Kipr coğrafiyası: Redaktələr arasındakı fərq
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
| Sətir 26: | Sətir 26: | ||
| country capital and largest city = [[Nikosiya]] |
| country capital and largest city = [[Nikosiya]] |
||
| country area km2 = 8997 |
| country area km2 = 8997 |
||
| country 1 = [[Şimali Kipr Türk Respublikası]]<br>{{nobold|{{small|( |
| country 1 = [[Şimali Kipr Türk Respublikası]]<br>{{nobold|{{small|(faktiki olaraq adanın şimalını idarə edir)}}}} |
||
| country 1 capital and largest city = [[Lefkoşa]] |
| country 1 capital and largest city = [[Lefkoşa]] |
||
| country 1 area km2 = 3355 |
| country 1 area km2 = 3355 |
||
| country 2 = [[Akrotiri və Dekeliya|Akrotiri və Dekeliya |
| country 2 = [[Akrotiri və Dekeliya|Akrotiri və Dekeliya hərbi bazaları]] {{nobold|([[Böyük Britaniya]])}} |
||
| country 2 capital and largest city = [[Episkopi |
| country 2 capital and largest city = [[Episkopi]] |
||
| country 2 capital type = |
| country 2 capital type = şəhər |
||
| country 2 area km2 = 254 |
| country 2 area km2 = 254 |
||
| population = 788,457 |
| population = 788,457 |
||
| population as of = 2007 |
| population as of = 2007 |
||
| density_km2 = 85 |
| density_km2 = 85 |
||
| ethnic groups = [[ |
| ethnic groups = [[Kipr yunanları]]; [[Kipr türkləri]]; [[Kipr erməniləri]]; [[Kipr maruniləri]] |
||
}} |
}} |
||
22:09, 26 noyabr 2017 tarixindəki versiya
Kipr coğrafiyası[1] - Kipr adası üç subyekt arasında bölünmüşdür. Onun 60.99% Kipr Respublikası, 36.27% Şimali Kipr Türk Respublikası və 2,74 % isə Akrotii və Dekeliyanın payına düşür.
Relyef
Adanın ərazisinin bir hissəsini dağlar tutur. Şimal sahillərinə qədər Kireniya silsiləsi uzanır. Silsilənin qərb hissəsində eni 15 km, şərqində isə 25–30 km arasında dəyişir. Qərb hussəsində hündürlük daha çoxdur. Bəzi zirvələrin hündürlüyü 1000 metri keçir. Silsilənin ən hündür zirvəsi Akromand dağıdır (1023 m). Cənub-qərb hissəsində Torodos massivi yerləşir. Burada Kipr adasının ən hündür zirvəsi olan Olimbos dağı (1952 m)[2] qərarlaşır. İki silsilə arasında yarımtəpəli Mesaoriya düzənliyi yerləşir. Yağışlar dönəmində müvvəqəti axar olan Akaki qərbə, Pedizos isə şərqə axır. Düzənlik dördüncü dövr dəniz suxurlarından təşkil olunmuşdur. Düzənlik dağlarla əhatələndiyimdən küləklərdən qorunur. Bu səbəbdən əlverişli iqlimə malikdir. Əhalinin böyük hissəsi burada yaşayır. Burada tut, zeytun, portağal ağacları becərilir. Qarışıq şərabcılıq yayılmışdır. Cənuba və cənub-şərqə doğri Mesaoriya düzənliyi körfəz və buxtalarla parçalanır. Burada Ammoxostos və Larnaka körfəzləri yerləşir.
Burada quru yaya malik olur. Portağal və digər sitrus meyvələri yetişdirilir. Burada hətta zəngin yunan qozu olan ərazilərə rast gəlinir. Qışı isə qarlı keçir. Qar Trooda dağının üzərini örtür.
Geoloji qruluşu
Kipr bir becə tektonik tavaların birləşmələrin bir-biri ilə toqquşması ilə yaranmışdır[3]. Onun cənub-qərb və şimal-şərq hissəsində təbaşir dövrünün qalıqları yayılmışdır. Onların arasında yerləşən Troodos dağı isə vaxtı ilə mövcud olmuş tetis okeanının dibinin xalxması nəticəsində meydana gəlmişdir. Adanın bu coğrafı konturları kosmosdan aydın müşahidə edilir.
Troodos dünyada daha dəqiq araşdırılmış bu tip qalxmaların birincisidir.
İqlimi
Kiprin iqlimi aralıqdənizi iqlim tipinə xasdır. Qışı rütübətli, yayı isə isti və quraq keçir. Orta illik temperaturu +20,5 °C təşkil edir. Ən isti ay avqustdur, temperatur +28 °C, ən soyuq ay isə yanvardır, temperaturu +12 °C təşkil edir. İllik yağıntının miqdarı çox deyildir. Düzənliklərdə yağıntının miqdarı 360–400 mm, dağlarda isə 700–1000 mm təşkil edir. Sahil və vadilərdə iqlim olduqca quraqdır. Mesaoriiyə düşən yağıntının miqdarı 250 mm təşkil edir. Troodos dağında isə yağıntının miqdarə 1000 mm keçir. Ən rütubəti ay dekabr və yanvar hesab edilir. Nadir hallarda temperatur -4 °C qədər azalır.
Hidroqrafiyası
Kipr adasında daimi axara malik olan çay demək olar ki yoxdur. Onların hamısı başlanğıclsrıdı dağlardan götürərək payız və qış mövsümləri su ilə dolurlar. Çayların çoxu qısadır. Onların ən uzunu 50-70 kilometr uzunluğa malikdir. Qış ayları çaylar öz məcrasından çıxaraq həhha daşqın belə ənələ gətirəbilirlər. Əsas qidalanma mənbəyi təbii ki yağış sularıdır. Kiorin ən iri çay Akaki çayıdır. Üstəlik burada Pesidos və Yalias kimi,çayları belə vardır.
Kipr sahillərində 6 iri körfəz vardır: Xrisoxu və Morfu — şimal-qərbdə, Famaqusta körfəzi — şərqdə, Larnaka — cənub-şərqdə, Aktotiri vı Episkopi — cənubda yerləşir.
İstinadlar
- ↑ Embassy of Greece, USA — Cyprus: Geographical and Historical Background
- ↑ "Country Profile: Climate". Official Website of the Embassy of the Republic of Cyprus in Washington D.C. 2012-04-06 tarixində arxivləşdirilib..
- ↑ Official Cyprus Government Web Site