Süleyman Rəşidi

Süleyman Rəşidi
Doğum tarixi	25 may 1927(1927-05-25)
Doğum yeri	Naxçıvan, Naxçıvan MSSR, Azərbaycan SSR, ZSFSR, SSRİ
Vəfat tarixi	21 fevral 2003(2003-02-21) (75 yaşında)
Vəfat yeri	Bakı, Azərbaycan
Təhsili	Azərbaycan Texniki Universiteti
Fəaliyyəti	dramaturq, ssenarist

Süleyman Rəşidi (tam adı: Süleyman Əliyev Həsən oğlu; 25 may 1927 – 2003) Azərbaycan dramaturqu.

Həyatı

Süleyman Rəşidi 1927-ci ildə mayın 25-de Naxçıvan şəhərində anadan olmuşdur. Uşaqlıq illəri doğma Naxçıvan şəhərində keçmishdir. Təhsilini davam etdirmək ücün 1951-ci ildə Bakı şəhərinə köçmüş ve həmən ildə orada Azərbaycan Politexnik Institununa daxil olmuşdur. 1956-ci ildə həmən institutu bitirib, mühəndis ixtisasi üzrə uzun illər çalışmıştır.

Yaradıcılığı

Süleyman Rəşidinin yaradıcılığı ömrunun uzun illərini əhatə edir. Öz yazıçılıg fəaliyyetini mühəndis sənətinə parallel goyarag, uzun ömur bu iki bir birindən fərqli peşələri ugurla davam etdirmişdir. Buna görə Süleyman Rəşidi xalg arasinda mühəndis - dramaturg kimi tanınıb.

Süleyman Rəşidi yaradıcılığına demək olar ki, gənc yaşlarindan başlamışdır. Üç gardash bir bacısı olan gəncın, uşaglığı Böyük Vətən Müharibəsi illerinə təsadüf edir. Yaşı çatmadıqına qörə geridə galan Süleyman, özundən böyuk iki Həmid ve Abbas gardaşlarını  müharibəyə yola salmış ve valideyinləri ile birgə onlarin yolunu gözləmişdir. O gardaşlarından gələn məktublari dönə dönə oxuyarag əskərlərimizin  keçdiyi əzablı yolları öz kiçik hekayələrində həkk etdirirdi. Müharibənin qızgın çağlarında Malaya Zemlya-da vuruşan  Abbas Əliyev gəhramançasina ağır yaralanarağ bir neçə aydan sonra vətənə gayıdır. Böyük gardaşının danışdığlarindan ilham alan gənc Süleymanda elə o illərdə öz şah əsəri olan Canlı Heykəl-in ilk obrazları canlanır. 

Böyük Vətən Müharibəsi acılarını özundə əks etdirən "Canlı Heykel"  psixoloji dram əsərini gənc yaşlarindan yaradmasina baxmayarag, hər zaman öz yaratdiglarina kritik yanaşan Süleyman Rəşidi, uzun illər əsəri üzə chixarmamis, ancag 1978-ji ildə ilk dəfə olarag Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrinda səhnəyə goyulmuşdur. Sonraki illərdə Canli heykəl əsəri rus ve bir neche sovet xalglarinin dilində tercümə olunub ve səhnələshdirilmişdir. Lakin bu dövrə gədər Süleyman Rəşidinin bir chox dram əsərləri həyat üzü görmüsdür. Onlardan " Iki ananin bir oqlu ", " Mən onu axtariram " pyesləri Naxcivan şəhərində, " Qonaq " - pyesi Jdanov şəhər xalq teatrnda səhnələşdirilmişdir. Füzuli, Biləsuvar, Ağdaş, Zaqatala və bir chox rayon teatrlarinda  " Qələm ", " Arzu arzusuna cHatdi ", " Gəncliyin iradəsi ", " Hədiyyə ", " Qonaq ", " Yaxşiliga yamanlig ", " Kichik leytenant ", əsərləri ugurla tamaşaya goyulub.

Garabag muharibesi ve SSRI - nin dagilma erefesinde xalgimizin chekdiyi ezablara Süleyman Rəşidi bigane galmamish ve 20 Yanvar shehidlerine hesr etdiyi  "Allah onlara rehmet elesin" eserini yaradmyshdir. Hemen eser ilk defe 1994-ji ilde Iran-da Tebriz Universitetinin "Vehdet" salonunda tamashaya goyulub. Bu tamasha hem de onunla böyuk medeni hadise sayilir ki, o Iranda ilk defe Azerbayjan dilinde sehneleshdirilmish pjes idi. Azerbayjan xalginin fajieli taleyini eks etdiren bu eser jenublu hemyerlilerimiz terefinden heraretle garshilandi. Bunun netijesi olarag Süleyman Rəşidi jenublu hemyerlilerimize "Menim Erdebilim" komediyasini yazmishdir. Eser Amaliya Penahova terefinden Baki Belediyye teatrinda sehneleshdirilmishdir.

Teatr Tamaşalari

1. Iki ananın bir oğlu (teatr, 1960)
2. Mən onu axtariram
3. Canlı Heykəl (teatr, 1978)
4. Qonaq
5. Qələm
6. Arzu arzusuna chatdi
7. Gəncliyin iradəsi
8. Hədiyyə
9. Yaxşiliga yamanlig
10. Kichik leytenant
11. Mənim Ərdəbilim (teatr, 1995)