müharibəsi]] zamanı [[1993]]-cü ildə [[Ermənistan Respublikası Silahlı Qüvvələri]] tərəfindən işğal edilib.
'''Vəngli''' — [[Azərbaycan Respublikası]]nın [[Kəlbəcər rayonu]]nun inzibati ərazi vahidində kənd<ref>{{cite web|url=http://e-qanun.az/files/framework/data/7/f_7976.htm |title=Azərbaycan Respublikasının bəzi yaşayış məntəqələrinin tarixi adlarının bərpası və dəqiqləşdirilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 29 dekabr 1992-ci il tarixli, 428 saylı qərarı |author= |date= |work=[[e-qanun.az]] |publisher=e-qanun.az |accessdate=2014-10-11 |language=az}}</ref>. Vəngli kəndi əvvəllər [[Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti]]ndə [[Ağdərə rayonu]] inzibati ərazisinə aid idi, lakin 1992-ci ildə Ağdərə rayonu ləğv edilərək ərazisi qonşu Ağdam, Tərtər və Kəlbəcər rayonları arasında bölüşdürüldü. Vəngli kəndi də Kəlbəcər rayonuna birləşdirilən kəndlərdən biridir. Vəngli kəndi [[Qarabağ müharibəsi]] zamanı [[1993]]-cü ildə [[Ermənistan Respublikası Silahlı Qüvvələri]] tərəfindən işğal edilib.


== Tarixi ==
== Tarixi ==
Vəngli kəndi uzun müddət Alban [[Xaçın knyazlığı]]nın mərkəzi olub. Xaçın knyazlığının ən görkəmli rəhbərlərindən olan Həsən Cəlalın iqamətgahı olan [[Holanaberd qalası]] ilə üzbəüz, Ağdərə rayonunun Vəngli kəndində Xaçın çayının sol sahilində dağın üstündə ucaldılmış məşhur Gəncesər monastrı Qafqaz Albaniyası xristian memarlığının ən görkəmli abidələrindən biridir. Monastrın divarında daş üzərindəki epiqrafik yazıdan məlum olur ki, bu abidə "yüksək və böyük Arsax ölkəsinin hökmdarı, geniş vilayətin çarı, Böyük Həsənin nəvəsi, Vaxtanqın oğlu, Həsən Calal Dövlə və anası Xorişə xatun tərəfindən 1216-1238-ci illərdə inşa edilmişdir". 1261-ci ildə monqol-tatar işğalçıları tərəfindən İranın [[Qəzvin]] şəhərində qətlə yetirilmiş [[Həsən Calal Dövlə]]ni oğlu knyaz Atabəy gətirib Gəncesər monastrında dəfn etmişdir. Bu monastır 1511-ci ildən 1836-cı ilədək, yəni [[Rusiya sinodu]]nun rəsmi qərarı ilə Alban kilsəsi ləğv edilənədək diofizit alban xristianlarının iqamətgahı olmuşdur. <ref>[http://www.azturk.biz/print.php?type=A&item_id=17 Qafqaz Albaniyasının məbədləri]</ref>
Vəngli kəndi uzun müddət Alban [[Xaçın knyazlığı]]nın mərkəzi olub. Xaçın knyazlığının ən görkəmli rəhbərlərindən olan Həsən Cəlalın iqamətgahı olan [[Holanaberd qalası]] ilə üzbəüz, Ağdərə rayonunun Vəngli kəndində Xaçın çayının sol sahilində dağın üstündə ucaldılmış məşhur Gəncesər monastrı Qafqaz Albaniyası xristian memarlığının ən görkəmli abidələrindən biridir. Monastrın divarında daş üzərindəki epiqrafik yazıdan məlum olur ki, bu abidə "yüksək və böyük Arsax ölkəsinin hökmdarı, geniş vilayətin çarı, Böyük Həsənin nəvəsi, Vaxtanqın oğlu, Həsən Calal Dövlə və anası Xorişə xatun tərəfindən 1216-1238-ci illərdə inşa edilmişdir". 1261-ci ildə monqol-tatar işğalçıları tərəfindən İranın [[Qəzvin]] şəhərində qətlə yetirilmiş [[Həsən Calal Dövlə]]ni oğlu knyaz Atabəy gətirib Gəncesər monastrında dəfn etmişdir. Bu monastır 1511-ci ildən 1836-cı ilədək, yəni [[Rusiya sinodu]]nun rəsmi qərarı ilə Alban kilsəsi ləğv edilənədək diofizit alban xristianlarının iqamətgahı olmuşdur.<ref>[http://www.azturk.biz/print.php?type=A&item_id=17 Qafqaz Albaniyasının məbədləri]</ref>


[[Qarabağ müharibəsi]]nin başlandığı ilk günlərdən ermənilər bu kənddə nəzarəti tam ələ keçirərək buradan qonşu azərbaycanlı kəndlərinə hücum etməyə, günahsız insanları qırmağa başladılar. Bunun qarşısını almaq üçün [[Azərbaycan ordusu]] 1992-ci ilin yayında təşkil etdiyi hücum zamanı həmin ilin avqustun 23-də kəndi erməni işğalçılarından təmizlədi. <ref>[http://www.tezadlar.az/cap.php?id=13176 General adına layiq əsl hərbçi – Zaur Rzayev]</ref> Lakin 1993-cü ilin əvvəlində Ermənistan ordusu yenidən hücuma keçərək kəndi işğal etdi.
[[Qarabağ müharibəsi]]nin başlandığı ilk günlərdən ermənilər bu kənddə nəzarəti tam ələ keçirərək buradan qonşu azərbaycanlı kəndlərinə hücum etməyə, günahsız insanları qırmağa başladılar. Bunun qarşısını almaq üçün [[Azərbaycan ordusu]] 1992-ci ilin yayında təşkil etdiyi hücum zamanı həmin ilin avqustun 23-də kəndi erməni işğalçılarından təmizlədi.<ref>[http://www.tezadlar.az/cap.php?id=13176 General adına layiq əsl hərbçi – Zaur Rzayev]</ref> Lakin 1993-cü ilin əvvəlində Ermənistan ordusu yenidən hücuma keçərək kəndi işğal etdi.


