Sfalerit: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Redaktənin izahı yoxdur
kRedaktənin izahı yoxdur
Sətir 1: Sətir 1:
{{Mineral
{{Mineral
| ad = Sfalerit – ZnS ● ● ● ● ●
| ad = Sfalerit – ZnS
| boxwidth =
| boxwidth =
| fon rəngi =
| fon rəngi =
| mətn rəngi =
| mətn rəngi =
| şəkil =
| şəkil =Sphalerite2.jpg
| ölçü =
| ölçü =
| alt =
| alt =
| izah =
| izah =Sfalerit, Gədəbəy yatağı, Gədəbəy rayonu
| kateqoriya =
| kateqoriya =
| formul =
| formul =
Sətir 63: Sətir 63:
}}
}}


'''Sfalerit – ZnS ● ● ● ● ●''' - ''Kubik sinqoniya''                                                                       
'''Sfalerit – ZnS''' - ''Kubik sinqoniya.'' Rast gəlmə tezliyi şkalası: hər yerdə rast gələn.                            


== Növ müxtəliflikləri ==
== Növ müxtəliflikləri ==
Sətir 69: Sətir 69:


== Xassələri ==
== Xassələri ==
R – açıq-qəhvəyidən qaraya qədər, hərdənbir – sarı, yaşıl, qırmızı, narıncı, bəzən rəngsiz; C – ağ, sarı, boz; P – yarımmetal, almaz, qatran; Ş – qeyri-şəffaf, hərdənbir yarımşəffaf, bəzən şəffaf; SX – 3,9-4,1; S – 3,5-4; Kövrəkdir; AR – {110} rombododekaedr üzrə altı istiqamətdə tam mükəmməl; SN – pilləvari: L – sürtüldükdə və ya sındırıldıqda bəzən fosforessensiya müşahidə olunur; BX – piroelektrik xassəsi ilə səciyyələnir; M – XX: tetraedrik, hərdənbir rombododekaedrik; İ: {111} üzrə tez-tez qeyd olunur; A: dənəvər və sıx kütlələr, ara-sıra kollomorf-zonal, böyrəkvari, qlobulyar aqreqatlar, qabıqlar, stalaktitlər.
Rəng – açıq-qəhvəyidən qaraya qədər, hərdənbir – sarı, yaşıl, qırmızı, narıncı, bəzən rəngsiz; Mineralın cizgisinin rəngi – ağ, sarı, boz; Parıltı – yarımmetal, almaz, qatran; Şəffaflıq – qeyri-şəffaf, hərdənbir yarımşəffaf, bəzən şəffaf; Sıxlıq – 3,9-4,1; Sərtlik – 3,5-4; Kövrəkdir; Ayrılma – {110} rombododekaedr üzrə altı istiqamətdə tam mükəmməl; Sınıqlar – pilləvari: Lüminessensiya – sürtüldükdə və ya sındırıldıqda bəzən fosforessensiya müşahidə olunur; Başqa xassələr – piroelektrik xassəsi ilə səciyyələnir; Morfologiya – kristallar: tetraedrik, hərdənbir rombododekaedrik; İkiləşmə: {111} üzrə tez-tez qeyd olunur; Mineral aqreqatları: dənəvər və sıx kütlələr, ara-sıra kollomorf-zonal, böyrəkvari, qlobulyar aqreqatlar, qabıqlar, stalaktitlər.


