Şamaxı: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
seal
Sətir 9: Sətir 9:
|Şəhərin şəkil adı =
|Şəhərin şəkil adı =
|Şəhərin bayrağı=
|Şəhərin bayrağı=
|Şəhərin gerbi = Şamaxı şəhərinin gerbi.png
|Şəhərin gerbi = Shamakhy.png
|Şəhərin xəritəsi =
|Şəhərin xəritəsi =
|Bayrağın ölçüsü =
|Bayrağın ölçüsü =
Sətir 161: Sətir 161:
Şəhərin tanınmış sakinlərdən alim [[Seyid Yəhya Bakuvi]], memar [[Zivər bəy Əhmədbəyov]], coğrafiyaçı [[Hacı Zeynalabdin Şirvani]], tarixçi [[Hacı Məhəmmədəli Şirvani]], şair [[Mirzə Ələkbər Sabir]], aktyor [[İsmayıl Əfəndiyev]], həkim [[Əbdülxalıq Axundov]], mesenat [[Mahmud ağa]] və digərlərini qeyd etmək olar.
Şəhərin tanınmış sakinlərdən alim [[Seyid Yəhya Bakuvi]], memar [[Zivər bəy Əhmədbəyov]], coğrafiyaçı [[Hacı Zeynalabdin Şirvani]], tarixçi [[Hacı Məhəmmədəli Şirvani]], şair [[Mirzə Ələkbər Sabir]], aktyor [[İsmayıl Əfəndiyev]], həkim [[Əbdülxalıq Axundov]], mesenat [[Mahmud ağa]] və digərlərini qeyd etmək olar.


<gallery class="center" perrow=10>
<gallery class="center" perrow="10">
File:Nizami adına Ədəbiyyat Muzeyinin binasının pəncərəsində Fələki Şirvani rəsmi (1).JPG|[[Fələki Şirvani]], Azərbaycan şairi
File:Nizami adına Ədəbiyyat Muzeyinin binasının pəncərəsində Fələki Şirvani rəsmi (1).JPG|[[Fələki Şirvani]], Azərbaycan şairi
File:Sirvansah 3-cu menicohr.jpg|[[III Böyük Mənuçöhr]], [[Şirvanşahlar dövləti]]nin on doqquzuncu hökmdarı
File:Sirvansah 3-cu menicohr.jpg|[[III Böyük Mənuçöhr]], [[Şirvanşahlar dövləti]]nin on doqquzuncu hökmdarı

13:00, 5 aprel 2018 versiyası

Bu məqalə Şamaxı şəhəri haqqındadır. Rayon üçün Şamaxı rayonu səhifəsinə baxın.

Şablon:Şəhər

ŞamaxıAzərbaycan Respublikasında şəhər, Şamaxı rayonunun mərkəzidir.

Şamaxı Qafqaz dağlarının cənub-şərq ətəklərində, dəniz səviyyəsindən 749 metr hündürlükdə yerləşir. Şərqdən Pirsaat çayı, şimal və şimal-qərbdən Pirdirəyi və Qız qalası dağları, qərbdən Xınıslı kəndi, Meysəri dağı, cənubdan Zogalavay çayı ilə əhatə olunur. Bakı-Qazax avtomagistralının Bakıdan qərbə 122-ci kilometrində yerləşir. Ən yaxın dəmiryol stansiyası rayon ərazisində olan Çöl Göylər dəmiryol stansiyası şəhərdən təqribən 25 km cənub qərbdədir.

Tarix

Engelbert Kempferin 1630 – cu ildə çəkdiyi Şamaxı qravürü
Nürnberqdən olan nəşriyyatçı İohan Bapist Xomanın (1663–1724 гг.) tərtib etdiyi xəritədə Şamaxının qravürası.

