AMEA nəzdində Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzi: Redaktələr arasındakı fərq
| Sətir 199: | Sətir 199: | ||
[[Şəkil: |
[[Şəkil:Rusiya və Azərbaycan seysmoloqları əməkdaşlığa başlayır.jpg|thumb|Rusiya və Azərbaycan seysmoloqları əməkdaşlığa başlayır]] |
||
13:22, 1 may 2018 tarixindəki versiya
 | Bu məqaləni vikiləşdirmək lazımdır. |
| AMEA nəzdində Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzi | |
|---|---|
| Az-seismo-logo | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Sənaye | Seysmologiya |
| Təsis tarixi | 1979 |
| Baş qərargahın yeri | Bakı, Azərbaycan |
| Struktur | |
| Ana şirkət | Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası |
| seismology.az/az/#.WCRVT… | |
AMEA nəzdində Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzi Azərbaycan Respublikasında zəlzələlərin tədqiqatı və öyrənilməsi ilə məşğul olan əsas təşkilatdır. Mərkəzdə seysmoloji, geofiziki, geokimyəvi və geodinamik kompleks tədqiqatlar aparılır.
AMEA nəzdində RSXM MDB məkanında yeganə təşkilatdır ki burda seysmoloji tədqiqatlar ən müasir, peyk rabitəsi ilə işləyən seysmik stansiyalar şəbəkəsi vasitəsi ilə aparılır. Qeyd edək ki, ABŞ-ın "Kinemetriks" şirkətinin istehsalı olan bu seysmik stansiyalar şəbəkəsi dünyanın əsas aparıcı dövlətlərində var.
Hazırda Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzinin respublika ərazisində 35 peyk rabitəsi ilə işləyən seysmik stansiyaları var. Quruda daha beş seysmik stansiyanın qurulması nəzərdə tutulur.
Qeyd edək ki, Ermənistanın Azərbaycana qarşı apardığı işğalçılıq siyasəti, Dağlıq Qarabağ və ətraf ərazilərin işğalı nəticəsində ermənilər AMEA nəzdində RSXM-in Ağdam, Kəlbəcər (1984-də açıılıb.1 fevral 1992-ci ildə erməni vəhşiləri tərəfindən dağıdılıb) və Cəbrayıl (1981-ci ildə açılıb.1 iyun 1993-cü ildə erməni vəhşiləri tərəfindən dağıdılıb.) rayonlarında yerləşən seysmik stansiyalarını da vəhşicəsinə dağıdıblar.Bu səbəbdən həmin ərazilərdə seysmoloji tədqiqatların aparılması mümkün deyil.
Həmin ərazilər işğaldan azad edildikdən sonra Dağlıq Qarabağ və onun ətraf ərazilərində yenidən seysmik stansiyalar quraşdırılacaq. Ağdam və Füzuli rayonlarının Azərbaycanın nəzarətində olan hissəsində isə yeni seysmik stansiyalar quraşdırılıb.
MDB məkanında ilk dəfə olaraq Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorunda 3 ədəd dənizdibi seysmik stansiyaların qurulması nəzərdə tutulur ki, həmin stansiyaların qurulması nəticəsində həm dənizin dibində gedən yeraltı tektonik proseslər, həm də bu proseslərin neft yataqlarına, neft hasilatına göstərdiyi təsirlərlə bağlı daha mükəmməl tədqiqatlar aparılmasına imkan yaranacaqdır.
Tarixi
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası nəzdində Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzinin yaranmasının tarixi mərhələləri olmuşdur.Azərbaycanda ilk dəfə instrumental müşahidələrə XX əsrin əvvəllərndə başlanılmışdır.
1902-ci ildə Şamaxı da baş verən güclü zəlzələdən sonra Bakıda neft sənayesi ilə məşğul olan Nobel qardaşları baş verən zəlzələlərin neft yataqlarının işinə hər hansı təsirlərinin ola biləcəyindən narahat olurlar. Onların təşəbbüsü ilə elə həmin il Azərbaycan ərazisində üç yerdə seysmik stansiyalar quraşdırılmış və bununla da instrumental müşahidələrə başlanılmışdır.
Keçmiş sovetlər birliyi zamanı uzun müddət Azərbaycanda müstəqil seysmoloji xidmətin fəaliyyətinə icazə verilməsə də, 1979-cu ildə Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin qərarına və Milli Elmlər Akademiyasının sərəncamına əsasən AMEA Geologiya İnstitutunda “Geofizika” Elmi Mərkəzində Təcrübi-Metodiki Geofizika Partiyası yaradılmışdır.
1980-ci ildə isə bunun əsasında Təcrübi - Metodik Geofizika Ekspedisyası təşkil edilmişdir. Ekspedisyaya AMEA-nın müxbir üzvü, geologiya-minerologiya elmlər doktoru Arif Həsənov rəhbərlik etmişdir.