== Mənşəyi və yayılması ==
== Mənşəyi və yayılması ==
Adətən hidrotermal yataqlarda, bəzən skarnlar içərisində yerləşən qurğuşun - sink yataqlarında qeyd olunur. Sfalerit fumarollar ilə də əlaqədar olaraq yaranır. İri bütöv filiz cisimləri və püruzları çökmə süxurlar içərisində yerləşən stratiform tipli yataqlarda qeyd olunur. Bəzən fosforit, pirit və siderit konkresiyalarının tərkibində iştirak edir. Ay süxurlarında və bəzi meteoritlərdə tapılmışdır. BR: qalenit, xalkopirit, pirit, pirrotin, tetraedrit, tennantit, kvars, barit, kalsit. Y: Broken-Xill (Avstraliya); Sumeb (Namibiya); Prşibram, Kölerqrund (Çexiya); Olkuş (Polşa); Madan (Bolqarıstan); Uralın bir sıra kolçedan-polimetal obyektləri, Dalneqorski yatağı (Rusiya), Jayrem (Qazaxıstan); Sullivan (Kanada); «Missisipi vadisi tipli» çoxsaylı başqa yataqlar (ABŞ) və b. Azərbaycanda filizlərinin sənaye əhəmiyyətli əsas minerallarından biri sfalerit olan bir sıra kolçedan və polimetal yataqları (Filizçay, Katex, Katsdağ, Mehmana, Gümüşlük, Ağdərə və s.) məlumdur. Sfaleritə həmçinin bəzi digər filiz obyektlərində də rast gəlinir.
Adətən hidrotermal yataqlarda, bəzən skarnlar içərisində yerləşən qurğuşun - sink yataqlarında qeyd olunur. Sfalerit fumarollar ilə də əlaqədar olaraq yaranır. İri bütöv filiz cisimləri və püruzları çökmə süxurlar içərisində yerləşən stratiform tipli yataqlarda qeyd olunur. Bəzən fosforit, pirit və siderit konkresiyalarının tərkibində iştirak edir. Ay süxurlarında və bəzi meteoritlərdə tapılmışdır. Birlikdə rast gəldiyi minerallar: [[Qalenit (mineral)|qalenit]], [[Xalkopirit (mineral)|xalkopirit]], [[Pirit (mineral)|pirit]], [[Pirrotin (mineral)|pirrotin]], [[Tetraedrit (mineral)|tetraedrit]], [[tennantit]], [[kvars]], [[Barit (mineral)|barit]], [[Kalsit (mineral)|kalsit]]. Mineralın tapıldığı yerlər: Broken-Xill ([[Avstraliya]]); Sumeb ([[Namibiya]]); Prşibram, Kölerqrund ([[Çexiya]]); Olkuş ([[Polşa]]); Madan ([[Bolqarıstan]]); Uralın bir sıra kolçedan-polimetal obyektləri, Dalneqorski yatağı ([[Rusiya]]), Jayrem ([[Qazaxıstan]]); Sullivan ([[Kanada]]); «Missisipi vadisi tipli» çoxsaylı başqa yataqlar ([[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]) və b. [[Azərbaycan|Azərbaycanda]] filizlərinin sənaye əhəmiyyətli əsas minerallarından biri sfalerit olan bir sıra kolçedan və polimetal yataqları (Filizçay, Katex, Katsdağ, Mehmana, Gümüşlük, Ağdərə və s.) məlumdur. Sfaleritə həmçinin bəzi digər filiz obyektlərində də rast gəlinir.


== Tətbiqi ==
== Tətbiqi ==
Sink almaq üçün ən mühüm xammaldır. Sfaleritin izomorf qarışıqlarının – kadmium, indium, germanium, qallium, selen və tellurun mənbəyidir.
Sink almaq üçün ən mühüm xammaldır. Sfaleritin izomorf qarışıqlarının – kadmium, indium, germanium, qallium, selen və tellurun mənbəyidir.

== Həmçinin bax ==
* [[Qalenit (mineral)|Qalenit]]
* [[Kvars]]
* [[Xalkopirit (mineral)|Xalkopirit]]
* [[Pirit (mineral)|Pirit]]
* [[Pirrotin (mineral)|Pirrotin]]
* [[Tetraedrit (mineral)|Tetraedrit]]
* [[Barit (mineral)|Barit]]
* [[Kalsit (mineral)|Kalsit]]

== Xarici keçidlər ==
* [http://www.minerals.net/mineral/sphalerite.aspx THE MINERAL SPHALERITE]


== Mənbə ==
== Mənbə ==

12:55, 19 iyun 2017 tarixindəki versiya

Sfalerit – ZnS
Sfalerit, Gədəbəy yatağı, Gədəbəy rayonu
Sfalerit, Gədəbəy yatağı, Gədəbəy rayonu
Ümumi məlumatlar
Kateqoriya Mineral
Formul
(təkrarlanan vahid)		 ZnS
Strunz təsnifatı II/C.01
Xüsusiyyətləri
Kristalloqrafik sinqoniya kubik sinqoniya
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Sfalerit – ZnS - Kubik sinqoniya. Rast gəlmə tezliyi şkalası: hər yerdə rast gələn.                            