S. Aşurbəyli[1] və Q. Qeybullayevə [2] görə Şamaxı toponimi Favstos Buzandın (V əsr) IV əsrin birinci yarısında baş verən hadisələrlə əlaqədar adını çəkdiyi köçəri ijmax (şamake) tayfasının adı ilə bağlıdır. Şamaxı bir neçə əsr ərzində Şirvanşahlar dövlətinin paytaxtı olmuşdur. Fars mənbələrinin məlumatına görə o, VI əsrdə Sasani şahı I Xosrov Ənuşirəvan tərəfindən salınmışdır. [3] Lakin e.ə. II əsr yunan müəllifi Ptolomey 29 alban şəhəri içərisində bəzi alimlərin Şamaxı ilə eyniləşdirdikləri Kamexiya, yaxud Mamexiyanın adını çəkir. [4] [5] Son onilliklərdə Şamaxının həndəvərində, müasir Şamaxı şəhərindən 2 km qərbdəki Xınıslı deyilən yerdə 2000 m 2 sahədə aparılan arxeoloji qazıntılar nəticəsində qədim Şamaxı olduğu ehtimal edilən çoxtəbəqəli qədim yaşayış məskəni aşkara çıxarılmışdır. Bu məskən, demək olar ki, minillik bir dövr ərzində bir neçə dəfə dağılmış və yenidən bərpa olunmuşdur. Dağılmış yerdə qəbiristanlıq əmələ gəlmiş və o, yenidən abadlaşdırılmışdır.

XI əsrin son rübünün əvvəlində nəmalum müəllif tərəfindən yazılan "Tarix-i əl-Bab" əsərinə görə şəhər Şirvanşah Əbu Tahir Yezid ibn Məhəmməd tərəfindən salınmış və onun şərəfinə Yezidiyyə adlandırılmışdır. [6]

Şamaxıda kəsilmiş ilk sikkə VIII əsrə aiddir. Bu, h. 140 (757/8)- ci ildə xəlifə əl-Mənsurun (754-755-ci illər) hakimiyyəti dövründə əl- Yəzidiyyədə zərb olunmuş ərəb mis sikkəsi fəlsdir. Sikkənin üzərindəki yazıda deyilir: "Bu fəls Allahın şərəfinə yüz qırxıncı ildə əl- Yəzidiyyədə vurulmuşdur".[7] Əl-Yəzidiyyədə h.149 (766)-cu və h.150 (767)-ci illərdə zərb olunmuş fəlslər də vardır. [8]

Yaqutun verdiyi məlumata görə Əl-mansuriyye Şirvan vilayətində şəhər adıdır. Qədim zamanlarda o, Şamaxı kimi də tanınmışdı. [9] "Dərbəndnamə"də Ərməniyyənin ərəb canişini Yəzid ibn Usaydın saldırdığı göstərilir. [10] Yəzid ibn Usaydın hakimiyyət illəri əl-Yəzidiyyədə kəsilmiş sikkələrin tarixinə uyğun gəlir. [11] Y.A.Paxomov [12] və H.Ə.Ciddinin [13] fərziyyəsinə görə, bu şəhər Gülüstan qalasının xarabalıqlarının həndəvərində, indiki Şamaxının 15 kilometrliyində olmuşdur.

Xınıslı yaşayış yerindən aşkarlanmış Qafqaz Albaniyası dövrünə aid gümüş sini (Azərbaycan Tarix Muzeyi)
Q. Qaqarinin çəkdiyi şamaxılı qadın [14]

Əl-Bəlazuri yazır ki, qocaların söylədiklərinə əsaslanan Bərdə sakini Məhəmməd ibn İsmayılın dediyinə görə, guya Şirvan vilayətindəki Şəmaxiyyə şəhərinin adı Ərminiyyə valisi Səid ibn Səlim (Səlma) əl-Bəhalinin (h.180 (796) yaxud h 182 (798)-ci il) vaxtında Şirvanın məliki olmuş əş-Şəmmax ibn Şücanın adından götürülmüşdür. [15] [16]