1980-1990-cı illərdə respublika ərazisinin bütün seysmogen zonanı əhatə edən stasionar geokimyəvi və geofiziki stansiyalar şəbəkəsi yaranmış, episentral zona yaxınlığında geofiziki, hidro-qaz və radiokimyəvi sahələrin planlı şəkildə öyrənilməsinə başlanılmış, seysmogen zonanın gərginlik deformasiya vəziyyətinin qiymətləndirilməsi və geofiziki sahə variasiyalarının və geokimyəvi sahə parametrlərinin anomal dəyişmələrinin seysmoproqnoz əlamətlərinin aşkarlanması metodikası işlənib hazırlanmışdır.
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 01. 09.1998-ci il tarixli 179 saylı və Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Rəyasət Heyətinin 17.12.1998-ci il tarixli 22/2 saylı qərarları ilə TMGE-yə 1999-cu ildən AMEA - nın nəzdində Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzi statusu verilmişdir.
2008-ci ildən AMEA nəzdində Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzinə AMEA-nın müxbir üzvü,Əməkdar Elm xadimi,geologiya-mineralogiya elmlər doktoru Qurban Cəlal oğlu Yetirmişli rəhbərlik edir.
Baş direktor
Baş Direktor
Qurban Cəlal oğlu Yetirmişli - 4 sentyabr 1952 - ci ildə anadan olmuşdur.
1974 - cü ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin (BDU) Geologiya fakültəsini bitirmişdir.
1980 - 2008 - ci illərdə AMEA nəzdində RSXM - də Baş direktor müavini, 2008-ci ildən AMEA nəzdində Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzinin Baş direktorudur. 2014-cü ildə AMEA-nın müxbir üzvü seçilib.
Q.C.Yetirmişli geodinamik, seysmoaktiv şəraiti mürəkkəb olan zonalarda, dərin qatlarda neft - qazlılığın qiymətləndirilməsi və perspektivliyi haqqında (Aşağı Kür çökəkliyi) bir-sıra elmi-nəzəri işlər aparmış, 90-dan çox elmi məqalənin müəllifidir. Dünyanın bir sıra nüfuzlu elmi jurnallarında məqalələri dərc olunub.
2000-ci ildə «Aşağı Kür çökəkliyində seysmo-geodinamik şərait və kəsilişlərdə neft və qaz yataqlarının paylanması» mövzusunda namizədlik dissertasiyasını müdafiə etmişdir.
2010-cu ildə «Cənubi Xəzər çökəkliyinin seysmikliyi (Azərbaycan sektoru )» mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müvəffəqiyyətlə müdafiə edərək, geologiya-mineralogiya elmlər doktoru elmi dərəcəsini almışdır.
AMEA nəzdində Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzində telemetrik seysmik stansiyalar şəbəkəsinin genişləndirilməsində, peyk rabitəli seysmik stansiyaların sayının 14-dən 35-ə çatdırılmasında, eləcə də mərkəzin beynəlxalq standartlara uyğun proqramlarla təmin olunmasında və işin keyfiyyətinin ən yüksək səviyyəyə qaldırılmasında müstəsna xidmətləri olmuşdur. Q.C.Yetirmişlinin təşəbbüsü ilə AMEA nəzdində RSXM dünyanın ən aparıcı seysmik təşkilatları və inkişaf etmiş ölkələri ilə əməkdaşlığa başlamışdır.
Bir kitabın (Geofizika cildinin) həmmüəllifi, “Azərbaycan ərazisinin seysmik rayonlaşdırılmasında gərginlik-deformasiya amillərinin nəzərə alınması metodikası” kitabının müəllifidir.
AMEA nəzdində RSXM-in elmi nəşri olan “Azərbaycan ərazisində seysmoproqnoz müşahidələri” elmi jurnalın Baş redaktorudur. Q.C.Yetirmişlinin rəhbərliyi altında mərkəzin iki gənc əməkdaşı geologiya-minerologiya üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi üzrə müdafiə etmişdir. Hazırda 10-a yaxın doktorant və dissertant onun rəhbərliyi altında elmi tədqiqatlarını davam etdirirlər.
AMEA "Xəbərlər" (Yer elmləri seriyası) jurnalının redaksiya heyətinin üzvüdür.
AMEA nəzdində RSXM-in Elmi-Texniki Şurasının sədri, Avropa Seysmoloji Komissiyasının üzvüdür.
- 2003-cü ildə AMEA Rəyasət Heyəti tərəfindən 50 illik yubleyi münasibəti ilə “Fəxri Fərman”la təltif edilmişdir.
- 2005-ci ildə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin sərəncamı ilə “Tərəqqi” medalı ilə təltif edilmişdir.
- 2015-ci ildə "Avropa nəşr evi" tərəfindən "İlin vətənpərvər alimi" qızıl medalı ilə təltif edilmişdir.
- 2015-ci ildə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərmanı ilə "Əməkdar elm xadimi" fəxri adına layiq görülmüşdür.
- "Parlamentin səsi" İctimai Birliyi və "Parlamentinsəsi.tv" internet televiziyası tərəfindən Azərbaycanda Milli Mətbuatın yaranmasının 141 illiyi ərəfəsində ayrı-ayrı media orqanları və jurnalistlər arasında keçirilən rəy sorğusuna əsasən, AMEA-nın müxbir üzvü Qurban Yetirmişli "Şərəfli ömür" Fəxri Diplomuna layiq görülüb.
