Nəqliyyatda tələbin idarə edilməsi

Fayl:Baku traffic.jpg

Bakı tıxacından bir görüntü

Nəqliyyatda tələbin idarə edilməsi

Nəqliyyat və tıxac planlaması baxımından tələbin idarə edilməsi (Təklifin tələb yaratması) - ( ing. ing.Induced demand ) Dünyanın bir çox ölkələrinin əhalisinin artması, nəqliyyat vasitələri sayında, sərnişin və yük daşımacılığnda və bunlara əlavə olaraq qloballaşmanın sürətlə artması səfərlərə olan tələbə təsir etməkdədir. Bütün bu hadisələr insanların ev ilə iş yerləri arasında seçim etdikləri nəqliyyat imkanları və yük daşımacılığı seçənəklərini də dəyişdirir. Nəqliyyat ilə əlaqədar problemlər çox vaxt iqtisadi baxımdan yüksək xərclərə səbəb olur. Səfərlərə olan tələbin ödənilməsi, nəqliyyat (çatdırılma) və bununla əlaqədar imkanları (xərcləri) artırılmadan səfərlərə (yolculuğa) olan tələbi azaldaraq və yaxud məhdudlaşdıraraq həll etməyi qarşısına məqsəd qoyan planlamadır. Nəqliyyat problemlərini və tıxacların həll edilməsində böyük həcmli investisiyalar qoymadan aradan qaldırılması səfər vərdişlərinin dəyişdirilməsini hədəfləməkdədir. Bununla bərabər bütün nəqliyyat problemlərini və nəqliyyat tıxanıqlığının aradan qaldırılmasında hər dərdə dərman olamasa da olduqca təsirli bir strateji planlaşdırma hesab olunur. Nəqliyyat xidmətlərində ənənəvi olaraq təklif yönümlü həll istiqamətlərinə daha çox yer verilir və bu istiqamətdə nəqliyyatın imkanlarını (tutumunu, həcmini) artıracaq işlər görülür. Lakin nəqliyyat xidmətlərinin göstərilməsində ənənəvi olan təklif istiqamətli həll üsulları zaman keçdikcə yetərsiz qaldığından, problemin tələb baxımından ələ alınmasına səbəb olmuşdur və bu istiqamətdə nəqliyyatda tələbin idarə edilməsi məsələsi ortaya çıxmışdır. Nəqliyyatda tələbin idarə edilməsini tıxac probleminin həlli məqsədi ilə nəqliyyat imkanlarını artırmaq yerinə səfər tələbini azaldan və məhdudlaşdıran siyasətlər və ya tədbirlər planı şəklində ifadə etmək mümkündür

Tədbirlər

Fiziki yaxşılaşdırma tədbirləri

• Sərnişin daşımada yaxşılaşdırmalar
• Piyada və velosiped yollarının inkişaf etdirilməsi
• Park etmə və sürücülük planlamaları
• Səyahət müddətlərini qısaldacaq tənzimləmələr
• Avtomobillərdə enerji səmərəliliyini təmin edəcək texnoloji dəyişikliklər

Hüquqi siyasət

• Şəhər mərkəzlərində avtomobil tıxacının qadağan edilməsi
• Park etmə nəzarəti və tənzimləmələri
• Sürət limitinin aşağı salınması

İqtisadi siyasət

• Avtomobillər və yanacaq üzərində vergitutma
• Yol və ya tıxac cərimələri
• Kilometrə görə ödənişlər
• Sərnişin daşımanın xərclərini azaltmaq

Bilgiləndirmə və təhsil tədbirləri

• Fərdi marketinq
• Cəmiyyəti məlumatlandırma kampaniyaları
• Davranışların nəticələri haqqında geri bildiriş
• Sosial modelləşdirmə