V əsr müəllifi Favstos Buzand IV əsrin birinci yarısında baş vermiş hadisələrdən bəhs edərkən Maskut hökmdarının "müxtəlif köçəri tayfalardan" ibarət qoşunları arasında hunların, təvəsparların, xeçmatakların, ijmaxların, balasiçilərin [17] və başqalarının adını çəkir. Bu tayfalar Cənubi Dağıstanda və Şirvan ərazisində yaşayırdılar. Onlardan biri – ijmaxlar daha sonrakı digər bir müəllif tərəfindən xatırlanır. "VII əsr erməni coğrafiyası"nda (610-cu il) Şirvan ərazisində ijmaxlar – ijmachi [18], yəni şamaxlar etnotoponiminin adı çəkilir ki, bu da həmin adın qədimdən – Şəmmax ibn Şücanın Şirvanda hakimiyyətindən çox-çox qabaqlar, demək olar ki, beş yüz il əvvəl mövcud olduğunu göstərir. Yunan dilində fışıltılı "ş" səsi olmadığına görə Şamaxı Samexiya, yaxud Kamexiya (Ptolomey) şəklində tələffüz edilə bildiyi kimi, ermənicə də həmin sözdəki eyni "ş" səsi "ij" kimi səslənə bilərdi. IX əsrdə Bərdə əhalisi Şamaxının adını VIII əsrin lap sonlarında yaşamış Şəmmax ibn Şücanın tanış olan adı ilə bağlayırdılar.

Q.Qapançyan belə güman edir ki, Şamaxı adı erməni, gürcü və Akkad dillərində mövcud olmuş yerli "şam" (qamış) sözünə "ha" suffiksi artırılmaqla yaranmış düzəltmə sözdür, beləliklə, Şamaxı "Qamışlı" deməkdir. A.Q Həsənov Şamaxı adını dağ yaxınlığındakı Çayqırağı zolağın relyefi ilə əlaqələndirir. Şamaxının adı, ehtimal ki, Favstos Buzandın və "VII əsr erməni coğrafiyası"nın IV əsrdə adların çəkdikləri əvvəllərdən Cənubi Dağıstanda yaşayan ijmaxlar – şamaxlar tayfasına gedib çıxır.

"Tarix əl-Babl"da göstərilir ki, Yəzidiyyə şəhərini h.306 (918)-cı ildə Şirvanşah Əbu Tahir Yəzid saldırmışdır. Lakin h. 140 (757/8), 149 (766/7) və 150 (767/8)-ci illərdə kəsilmiş "əl-Yəzidiyyə" möhürlü sikkələr [19] [20] [21] [22] Ərminiyyənin ərəb valisi Yəzid ibn Üseydin hakimiyyət vaxtına aid olub, hələ o zaman ərəb əmirinin oturduğu Yəzidiyyə şəhərinin mövcudluğuna dəlalət edir. Ehtimal ki, qədim Şəmaxiyyə şəhəri Yəzidin hakimiyyəti dövründə onun adı ilə adlandırılmışdır; ola bilər ki, o, şəhərin tikintisini başa çatdırmışdır. "Tarix-i əl-Bab" xəbər verir ki, h.437 (1045)-cı ildə "Şirvanşah Qubad türk-quzların qorxusundan Yəzidiyyə şəhərinin ətrafına yonulmuş daşdan möhkəm qala divarı çəkdirdi və qapısını dəmirdən düzəltdirdi", "Tarix-i əl- Bab"da Yəzidiyyənin adına Şirvanın paytaxtı kimi h.464 (1072)-ci ilə qədər rast gəlinir. [23]

Şamaxı Cümə məscidi 1918-ci ildə daşnak ermənilər tərəfindən yandırıldıqdan sonra.
Kornelis de Bruynun Şamaxı qravürü, 1714