RSXM-in beynəlxalq seysmoloji təşkilatlarla və xarici ölkələrlə əlaqələrinin qurulmasında, eləcə də Azərbaycanda seysmik monitorinq şəbəkəsinin qurulması və genişləndirilməsində onun müstəsna xidmətləri vardır.
Fəaliyyəti
Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzində aparılan işlər nəticəsində alınan məlumatlardan təkcə istehsalat məqsədi ilə deyil, elmi - tədqiqat araşdırmaları zamanı da istifadə edilməkdədir.
AMEA nəzdində RSXM-də elmi tədqiqatlar əsasən üç istiqaməti əhatə edir:
- Respublika ərazisinin seysmikliyinin öyrənilməsi
- Geofiziki və Geodinamiki tədqiqatlar (GPS);
- Geokimyəvi tədqiqatlar
Mərkəzdə Seysmoloji tədqiqatlar 35 telemetrik seysmik stansiyalardan ibarət müşahidə şəbəkəsi əsasında respublika ərazisinin seysmik rejimi, zəlzələ episentrlərinin paylanması qanunauyğunluğu, ocaq zonalarındakı seysmik proseslərin dinamikası tədqiq edilir, dərinlik qırılmalarının aktiv hissələri müəyyənləşdirilir və bu sahələrdə mümkün maksimal güclü zəlzələlərin intensivliyi qiymətləndirilir. Güclü zəlzələ ocaqlarının mexanizmi öyrənilir, böyük şəhərlərin seysmik riski qiymətləndirilir, iri tikinti obyektləri sahələrinin seysmikliyi tədqiq edilir.
Geofiziki və geokimyəvi stansiyalar şəbəkəsi vasitəsilə geomaqnit sahəsi gərginliyinin, ağırlıq qüvvəsi və qravitasiya potensialin ikinci tərtib törəməsinin variasiyaları araşdırılır.
Qeyd edək ki, seysmik stansiyalarla yanaşı respublika ərazisində 22 GPS stansiya quraşdırılıb. Bunlardan ən unikalı Saatlı rayonunda 8324 metr dərinlikdə olan quyu üzərində quraşdırılmış GPS stansiyadır.
.jpg){kind=link}
- Seysmologiya
- Respublika ərazisinin seysmikliyinin, zəlzələlərin kinematik və dinamik parametrlərinin öyrənilməsi ilə məşğul olur.Seysmoloji tədqiqatlar 35 daimi, 4 müvəqqəti və 7 stasionar stansiyalardan ibarət müşahidə şəbəkəsi əsasında respublika ərazisinin seysmik rejimi, zəlzələ episentrlərinin paylanması qanunauyğunluğu, ocaq zonalarındakı seysmik proseslərin dinamikası tədqiq edilir, dərinlik qırılmalarının aktiv hissələri müəyyənləşdirilir və bu sahələrdə mümkün maksimal güclü zəlzələlərin intensivliyi qiymətləndirilir. Güclü zəlzələ ocaqlarının mexanizmi öyrənilir, böyük şəhərlərin seysmik riski qiymətləndirilir, iri tikinti obyektləri sahələrinin seysmikliyi tədqiq edilir.
- 2003 - cü ildə AMEA nəzdində Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzi respublika ərazisində seysmik monitorinq sistemini yenidən qurmağa başlamışdır.ABŞ-ın “Kinemetrics” şirkətindən alınan telemetrik avadanlıqlarla bölgələrdə seysmik monitorinq aparılır.
Mərkəz 20 - dən artıq xarici ölkənin seysmoloji mərkəzləri ilə əməkdaşlıq edir. ABŞ və Yaponiyanın seysmoloji təşkilatları RSXM-in əsas tərəfdaşlarıdır. RSXM mühüm beynəlxalq seysmoloji təşkilatların – Birləşmiş Seysmoloji Tədqiqatlar İnstitutu (İRİS) ABŞ, Avropa Seysmoloji Müşahidə və Tədqiqatlar Mərkəzi (ORFEUS), Avropa və Aralıq dənizi Seysmoloji Mərkəzi (EMSC) və Avropa Seysmoloji Komissiyasının (ESC) üzvüdür.
- 2016-cı ildən başlayaraq Ulu Öndər H.Əliyevin 93 illiyi münasibəti ilə Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Gənclər Fondu və AMEA nəzdində Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzi tərəfindən " Azərbaycan ərazisinin seysmik təhlükəliliyi və zəlzələdən qorunmaq üçün davranış qaydaları" layihəsi çərçivəsində məktəblərdə təlimlər keçirilir.
- RSXM əməkdaşları tərəfindən Bakı şəhəri Nərimanov rayonu 43 saylı bağça-məktəb-lisey kompleksində, Akademik Zərifə Əliyeva adına liseydə, Səbail rayonu 189/190 nömrəli tam orta məktəbdə, Suraxanı rayonu 232 saylı tam orta məktəbində, Avropa-Azərbaycan məktəbində, Nəsimi rayonu 46 saylı tam orta məktəbdə, Xızı rayonunda və Qobustan rayonu 1 saylı tam orta məktəbdə təlimlər keçirilib. Qeyd edək ki, layihə çərçivəsində təlimlər respublikanın şəhər və rayon məktəblərində davam etdirilir.