Növ müxtəliflikləri

Kleyofan – dəmirlə kasıb olan açıq rəngli və ya rəngsiz, marmatit–dəmirlə zəngin olan (Fe > 8-10 %) qara, prşibramit – kadmium (5 %-ə qədər) və başqa element qarışıqları ilə zəngin olan qırmızı, voltsit və qumuçionit – mərgümüşlü sfaleritlər; brunkit – ağımtıl-boz rəngli torpaqvari kütlələr.

Xassələri

Rəng – açıq-qəhvəyidən qaraya qədər, hərdənbir – sarı, yaşıl, qırmızı, narıncı, bəzən rəngsiz; Mineralın cizgisinin rəngi – ağ, sarı, boz; Parıltı – yarımmetal, almaz, qatran; Şəffaflıq – qeyri-şəffaf, hərdənbir yarımşəffaf, bəzən şəffaf; Sıxlıq – 3,9-4,1; Sərtlik – 3,5-4; Kövrəkdir; Ayrılma – {110} rombododekaedr üzrə altı istiqamətdə tam mükəmməl; Sınıqlar – pilləvari: Lüminessensiya – sürtüldükdə və ya sındırıldıqda bəzən fosforessensiya müşahidə olunur; Başqa xassələr – piroelektrik xassəsi ilə səciyyələnir; Morfologiya – kristallar: tetraedrik, hərdənbir rombododekaedrik; İkiləşmə: {111} üzrə tez-tez qeyd olunur; Mineral aqreqatları: dənəvər və sıx kütlələr, ara-sıra kollomorf-zonal, böyrəkvari, qlobulyar aqreqatlar, qabıqlar, stalaktitlər.

Mənşəyi və yayılması

Adətən hidrotermal yataqlarda, bəzən skarnlar içərisində yerləşən qurğuşun - sink yataqlarında qeyd olunur. Sfalerit fumarollar ilə də əlaqədar olaraq yaranır. İri bütöv filiz cisimləri və püruzları çökmə süxurlar içərisində yerləşən stratiform tipli yataqlarda qeyd olunur. Bəzən fosforit, pirit və siderit konkresiyalarının tərkibində iştirak edir. Ay süxurlarında və bəzi meteoritlərdə tapılmışdır. Birlikdə rast gəldiyi minerallar: qalenit, xalkopirit, pirit, pirrotin, tetraedrit, tennantit, kvars, barit, kalsit. Mineralın tapıldığı yerlər: Broken-Xill (Avstraliya); Sumeb (Namibiya); Prşibram, Kölerqrund (Çexiya); Olkuş (Polşa); Madan (Bolqarıstan); Uralın bir sıra kolçedan-polimetal obyektləri, Dalneqorski yatağı (Rusiya), Jayrem (Qazaxıstan); Sullivan (Kanada); «Missisipi vadisi tipli» çoxsaylı başqa yataqlar (ABŞ) və b. Azərbaycanda filizlərinin sənaye əhəmiyyətli əsas minerallarından biri sfalerit olan bir sıra kolçedan və polimetal yataqları (Filizçay, Katex, Katsdağ, Mehmana, Gümüşlük, Ağdərə və s.) məlumdur. Sfaleritə həmçinin bəzi digər filiz obyektlərində də rast gəlinir.

Tətbiqi

Sink almaq üçün ən mühüm xammaldır. Sfaleritin izomorf qarışıqlarının – kadmium, indium, germanium, qallium, selen və tellurun mənbəyidir.

Həmçinin bax

Xarici keçidlər

Mənbə

  • "Azərbaycan mineralları" // Bakı, "Nafta-Press" nəşriyyatı, 2004 ''
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Sfalerit&oldid=3970819"