Y.A.Paxomovun ehtimalına görə, şəhər Gülüstan qalasının xarabalıqları yaxınlığında, müasir Şamaxının 1,5 kilometrliyində olmuşdur. [24] Ancaq "Tarix-i əl-Bab"da deyilir ki, h.416 (1025)-cı ildə Şirvanşahın Yəzidiyyədə canişini olan oğlu Ənuşirəvan ibn Yəzid atasına qarşı baş tutmayan qiyamdan sonra sığınacaq üçün Gülüstan qalasına qaçmış, lakin vəzir onu təqib edərək ələ keçirmiş və atasına vermişdi. Bu məlumat ehtimal etməyə imkan verir ki, Yəzidiyyə Gülüstandan bir qədər aralı olmuşdur. Həmin mənbədə, həmçinin, 1067-ci ildə Şirvanşah Fəribürzün bibisi, Yəzidin qızı Şəmkuyyənin öldüyü xəbər verilir. O, Culistanda (Gülüstanda) ölmüş, cənazəsi isə Şəbərana aparılmışdı. [25] Göründüyü kimi, həmin vaxt Şirvanşahın ailəsi Gülüstan qalasında yaşayırdı. Bu mətn də göstərir ki, Yəzidiyyə Gülüstanın ərazisində deyil, ehtimal ki, indiki Şamaxının yerində olmuşdur. "Tarix-i əl-Bab"dan başqa bütün IX, X və XI əsr ərəb mənbələrində Şəmaxiyyə şəhərinin adı çəkilir. Göründüyü kimi, bu şəhər həm Yəzidiyyə, həm də qədim adı ilə Şəmaxiyyə adlanırdı. Bunu Yaqut da təsdiq edir. [26] Şəmaxiyyə adı XI əsrdən sonra Yəzidiyyə adını sıxışdırıb aradan çıxarmışdır. Sonralar bu ada rast gəlinmir.

Şəhərin 1843-cü il gerbi

Numizmatik dəlillər göstərir ki, Şamaxı – Yəzidiyyə ərəblərin zamanında, VIII əsrin əvvəlindən gec olmayaraq mövcud olmuşdur. Şamaxıdakı Cümə məscidinin həyətində aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı iki mədəni təbəqə aşkara çıxarılmışdır. Onlardan alt təbəqə IX-X əsrlər üçün səciyyəvidir. Həmin məscid bir neçə dəfə bərpa edilsə də, qədim plan quruluşunu saxlamışdır. Məscid plan quruluşu etibarilə ölçüsü 38x12,8 m olan və üç kvadrata ayrılan düzbucaqlıdan ibarətdir. Yerli rəvayətlərə görə, məscid VIII əsrdə tikilmişdir. [27] Arxeoloji materiallar VIII-IX əsrlərdə Cümə məscidinin mövcudluğunu təsdiq edir, lakin ehtimal ki, o, X əsrdə zəlzələdən dağılmışdır.

Müasir Şamaxının ərazisindəki şəhristanda aparılan arxeoloji qazıntılar VIII-XI əsrlərdə Şəmaxiyyə şəhərinin mövcudluğunu təsdiq etmişdir. Şəhristanda mədəni təbəqənin dərinliyi 5,75 metrə çatır. Təqribən 0,75 m qalınlığında olan alt təbəqə VIII-IX əsrlərə aiddir. Bu təbəqədə bayır tərəfinə əhəng məhlulu ilə iri daşlardan üz çəkilmiş müdafiə divarlarının qalıqları aşkara çıxarılmışdır. [28] Divarların qalınlığı 2,5 metrdir. Divar qalıqlarının aşkar olunmasi onun h.437 (1045)-ci ildə Şirvanşah Qubad tərəfindən çəkildiyinə dair mənbənin məlumatını təsdiq edir.[29] Onun ətrafında qrafık rəsmlərlə bəzədilmiş müxtəlif monoxrom və polixrom keramik qablar tapılmışdır. Bir sıra qabların dibində Şamaxı şəhəri üçün səciyyəvi olan möhürlər vurulmuşdur. Şirli keramika parçaları arasında IX-XI əsrlərə aid saxsı və şüşə qab qırıqları tapılmışdır.[30] Qazıntılar təsdiq edir ki, Şəmaxiyyə VIII-XI əsrlərdə müasir şəhərin ərazisində mövcud olmuşdur. Ehtimal ki, X əsrin birinci yarısında Şəbərandan sonra Şirvanşahların paytaxtı olan Şamaxı Şirvanın mühüm şəhərlərindən birinə çevrilmişdir.[31]