- 2017-cı ilin may ayından etibarən ilk dəfə olaraq Azəbaycan ərazisində seysmotomoqrafiya işlərinin aparılmasına başlanılıb. Bununla əlaqədar olaraq yerli və amerikalı mütəxəssislərin iştirakı ilə - Hacıqabul, Göyçay, Qusar və Neftçala rayonlarında müvəqqəti seysmik stansiyalar quraşdırılıb.
Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzinin Bayıl yamacında monitorinqi
AMEA nəzdində Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzi "Televiziya" qülləsi kompleksinin yaxınlığında, Bayıl yamacında torpaq sürüşməsi müşahidə olunan ərazidə bir neçə gündən bəri başlayan monitorinqi davam etdirir. Aparılan monitorinqə RSXM-nin baş direktoru, AMEA-nın müxbir üzvü Qurban Yetirmişli rəhbərlik edir. RSXM-nin əməkdaşları tərəfindən ərazidə kompleks tədqiqatlar aparmaq üçün seysmik, geofiziki cihaz və avadanlıqlar quraşdırılmışdır.
RSXM tərəfindən Bayıl dərəsinin yamacları boyunca ("Teleqüllə" kompleksinin yaxınlığında) gedən torpaq sürüşməsi prosesinin inkişaf dinamikası, sürüşməyə məruz qalan torpaq kütləsinin ölçüləri, sürüşmə müstəvisi, onun dərinliyi, yatım bucağı və digər paramertlərinin müəyyən edilməsi üçün ərazidə seysmoloji, geofiziki, maqnitometrik, qravimetrik və digər üsullarla kompleks tədqiqatlar aparılır.
Tədqiqatlar ərazidə gedən sürüşmə prosesi dayanana qədər davam etdiriləcək. Aparılan tədqiqatların nəticəsi təhlil edildikdən sonra sürüşmənin baş vermə səbəblərinə dair hesabat hazırlanaraq rəsmi dövlət qurumlarına təqdim ediləcəkdir.
Azərbaycanda vulkan püskürmələri
AMEA nəzdində Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzinin “Zəlzələlərin tədqiqatı” bürosunun verdiyi məlumata görə 1 mart 2018-ci il tarixində yerli vaxtla saat 4:38:23-də Bakı şəhəri Qaradağ rayonu ərazisində yerləşən Torağay palçıq vulkanında püskürmə qeydə alınıb. püskürmənin davametmə müddəti 5 dəq 29 saniyə-dir.
AMEA nəzdində Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzinin “Zəlzələlərin tədqiqatı” bürosunun verdiyi məlumata görə 29 mart 2018-ci il tarixində yerli vaxtla saat 19:25:59-da Bakı şəhəri Qaradağ rayonu ərazisində yerləşən “Ayrantökən” palçıq vulkanında püskürmə baş verib. Püskürmənin davametmə müddəti 2 dəq 24 saniyədir.
Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzinin Seysmik stansiyaları
- Zərdab seysmik stansiyası
- Agdam seysmik stansiyası
- Altıağac seysmik stansiyası
- Astara seysmik stansiyası
- Beyləqan seysmik stansiyası
- Bərdə seysmik stansiyası
- Cəlilabad seysmik stansiyası
- Gədəbəy seysmik stansiyası
- Gəncə seysmik stansiyası
- Heydərabad seysmik stansiyası
- Horadiz (Fuzuli) seysmik stansiyası
- Kürdəmir seysmik stansiyası
- Lerik seysmik stansiyası
- Lənkəran seysmik stansiyası
- Mingəçevir seysmik stansiyası
- Nardaran seysmik stansiyası
- Naxçıvan seysmik stansiyası
- Ordubad seysmik stansiyası
- Pirqulu seysmik stansiyası
- Qala seysmik stansiyası
- Qazax seysmik stansiyası
- Qobu seysmik stansiyası
- Qobustan seysmik stansiyası
- Quba seysmik stansiyası
- Qusar seysmik stansiyası
- Qəbələ seysmik stansiyası
- Saatlı seysmik stansiyası
- Siyəzən seysmik stansiyası
- Xınalıq seysmik stansiyası
- Yardımlı seysmik stansiyası
- Zaqatala seysmik stansiyası
- İsmayıllı seysmik stansiyası
- Şahbuz seysmik stansiyası
- Şirvan seysmik stansiyası
- Şəki seysmik stansiyası
Beynəlxalq əlaqələr
Rusiya və Azərbaycan seysmoloqları əməkdaşlığa başlayır
Rusiya Elmlər Akademiyası İ.M.Qubkin adına Rusiya Dövlət Neft-Qaz Universitetinin neft-qazın kəşfiyyatı və nəzəri əsasları kafedrasının müdiri, professor Vaqif Kərimovla AMEA nəzdində Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzində görüş olub. RSXM-nin Monitorinq mərkəzində keçirilən görüşdə AMEA-nın müxbir üzvü, mərkəzin baş direktoru Qurban Yetirmişli qonağa görülən işlər barəsində ətraflı məlumat verib, həmçinin mərkəzin fəaliyyətlərindən bəhs edən təqdimat nümayiş etdirilib. Görüşdə tərəflər arasında ikitərəfli əməkdaşlıq məsələləri və təcrübə mübadiləsinin həyata keçirilməsi müzakirə edilib. Eləcə də tərəflər birgə seysmotomoqrafiya işlərinin aparılmasını da müzakirə ediblər.
