Ada: Redaktələr arasındakı fərq
Redaktənin izahı yoxdur |
kRedaktənin izahı yoxdur |
||
| Sətir 10: | Sətir 10: | ||
== Digər == |
== Digər == |
||
'''Ada dağları''' - hündürlüyü 100 ''m''-dən 1- 2 ''km''-dək olan təcrid olunmuş yüksəkliklər. Planda nisbətən uzunsov, oval, dairəvi və b. formalarda olur. |
'''Ada dağları''' - hündürlüyü 100 ''m''-dən 1- 2 ''km''-dək olan təcrid olunmuş yüksəkliklər. Planda nisbətən uzunsov, oval, dairəvi və b. formalarda olur. Ada dağları mənşəyi haqqında iki fikir vardır: 1. Ada dağları aşınmadan sonra qalmış relikt dağlarıdır; 2. Ada dağları lokal yeni dağəmələgəlmə sahələridir. |
||
'''Ada dayazlığı''' - adanı fasiləsiz zolaqla (10 ''m''-dən 10''km''-dək) əhatə edən dayaz, azmeyilli, hamarlanmış dib səthi. Böyük adaların (məs., Yeni Zelandiya, Madaqaskar) |
'''Ada dayazlığı''' - adanı fasiləsiz zolaqla (10 ''m''-dən 10''km''-dək) əhatə edən dayaz, azmeyilli, hamarlanmış dib səthi. Böyük adaların (məs., Yeni Zelandiya, Madaqaskar) Ada dayazlığı, kiçik adaların qitə dayazlığına analoji olur və sahil dayazlığını əmələ gətirir. Sinonim: ada şelfi. |
||
'''Ada fosforitləri''' - isti dənizlərin kiçik adalarında quş quanosunun (ifrazat) pozulması nəticəsində əmələ gələn açıqrəngli, massiv, sıx, torpaqvari, kavernalı, oolitvari kütlə. Bəzi adalarda (Nauru və b.) istismar edilir. |
'''Ada fosforitləri''' - isti dənizlərin kiçik adalarında quş quanosunun (ifrazat) pozulması nəticəsində əmələ gələn açıqrəngli, massiv, sıx, torpaqvari, kavernalı, oolitvari kütlə. Bəzi adalarda (Nauru və b.) istismar edilir. |
||
11:12, 2 oktyabr 2017 tarixindəki versiya
Ada — hər tərəfdən su ilə əhatə olunmuş, materikə nisbətən kiçik, suyun qabarması zamanı belə su səthindən yüksəkdə olan, təbii yolla yaranan quru torpaq sahəsi. Okeanlarda, dənizlərdə, çaylarda, göllərdə qrup halında (arxipelaq) və ya tək-tək olur.
Mənşəyinə görə adalar üç qrupa bölünür:
- 1.Materik mənşəli adalar. Bunlar tektonik proseslər nəticəsində Yer qabığının çökməsi və ya parçalanması nəticəsində materikdən ayrılan hissələrdir. Məsələn, Qrenlandiya, Saxalin, Kalimantan, Yapon adaları, Madaqaskar, Şri-Lanka və s.
- 2.Vulkanik mənşəli adalar. Bunlar püskürmələr nəticəsində əmələ gələn adalardır. Məsələn, Azov, İslandiya, Kanar və s. adalar litosfer tavalarının kənarlaşması, Kuril, Aleut, Marian və s. adalar zənciri isə materik və okean tipli litosfer tavalarının toqquşması nəticəsində əmələ gəlmişdir.
- 3.Mərcan adaları. Bunlar mərcan poliplərinin sədəflərinin qalıqlarından, orta illik temperaturu 20 dərəcə C-dən yuxarı olan tropik sularda yaranan adalardır. Məsələn, Kuk, Fici, Karolina adaları və s. Ən iri mərcan adası Avstraliyanın şərqində yerləşən Böyük Sədd rifidir.
Qurunun 9,9 mln km²-i adalardır. Sahəsinə görə ən böyük adalar Qrenlandiya (2 176 km²), Yeni Qvineya (829 min km²), Kalimantan (734 min km²), Madaqaskar (590 min km²), Baffin torpağı (478 min km²) adalarıdır. Ən böyük ada olan Qrenlandiya ərazicə ən kiçik qitə olan Avstraliyadan cəmi üç dəfə kiçikdir.
Digər
Ada dağları - hündürlüyü 100 m-dən 1- 2 km-dək olan təcrid olunmuş yüksəkliklər. Planda nisbətən uzunsov, oval, dairəvi və b. formalarda olur. Ada dağları mənşəyi haqqında iki fikir vardır: 1. Ada dağları aşınmadan sonra qalmış relikt dağlarıdır; 2. Ada dağları lokal yeni dağəmələgəlmə sahələridir.
Ada dayazlığı - adanı fasiləsiz zolaqla (10 m-dən 10km-dək) əhatə edən dayaz, azmeyilli, hamarlanmış dib səthi. Böyük adaların (məs., Yeni Zelandiya, Madaqaskar) Ada dayazlığı, kiçik adaların qitə dayazlığına analoji olur və sahil dayazlığını əmələ gətirir. Sinonim: ada şelfi.
Ada fosforitləri - isti dənizlərin kiçik adalarında quş quanosunun (ifrazat) pozulması nəticəsində əmələ gələn açıqrəngli, massiv, sıx, torpaqvari, kavernalı, oolitvari kütlə. Bəzi adalarda (Nauru və b.) istismar edilir.
Mənbə
- Məktəblinin coğrafiya lüğəti. Bakı: 2006, səh.5-6
- Geologiya terminlərinin izahlı lüğəti. Bakı: Nafta-Press. 2006. 679.