Orta əsrlər Şamaxısında aparılan arxeoloji qazıntılar nəticəsində bürc və ona bitişik qala divarları ilə birlikdə şəhər içqalasının qalıqları aşkar edilmişdir. Yaxşı yonulmuş iri daşlardan üzlük çəkilmiş qala divarlarının qalınlığı 2,5 metrə çatır.[32] Şamaxı şəhəristanının mədəniyyət qahqları ilə ən zəngin təbəqəsi XII-XIII əsrlərə aiddir. Onun qalığı 2 metrdir. Burada yaşayış evlərinin qalıqları, otaq və həyət döşəmələrinin hissələri aşkar edilmiş, çoxlu miqdarda şirli və şirsiz saxsı və şüşə qab qırıqları tapılmışdır. Şirli keramikanın əksəriyyəti bir və çox rəngli, qrafik və həndəsi naxışlardır.[33]

Qabların bəzilərində orta əsrlər Şirvan və Arran şəhərlərinin keramika məmulatlarında rast gəlinən dulusçuluq emalatxanasının möhürü vardır. Onların bir qismi isə Şamaxı keramika emalatxanaları üçün səciyyəvidir.[34] Şamaxı şəhəristanında yaxşı yonulmuş daşdan tikilmiş XII əsrə aid böyük ictimai bina aşkar edilmişdir. O, beş otaqdan və böyük zaldan ibarətdir. Həmin böyük ictimai bina monqol hücumu zamanı dağıdılmış, XIV əsrin ortalarında bərpa edilmişdir. XII əsr təbəqəsində şirsiz və şirli keramika, habelə, Rey, Kaşan tipli zərnaxışlı saxsı və şüşə qab qırıqları tapılmışdır.[35] Şamaxının Şimal ucqarındakı sahədə aparılan qazıntılar zamanı beş bina qalığı üzə çıxarılmışdır. Onlarda böyük təsərrüfat küpləri, səhənglər sferokonus qırıqları və digər məişət əşyaları, habelə XII-XIII əsrlərə aid çoxlu sikkə tapılmışdır.[36]

Şamaxı şəhərindən şimal-qərbdə sıldırım dağın zirvəsində Gülüstan qalası ucalırdı. O, XII- XIII əsrlərdə Şirvanın Şamaxını müdafiə edən ən əlçatmaz və əzəmətli qalalarından olmuşdur.[37] Şamaxıda aşkara çıxarılmış XIXIII əsrlərə aid arxeoloji və numizmatik materiallar, burada zərb edilmiş çoxlu miqdarda sikkələr, bir sıra memarlıq abidələri, keramika qalıqları – bütün bunlar inkişaf etmiş orta əsr feodal şəhərində, Şirvanın ipəkçilik sənayesinin mərkəzində intensiv həyat getdiyini, müxtəlif sənət sahələrinin inkişaf etdiyini, həmin dövrdə Şamaxının iqtisadi və mədəni yüksəliş keçirdiyini göstərir.