Ankarada “Real Zamanda Seysmoloji Məlumatların Mübadiləsi“ nə dair memorandum imzalanıb
Türkiyə Respublikası Baş Nazirliyinin Fəlakət və Fövqəladə Halların İdarəetmə İdarəsinin təşkilatçılığı ilə Ankarada 1 mart 2018-ci il tarixində yaxın və qonşu ölkələrin seysmoloji mərkəzləri ilə birgə “Real Zamanda Seysmoloji Məlumatların Mübadiləsi “ adlı imzalanma mərasimi keçirilib. İmzalanma mərasimində Türkiyəyə qonşu olan altı ölkənin nümayəndələri iştirak ediblər. Azərbaycanı tədbirdə AMEA nəzdində RSXM-nin baş direktoru, AMEA-nın müxbir üzvü Qurban Yetirmişli və elmi məsələlər üzrə baş direktorun müavini vəzifəsini icra edən, geologiya-mineralogiya üzrə fəlsəfə doktoru Rauf Muradov təmsil ediblər.
Mərasimdə həmçinin Azərbaycanda aparılan Seysmoloji tədqiqatlar və alınmış məlumatların emalına dair təqdimat nümayiş etdirilib. Müzakirələrin nəticəsi olaraq Türkiyə Respublikası Baş Nazirliyinin Fəlakət və Fövqəladə Halların İdarəetmə İdarəsi və AMEA nəzdində Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzi arasında “Real Zamanda Seysmoloji Məlumatların Mübadiləsi”nə dair memorandum imzalanıb. Sənədi Türkiyə tərəfdən Türkiyə Respublikası Baş Nazirliyinin Fəlakət və Fövqəladə Halların İdarəetmə İdarəsi başqan müavini Hamza Taşdelen, Azərbaycan tərəfdən isə RSXM-nin baş direktoru Qurban Yetirmişli imzalayıblar.
Qeyd edək ki, imzalanmış memorandum çərçivəsində Azərbaycan seysmoloqları və Türkiyə Fəlakət və Fövqəladə Halların İdarəetmə İdarəsi arasında qarşılıqlı əməkdaşlıq və təcrübə mübadiləsi həyata keçiriləcək.
Maarifləndirmə
- AMEA nəzdində RSXM tərəfindən respublika ərazisində baş verən zəlzələlər, zəlzələ zamanı davranış qaydalarına dair maarifləndirmə tədbirləri aparılır. Qeyd edək ki, Azərbaycan ərazisi seysmik baxımdan aktiv zonada yerləşdiyinə görə bu tədbirlərin aparılmasına zərurət vardır. İki ildən bəri RSXM tərəfindən Bakı şəhəri və respublikanın ayrı-ayrı rayonlarında yerləşən orta məktəblərdə, eləcə də tikinti şirkətlərində RSXM əməkdaşları tərəfindən belə maarifləndirmə tədbirləri həyata keçirilir.
Zəlzələ zamanı
- Zəlzələ vaxtı davranış qaydaları
Zəlzələ zamanı titrəyişlər insanda qorxu, əsəb və stress yaradır. Odur ki, zəlzələ baş verən zaman ilk olaraq insanlar sakit və təmkinli olmağa çalışmalıdır.
- Zəlzələ zamanı özünüzü qorumaq üçün aşağıdakı qaydalara əməl etmək lazımdır.
- 1. Əgər siz bina və ya torpağın silkələndiyini hiss edirsinizsə buna əsəbi reaksiya verməyin (qorxudan qışqırmaq, başqa insanların psixologiyasına təsir edə biləcək hərəkətlər etmək və s.)
- 2. Əgər qapalı yerdəsinizsə təcili stolun və ya çarpayının altına girin. Qapılar açıqdırsa, qapıların üst tirinin altında və ya otaqların daxili küncündə durun. Unutmayın ki, titrəyişlər zamanı birinci olaraq binanın xaric divarları çat verə və ya uça bilər. Odur ki, pəncərəyə tərəf qaçmaq, pəncərənin altında dayanmaq olmaz.
- 3. Zəlzələ zamanı ağır əşyaların (soyuducu, ağır mebeller və s.) yanında durmaq olmaz. Bu əşyalar sürüşüb üstünüzə aşa bilər.
- 4. Zəlzələ zamanı binadan qaçmaq, pilləkanlarda hərəkət etmək olmaz. Bu olduqca təhlükəlidir. Pilləkanlar uçub tökülə bilər.