== Mədəniyyəti ==
== Mədəniyyəti ==
Sətir 53: Sətir 53:


== İstinadlar ==
== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}
<references/>


== Həmçinin bax ==
== Həmçinin bax ==

13:12, 15 aprel 2017 versiyası

Vəngli
40°03′28″ şm. e. 46°32′44″ ş. u.
Ölkə  Azərbaycan
Rayon Kəlbəcər rayonu
Tarixi və coğrafiyası
Mərkəzin hündürlüyü 1.031 m
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi
  • 1.280 nəf. (2005)[1]
Rəsmi dili
Vəngli xəritədə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar
Gəncəsər Monastırı
Kəndin ətrafındakı dağlar

VəngliAzərbaycan Respublikasının Kəlbəcər rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd[2]. Vəngli kəndi əvvəllər Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətində Ağdərə rayonu inzibati ərazisinə aid idi, lakin 1992-ci ildə Ağdərə rayonu ləğv edilərək ərazisi qonşu Ağdam, Tərtər və Kəlbəcər rayonları arasında bölüşdürüldü. Vəngli kəndi də Kəlbəcər rayonuna birləşdirilən kəndlərdən biridir. Vəngli kəndi Qarabağ müharibəsi zamanı 1993-cü ildə Ermənistan Respublikası Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal edilib.

Tarixi

Vəngli kəndi uzun müddət Alban Xaçın knyazlığının mərkəzi olub. Xaçın knyazlığının ən görkəmli rəhbərlərindən olan Həsən Cəlalın iqamətgahı olan Holanaberd qalası ilə üzbəüz, Ağdərə rayonunun Vəngli kəndində Xaçın çayının sol sahilində dağın üstündə ucaldılmış məşhur Gəncesər monastrı Qafqaz Albaniyası xristian memarlığının ən görkəmli abidələrindən biridir. Monastrın divarında daş üzərindəki epiqrafik yazıdan məlum olur ki, bu abidə "yüksək və böyük Arsax ölkəsinin hökmdarı, geniş vilayətin çarı, Böyük Həsənin nəvəsi, Vaxtanqın oğlu, Həsən Calal Dövlə və anası Xorişə xatun tərəfindən 1216-1238-ci illərdə inşa edilmişdir". 1261-ci ildə monqol-tatar işğalçıları tərəfindən İranın Qəzvin şəhərində qətlə yetirilmiş Həsən Calal Dövləni oğlu knyaz Atabəy gətirib Gəncesər monastrında dəfn etmişdir. Bu monastır 1511-ci ildən 1836-cı ilədək, yəni Rusiya sinodunun rəsmi qərarı ilə Alban kilsəsi ləğv edilənədək diofizit alban xristianlarının iqamətgahı olmuşdur.[3]

Qarabağ müharibəsinin başlandığı ilk günlərdən ermənilər bu kənddə nəzarəti tam ələ keçirərək buradan qonşu azərbaycanlı kəndlərinə hücum etməyə, günahsız insanları qırmağa başladılar. Bunun qarşısını almaq üçün Azərbaycan ordusu 1992-ci ilin yayında təşkil etdiyi hücum zamanı həmin ilin avqustun 23-də kəndi erməni işğalçılarından təmizlədi.[4] Lakin 1993-cü ilin əvvəlində Ermənistan ordusu yenidən hücuma keçərək kəndi işğal etdi.

Mədəniyyəti

Kənddə 1238-ci ildə tikilmiş və Qafqaz Albaniyası memarlığının incisi sayılan Gəncəsər monastırı yerləşir.

Coğrafiyası və iqlimi

Vəngli Xaçınçay çayının sol sahilində, yüksək dağlıq ərazidə yerləşir. Havası yay zamanı sərin, yağışlı, qışda isə soyuq və qarlı keçir. Kəndin ətrafı meşələrlə örtülüdür, buna görə havası təmiz və səfalıdır.

Əhalisi

Kənddə hal-hazırda təxminən 1000 nəfər əhali yaşayır ki, bunun da hamısını vaxtilə bura İrandan köçürülmüş ermənilərin törəmələri təşkil edir.

İstinadlar

  1. http://census.stat-nkr.am/nkr/1-1.pdf.
  2. "Azərbaycan Respublikasının bəzi yaşayış məntəqələrinin tarixi adlarının bərpası və dəqiqləşdirilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 29 dekabr 1992-ci il tarixli, 428 saylı qərarı". e-qanun.az (az.). e-qanun.az. İstifadə tarixi: 2014-10-11.
  3. Qafqaz Albaniyasının məbədləri
  4. General adına layiq əsl hərbçi – Zaur Rzayev

Həmçinin bax