İbn əl-Əsir 1221-ci ildə Şamaxının zəbt edilib dağıdılmasını, şəhər əhalisinin monqol işğalçılarına qarşı qəhrəmancasına müqavimət göstərməsini parlaq surətdə təsvir edir.[38] Şamaxı şəhristanında arxeoloji qazıntılar aparılarkən monqol hücumu zamanı dağıdılan böyük ictimai bina aşkar edilmişdir. XIII əsrə aid təbəqələrdən aydın görünən yanğın izləri monqol qoşunlarının Şamaxının dağıtmasına dair mənbələrin verdiyi məlumatı təsdiqləyir.[39]

XVII əsrin 20-ci illərində Şamaxıda 4 min nəfər yaşayırdı. Əsrin 40-cı illərində isə baş vermiş zəlzələlər şəhəri viran etmişdi. Həmin dövrdə Şamaxıda 23 məhəllə və buna müvafiq olaraq 23 məscid olmuşdur. Şəhərin memarlıq simasını təmsil edən bu obyektlərin az hissəsi XVII əsrdə tikilmişdi.

Şəkil:

Təbiət

Şamaxı süni meşəlik

Şamaxı torpaqlarının təbii şəraiti lap qədim vaxtlardan insanlar cəlb edirdi. Bu rayonun özünəməxsus təbiəti, mülayim iqlimi, minqeral bulaqları ona xüsusi gözəllik bəxş edir. Burada havalar nə çox şaxtalı, nə də çox qızmar olur. Uca dağlar qoynundakı palıd, fıstıq və vələs meşələri, göz oxşayan yaşıl çəmənliklər və kol bitkiləri yazdan payıza qədər burada ecazkar bir mənzərə yaradır. Şamaxı rayonun ərazisində 50-dən çox adda dərman bitkiləri yetişir.

Meşələrin ən zəngin təbiəti burada heyvanların və quşların yaşaması üçün çox əlverişlidir. Şamaxının heyvanat aləmində cüyürlər, qabanlar, ayılar və çöl pişikləri üstünlük təşkil edir. Dağlıq ərazidə yayda azacıq isti, qışda isə mülayim iqlim şərati müşahidə olunur. Burada ildə 40-80 gün qar yağır. Qarın orta qaranlığı 30-50 sm-dir.

Bu diyar yayda, qışda da turizm həvəskarlarını və istirahət edənləri cəlb edir.[40] Bakılı alpinistlərin çox xoşladıqları Babadağ zirvəsi də Şamaxı rayonun ərazisindədir. Qaraçay, Vələvliçay və Girdmançay öz mənbəyini Babadağdan götürür.[41]

Təsərrüfat

Şamaxı zəlzələləri

  • 1191-ci il zəlzələsi elə güclü idi ki, Şirvanın paytaxtı Bakıya köçürüldü.
  • 1667-ci il zəlzələsi zamanı 80 000 adamın həlak oldugu və şəhərin üçdən birinin dağılması ilə ən pis zəlzələ kimi yadda qalmışdır.
  • 1856–cı il zəlzələsi böyük dağıntı və tələfat törədib
  • 2 dekabr, 1859-cu il zəlzələsi zamanı quberniya mərkəzi Bakıya köçürüldü.
  • 1861–cı il zəlzələsi böyük dağıntı və tələfat törədib
  • 1872-ci il zəlzələsi böyük dağıntı və tələfat törədib
  • 1902-ci il zəlzələsi zamanı X əsrdə inşa edilmiş Cümə məscidi də zədələnmişdi.

Əhali

  • 1 yanvar 1885-ci il tarixində Şamaxı şəhərində hər iki cinsdən toplam əhalinin sayı 28.312 nəfər olmuşdur.[42]
  • 13-22 aprel 2009-cu il Ümumazərbaycan əhali siyahıyaalınmasına əsasən Şamaxı şəhərində 35.619 nəfər (17.031 nəfəri kişilər, 18.588 nəfəri qadınlar) əhali yaşayırdı.[43]
  • Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsinin 1 yanvar 2012-ci il tarixinə olan rəsmi məlumatına əsasən Şamaxı şəhərinin 36.8 min nəfər əhalisi vardır.[44]

Milli tərkibi

Venesiyalı diplomat İosafat Barbaroya görə Şamaxının 1476-cı ildəki əhalisinin əsasını ermənilər təşkil edirdi.[45][46] 1562-ci ildə Şamaxıya səyahət edən ingilis səyyah Antoni Cenkinson Şamaxının dənizdən 7 günlük dəvə yolu ilə aralı olduğunu və əhalisinin çoxunu ermənilər təşkil etdiyini bildirir.[47][48]