- 5. Əgər siz çoxmərtəbəli binada yaşyırsınızsa zəlzələ zamanı lift və pilləkanlara tərəf qaçmayın. Qapı tiri altında və ya otağın daxili künclərdə duraraq təkanların dayanmasını gözləyin.
- 6. Zəlzələ zamanı pəncərədən atılmayın. Bu sizin zədələnməyiniz və ya ağır xəsarət almağınızla nəticələnə bilər.
- 7. Zəlzələ zamanı ictimai yerdəsinizsə insanların daha sıx olduğu yerə tərəf qaçmayın. Özünüz üçün daha təhlükəsiz yer seçin. İmkanınız varsa, azyaşlı uşaqları da təhlükəsiz yerə çəkin.
- 8. Zəlzələ zamanı hündürmərtəbəli binanın qarşısındasınızsa binanın qabağına qaçmayın.
- 9. Zəlzələ zamanı avtomobildəsinizsə, avtomobilinizi mümkün qədər körpülərin, hündür mərtəbəli binaların qarşısında saxlamayın.
- 10. Zəlzələ zamanı ikimərtəbəli kərpic binada və ya bünövrəsi möhkəm olmayan tikilidəsinizsə oranı təcili tərk etməyə çalışın.
- 11. Unutmayın ki, zəlzələ zamanı bir necə dəfə təkanları hiss edə bilərsiniz. Odur ki, axıra qədər öz təmkininizi qorumağa çalışın.
- 12. Zəlzələ saniyələrlə damam edir. Titrəyişlər dayandıqdan sonra özünüzün və yaxınlığınızdakı insanların xəsarət alıb-almaması, üçqun təhlükəsinin olub-olmamasına diqqət yetirin. Yaralılar varsa ona ilk tibbi yardım göstərin.
- 13. Zəlzələnin hər an baş vermə ehtimalı olduğuna görə əvvəlcədən yaşadığınız binadan və ya evdən zəlzələ zamanı ən təhlükəsiz yerlərə çıxmaq yolunu müəyyənləşdirin.
- 14. Mənzilinizdə əvvəlcədən ən təhlükəsiz yerləri (künclər, qapılar və s) əvvəlcədən müəyyən edin və mebelleri düzərkən bunu nəzərə alın.
- 15. Mənzildə ehtiyac olmadığı təqdirdə qaz, işıq və su xətlərini bağlayın.
- 16. İmkan daxilində ağır əşyaları rəflərdə saxlamayın və kitab rəflərini divara bərkidin.
- 17. İlkin tibbi yardım üçün lazım olan dərman vasitələri yığılmış çantanı hazırlıqlı saxlayın.
- 18. Çarpayınızı ağər mebellərdən və iri pəncərələrdən kənarda yerləşdirin.
- 19. Fövqaladə vəziyyətlərdə kömək çağırmaq üçün lazımı dövlət qurumlarının telefonlarını kitabçanıza əvvəlcədən yazın.
Bu telefonlar aşağıdakı kimidir:
- 1. Azərbaycan Respublikası Fövqaladə Hallar Nazirliyinin Xilasetmə xidməti -112
- 2. Azərbaycan Respublikası Daxili İşlər Nazirliyi -102
- 3. Təcili Tibbi Yardım-103
Zəlzələ zamanı təhlükəsizlik tədbirləri görməklə özünüzü təhlükədən qoruya bilərsiniz.
Zəlzələrin təsnifatı
Hələ zəlzələlərin alət (instrumental) üsulu ilə müşahidəsi olmayan dövrlərdə müxtəlif zəlzələləri bir-biri ilə intensivliklərinə görə müqayisə etmək üçün onların yer səthindəki təzahürlərini (dağıntıları, zədələri və s.) əsas götürürdülər.
Əslində bu müqayisədə insan hissiyatına əsaslanan çox böyük subyektivlik və qeyri-müəyyənlik var idi. Məsələn, insanlar onların evlərini ciddi zədələyən zəlzələni, yüngül hiss olunan zəlzələdən güclü hesab edirdilər. Halbuki, daha güclü zəlzələ sadəcə uzaq olduğuna görə zəif hiss edilə bilərdi.
