Ballınanə

Ballınanə
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptophyta Klad: Embryophytes Klad: Polysporangiophytes Klad: Tracheophytes Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Eudicots Klad: Core eudicots Klad: Superasterids Klad: Asterids Klad: Lamiids Dəstə: Dalamazçiçəklilər Fəsilə: Dalamazkimilər Yarımfəsilə: Nepetoideae Triba: Mentheae Cins: Ballınanə
Beynəlxalq elmi adı
Melissa L., 1753
Şəkil axtarışı ITIS   32564 NCBI   39170 EOL   71171

Ballınanə, bədrənc və ya limonotu (lat. Melissa L.) Dalmazkimilər (Lamiaceae Lindi.) fəsiləsinin Bədrənc(Melissa L.) cinsindən olan çoxillik ot bitkisidir. Gövdəsi dördkünc,budaqlı, yarpaqları ilə birlikdə yumşaq tüklüdür. Yarpaqları qarşılıqlı düzülmüş, saplaqlı, yumurtavarı formalı, kənarları mişarvarı, demək olar ki, çılpaqdır. Çiçəkləri ağ rəngdə xırda,ətirlidir. Meyvəsi dörd kiçik qozcuqdan ibarətdir. Bütövlükdə bitki limon iyinə,qurudulmuş yarpaqları isə acı ədviyyəli, bir qədər büzüşdürücü dada malikdir. İyun-iyul aylarında çiçəkləyir və iyul-sentyabr aylarında meyvə verir.

Yayılması

Quba, Qusar, Şabran, Şəki, Zaqatala, Şuşa,Laçın, Daşkəsən, Gədəbəy, Göy-göl,Tovuz rayonlarında, Kür düzənliyi, Samur-Dəvəçi, Kür-Araz və Lənkəran ovalıqlarında, Naxçıvanın dağlıq hissəsində yayılmışdır. Arandan orta dağ qurşağına kimi (dəniz səviyyəsindən 1800m-ə qədər)rast gəlinir. Əsasən meşə və meşə kənarı kolluqlar, bağ və bostanlarda bitir.

Tərkibi

Flavonid, efir və piyli yağlar, C, B1, B2 vitaminləri, karotin, aşı maddəsi və aromatik birləşmələrlə zəngindir.

Təsiri və tətbiqi

Farmokopeyaya daxil olan rəsmi dərman bitkisidir. Praktiki, eksperimental və xalq təbabətində, eləcə də,farmokologiyada və baytarlıqda geniş tətbiq edilir. Bu bitki əsasən ürək-damar, mədə-bağırsaq, revmatizm, dəri, boğaz,qulaq, bronxit və qan xəstəlikləri, habelə nevralgiya, baş və diş ağrıları,irinli yara və xoralar,yanıqlar, bədxassəli şişlər, podaqra, sınıqlar, burxulma və zədələnmə zamanı istifadə olunur.Antioksidant, antibakterial,antifunqal,antivirus, sakitləşdirici,hipotenziv, ödqovucu,hemostatik, damardaraldıcı, ağrıkəsici, işlədici və iltihab proseslərinə qarşı təsirə malikdir.

Əks təsirləri

Arterial hipotenziyaya ziyandır, az zəhərlidir.

İstifadə olunan hissələr

Yerüstü hissəsi, yarpaqları, çiçəkləri və toxumları.

İstifadə formaları

Cövhər, dəmləmə və şirələr.

Dərman bitkisi kimi istifadə olunan növləri

• Bədrənc; Dərman limonotu; Dərman arıotu; Əngəbu (lat. Melissa officinalis L.)

Dərman limonotu

Digər növləri

• Melissa axillaris (Benth.) Bakh.f.
• Melissa bicornis Klokov
• Melissa flava Benth. ex Wall.
• Melissa yunnanensis C.Y.Wu & Y.C.Huang

Mənbə

Azərbaycanda geniş yayılmış dərman bitkiləri. AMEA Botanika İnstitutunun Azərbaycan Botanika Cəmiyyəti.