Şamaxı şəhəri əhalisinin milli tərkibi[49][50][51]
Etnik qrup Sayı, 1886 sa. Nisbəti, 1886 sa. Sayı, 1897 sa. Nisbəti, 1897 sa. Sayı, 1926 sa. Nisbəti, 1926 sa.
toplam 22 139 100 % 20 007 100 % 3 665 100 %
azərbaycanlı 17 509 79.09% 16 160 80.8 % 2 836 77.4 %
rus 668 3.02% 728 3.6 % 451 12.3 %
erməni 3 962 17.89% 756 4.2 % 714 3.3 %
digər ... ... 604 3 % 186 5.1 %
Etnik qrup Sayı, 1939 sa. Nisbəti, 1939 sa. Sayı, 1970 sa. Nisbəti, 1970 sa. Sayı, 1979 sa. Nisbəti, 1979 sa.
toplam 8 568 100 % 17 986 100 % 21 536 100 %
azərbaycanlı 5 053 59 % 15 626 86.9 % 20 075 93.2 %
rusukraynalı 2 292 26.7 % 1 262 7 % 632 2.9 %
erməni 843 9.8 % 2 515 12.6 % 192 5.2 %
digər 380 4.5 % 1 417 6.5 % 637 1.3 %

Tanınmış sakinləri

Şəhərin tanınmış sakinlərdən alim Seyid Yəhya Bakuvi, memar Zivər bəy Əhmədbəyov, coğrafiyaçı Hacı Zeynalabdin Şirvani, tarixçi Hacı Məhəmmədəli Şirvani, şair Mirzə Ələkbər Sabir, aktyor İsmayıl Əfəndiyev, həkim Əbdülxalıq Axundov, mesenat Mahmud ağa və digərlərini qeyd etmək olar.