Bütün bunlara baxmayaraq hələ XIX əsrin ortalarından başlayaraq zəlzələləri insan hissiyatına, fiziki obyektlərə vurduğu ziyana, ətraf geoloji mühütə vizual təsirinə görə təsnifləşdirməyə cəhdlər edilirdi. Həmin əsrin sonlarında İsveçrədə və İtaliyada tərtib olunmuş Rossi-Forel (RF) zəlzələ intensivliyi şkalası geniş yayılmışdı. Bu cədvəldə seysmik titrəyişlər intensivliklərinə görə on dərəcəyə bölünürlər. 1902-ci ildə İtaliyada Cüzeppi Merkalı tərəfindən yeni, 12 ballı intensivlik şkalası tərtib edildi. 1931-ci ildə amerikalı alimlər Q.Vud və F.Nyumen, 1956-cı ildə isə Ç.Rixter həmin şkalada müəyyən dəyişikliklər etmişlər və hazırda bu şkala «Modifikasiya olunmuş Merkallı şkalası (MMİ)» adlanır. 1964-cü ildən Şərqi Avropada, o cümlədən Azərbaycanın da daxil olduğu keçmiş SSRİ-də rəsmi olaraq 12 ballıq MSK-64 şkalası qəbul edildi. Şkalanın adı onu tərtib edən seysmoloqların soyadlarının baş hərflərindən ibarətdir: S.V.Medvedyev (SSRİ), V.Şponxoyer (ADR) və V.Karnik (Çexoslavakiya). Bir-birindən az fərqlənən MMİ və MSK-64 şkalalarından əlavə 12 ballı Avropa makroseysmik şkalası (EMS, 1998), həmçinin Yaponiyada 1951-ci ildən tətbiq edilən Yaponiya meteoroloji agentliyinin (JMA) 7 ballı şkalası mövcuddur. Aşağıda MSK-64 seysmik intensivlik şkalası ətraflı şəkildə verilir.
- I bal. Zəlzələ hiss olunmur.
- II bal. Çətinliklə hiss olunur. Titrəyişlər yalnız evdə, xüsusilə də yuxarı mərtəbələrdə sakit halda olan insanlar tərəfindən hiss olunur.
- III bal. Zəif titrəyişlər. Zəlzələ evdə sakit halda olan az adamlar və çöldə tək-tək adamlar tərəfindən hiss olunur. Minik avtomobili keçərkən əmələ gələn titrəyişlərə oxşardır. Diqqətli insanlar yüngül əşyaların zəif, yuxarı mərtəbələrdə isə bərk yellənməsini müşahidə edirlər.
- IV bal. Aydın-aşkar titrəyiş. Zəlzələ bina daxilindəki adamların çoxunun, çöldəkilərin isə bəzilərinin tərəfindən hiss olunur. Yatanların bəzisi ayılır, lakin qorxmurlar. Ağır yüklü maşının əmələ gətirdiyi titrəyişlərə oxşardır. Pəncərə və qapıların cingiltisi, döşəmə və divarların cırıltısı eşidilir. Mebelin titrəyişi, asılan əşyaların yüngül yellənməsi, açıq qablardakı mayelərin dalğalanması müşahidə olunur. Dayanmış avtomobillərdə təkan hiss edilir.
- V bal. Zəlzələ bina daxilindəki bütün insanlar, çöldəkilərin çoxu tərəfindən hiss olunur. Yatanların çoxu ayılır. Bəzi adamlar çölə qaçırlar. Heyvanlar narahat olurlar. Bina bütünlüklə titrəyir. Asılı əşyalar güclü yellənirlər. Nadir hallarda rəqqaslı saatlar dayanır. Bəzi dayanıqsız əşyalar aşır və ya sürüşürlər. Qapı və pəncərələr açılır və yenidən çırpılır. Maye dolu açıq qablardan maye dağılır. Evin daxilində düşən ağır əşyanın əmələ gətirdiyi titrəyişlərə oxşardır. Çiy kərpicdən, gildən tikilmiş kənd evlərində yüngül zədələr, suvaqda xırda çatlar əmələ gələ bilər və suvaq qopub düşə bilər. Bəzi hallarda bulaqların debiti dəyişir.
- VI bal. Zəlzələ bina daxilindəki və çöldəki çox insanlar tərəfindən hiss olunur, onların çoxu qorxaraq küçəyə qaçır. Bəziləri müvazinətini itirir, ev heyvanları yuvalarından qaçırlar. Şüşə qabların sınması, kitabların düşməsi, ağır mebellərin hərəkəti müşahidə edilə bilir.
İribloklu və panel tipli, adi kərpic binaların bəzilərində və çiy kərpicdən, gildən tikilmiş evlərin çoxunda yüngül zədələr, xırda çatlar əmələ gəlir. Çiy kərpicdən, gildən tikilmiş kənd evlərində bəzən orta dərəcəli zədələr, divarlardakı suvaqlarda çatlar əmələ gəlir, suvaq böyük hissələrlə qopur və s.
- VII bal. Binalar zədələnir. İnsanların böyük əksəriyyəti qorxu içində küçəyə qaçırlar. Onların çoxu ayaq üstdə çətinliklə dururlar. Sürücülər avtomobilin hərəkəti zamanı zəlzələni hiss edirlər.
Dəmir-beton karkas binaların çoxunda yüngül zədələr, suvaqlarda xırda çatlar əmələ gəlir, suvağın hissələri qopur, adi kərpic evlərdə, iribloklu və panel binalarda orta zədələnmə, divarlarda kiçik çatlar müşahidə edilir. Çiy kərpicdən tikilmiş kənd evlərində böyük zədələr, divarlarda dərin çatlar qeyd olunur. Belə evlərin bəzilərində evin divarlarının üçması, divarlarda birbaşa çatlar, binanın ayrı-ayrı hissələri arasında birləşmələrin dağılması və s. ola bilər. Bəzi hallarda yol kənarındakı iti yamaclarda sürüşmələr, yollarda çatlar qeyd edilir. Su səthində dalğa əmələ gəlir, lil qalxdığından su bulanır, quyularda suyun səviyyəsi dəyişir, bir sıra hallarda mövcud bulaqlar itir və ya yenisi əmələ gəlir.