Mədəniyyət

Qardaş şəhərlər

İstinadlar

  1. S. Aşurbəyli – Şirvanşahlar dövləti, Bakı, 2007
  2. Q. Qeybullayev – Azərbaycan türklərinin təşəkkül tarixindən, Bakı, 1994
  3. Həmdullah Qəzvini, s.93
  4. Птoлeмeй, кн.V, гл.ll, BДИ, 1948, т.2, c.253
  5. Бaкиxaнoв, c.2l
  6. S. Aşurbəyli – Şirvanşahlar dövləti, Bakı, 2006
  7. Пaxoмoв. Moнeты Aзepбaйджaнa, вып.I, c.60
  8. Пaxoмoв. Moнeты Aзepбaйджaнa, вып.I, c.65 – 66
  9. Йaгyт, c.10-18
  10. Дepбeнд-нaмe. Изд. Kaзeм-бeкa, c.572
  11. Пaxoмoв. Moнeты Aзepбaйджaнa, c.61
  12. Пaxoмoв. Ук. paб., c.60
  13. H.A.Ciddi. Gülüstan qalası. Bakı,1967, s.24
  14. Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi, "Şamaxılı qadın". Rəssam Q. Qaqarinın rəsmi. XIX əsr
  15. Əl-Bəlazuri, s.20, ərəb mətni, s.210
  16. əl-Yəqubi, s.ll. ərəb mətni, s.518
  17. Фaвcтoc Бyзaнд, кн.III, гл.VII, c.15.
  18. Apмянcкaя гeoгpaфия. c.38; Гeoфaфия, изд. Cyкpи, c.37.
  19. Mинopcкий, c.48
  20. Пaxoмoв. Moнeты Aзepбaйджaнa, вып.I, с 60, 65, 66
  21. Г.Kaпaнцян. Xaйaca – кoлыбeль apмян. Epeвaн, 1947, c.61-62
  22. A.Г.Гacaнoв. O тoпoнимe Дepeшaм. Учeныe. зaпиcки, Бaкy, 1976, c.60-66.
  23. Mинopcкий, c.48, 53-54, 56-60, 62.
  24. Пaxoмoв. Moнeты Aзepбaйджaнa, вып.I, c.60.
  25. M и н o p c к и й, c.53, 60.
  26. Йaryт, т.IV, c.10-18.
  27. Г.Джидди. Из иcтopии Шeмaxинcкoй Джyмa-мeчeти. "ДAH Aзepб. CCP", т.XXVII, N°6, 1971.
  28. Г.Джидди. Pacкoпки cpeднeвeкoвoй Шeмaxи. AO 1970 г., M., 1971, c.449
  29. Mинopcкий, c.56.
  30. Г.Джидди. Pacкoпки cpeднeвeкoвoй Шeмaxи, c.396-397.
  31. S. Aşurbəyli – Şirvanşahlar dövləti, Bakı, 2007
  32. Г.A.Джидди, K.M.Maмeдзaдe, Ф.A.Ибparимoв. Cpeднeкoвый гopoд Шeмaxa. AO 1971 г., 1972 c.491
  33. Г.A.Джидди, Pacкoпки в Шaxpиcтaнe cpeднeвeкoвoй Шeмaxи. AO 1973. M., 1974, c.449-450
  34. Джидди, Maмeдзaдe, Ибparимoв. Cpeднeкoвый гopoд Шeмaxa, c.491.
  35. Г.A.Джидди, Ф.A.Ибpaгимoв. Pacкoпки cpeднeвeкoвoгo гopoдa Шeмaxи. AO 1974 г., M., 1975, c.469.
  36. Г.A.Джидди, Ф.A.Ибpaгимoв, H.P.Maмeдoв. Pacкoпки cpeднeвeкoвoй Шeмaxи. AO 1976 г., M., 1977, c.490.
  37. H. C i d d i. Gülistan qalası, s. 1 -91.
  38. İbn əl-Əsir, s.141
  39. Джидди, Ибpaгимoв. Pacкoпки cpeднeвeкoвoгo гopoдa Шeмaxи, c.469
  40. Lider TV. "Səda - Turistlər təbiət qoynunda dincəlməyə üstünlük verirlər" (az.). Youtube.com. 28.06.2016. İstifadə tarixi: 2016-06-28.
  41. http://www.mct.gov.az/?/az/cities/view/384/
  42. Кавказский Статистический комитет. Е.Кондратенко. 1886. "Кавказский календарь на 1887 год", стр. 193
  43. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi: Şamaxı rayonu
  44. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi: 2.5. 2012-ci ilin əvvəlinə iqtisadi və inzibati rayonlar, eləcə də şəhər yaşayış məntəqələri üzrə əhalinin cins bölgüsündə sayı (min nəfər)
  45. [1]
  46. Barbaro, Iosaphat. Viaggi dello istesso Messer Iosaphat Barbaro in PERSIA // Viaggi fatti da Vinetia, alla Tana, in Persia, in India, et in Costantinopoli... ALDUS. – IN VINEGIA. M. D. XLIII. (1543), səh. 55 sol və 55 sağ. «Questa è buona città: fa fuochi da quarto in cinquemila, lauora laiori di seta & cottoni, & altri mestieri secondo i loro costume, et è nella Armenia grande, e buona parte de habitatori sone Armeni».
  47. [2]
  48. [3]
  49. Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: Шемахинский район (1939 г.)
  50. Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: Шемахинский район (1970 г.)
  51. Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: Шемахинский район (1979 г.)
  52. "Azərbaycanın Şamaxı və İsrailin Tirat Karmel şəhərləri qardaşlaşıblar - FOTO". Milli.Az (az.). 6 sentyabr 2017. İstifadə tarixi: 6 sentyabr 2017.

Xarici keçidlər

Şablon:Şamaxı rayonunun bələdiyyələri