- VIII bal. Binalar ciddi zədələnir. Qorxu və çaxnaşma yaranır. Avtomobil sürən sürücülər də narahatlıq keçirir. Ağacların budaqlarının sınması, ağır mebellərin sürüşməsi, bəzən isə aşması, asılı lampaların bir hissəsinin zədələnməsi qeyd olunur. Dəmir-beton karkas binalarda orta zədələr, divarlarda xırda çatlar, bəzilərində isə ağır zədələr, divarlarda dərin çatlar əmələ gəlir. İribloklu və panel binalarda ağır zədələr, divarlarda böyük çatlar, bəzilərində divarların uçması, birbaşa çatların əmələ gəlməsi müşahidə edilir. Çiy kərpicdən tikilmiş kənd evlərində divarların uçması, birbaşa çatların əmələ gəlməsi, bəzən isə evlərin tamamilə üçması baş verir. Boru kəmərlərinin qırılması, heykəllərin sürüşməsi, qəbirüstü daşların aşması, daş hasarların dağılması qeyd olunur.
Qruntlarda bir neçə santimetr ölçüdə çat əmələ gəlir, quyuların bəzilərində su itir və ya qurumuş quyulara su dolur.
- IX bal. Bütün binaların zədələnməsi, ümumi çaxnaşma, heyvanların qışqırığı və qaçışması müşahidə edilir.
Dəmir-beton karkas binaların dıvarlarında dərin çatlar, bəzilərində divar uçması, birbaşa çatların əmələ gəlməsi və hətta tamamilə dağılması baş verir. Adi kərpic, iribloklu və panel binalarda divarlarda birbaşa çatlar, bəzi divarların uçması, bəzən isə tam dağılması müşahidə olunur. Abidələr və sütunlar aşır, yeraltı boru kəmərləri qırılır, bəzi hallarda dəmir yolu reysləri əyilir. Qruntdakı çatların eni 10 sm-ə çatır, sürüşmə halları, su üzərində iri dalğalar qeyd olunur.
- X bal. Bütün binalarda dağıntı qeyd olunur.
Dəmir-beton karkas binaların dıvarlarında birbaşa çatlar, uçma, bəzən isə binanın tam dağılması, adi kərpic, iribloklu və panel binalar, həmçinin çiy kərpicdən kənd evlərinin tam dağılması müşahidə olunur. Qruntda onlarla santimetr, bəzən 1 m-ə qədər enində çatlar, iti yamaclarda sürüşmələr qeyd olunur, sahilyanı bölgələrdə lillə qum kütlələrinin qarışması, çaylardan, göllərdən suyun kənara çıxması, yeni göllərin əmələgəlməsi hallarına rast gəlinir.
- XI bal. Fəlakət baş verir. Yaxşı tikilmiş tikililər, körpülər, bəndlər, dəmir yolları ciddi zədələnir, yeraltı boru kəmərləri dağılır, şosse yolları yararsız hala düşür.
Yer səthində enli çatlar, horizontal və vertikal istiqamətlərdə yerdəyişmələr, dağ uçqunları baş verir. Zəlzələnin intensivliyini təyin etmək üçün xüsusi tədqiqat tələb olunur.
- XII bal. Demək olar ki, bütün yerüstü və yeraltı qurğuların zədələnməsi, yer səthinin dəyişməsi, qruntlarda böyük yerdəyişmələrlə müşayət olunan iri çatlar, dağ uçqunları müşahidə olunur, göllər, şəlalələr əmələ gəlir, çaylar istiqamətini dəyişir.
Zəlzələnin intensivliyini təyin etmək üçün xüsusi tədqiqat tələb olunur.
.jpg){kind=link}
Elmi nəşrlər
- AMEA nəzdində RSXM-nin elmi nəşri olan "Azərbaycan ərazisində seysmoproqnoz müşahidələri" elmi jurnalının növbəti sayı çapdan çıxıb. İngilis dilində nəşr olunan jurnalda tanınmış amerikalı seysmoloq alimlərin və yerli alimlərin elmi məqalələri toplanılmışdır. Məqalələrdə Azərbaycan ərazisində aparılan kompleks seysmoloji tədqiqatların nəticələrinə dair analiz və təhlilllər öz əksini tapmışdır.
- Qeyd edək ki, beynəlxalq İSSN serfikatı olan "Azərbaycan ərazisində seysmoproqnoz müşahidələri" elmi jurnalı Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Ali Attestasiyası Komissiyası tərəfindən qeydiyyatdan keçib. Jurnalın baş redaktoru AMEA nəzdində RSXM-nin baş direktoru, AMEA-nın müxbir üzvü Qurban Yetirmişlidir.
- Jurnalda dərc edilmiş məqalələrlə http://seismology.az/journal/ səhifəsində tanış olmaq olar.
.jpg){kind=link}
Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzinin 2017-ci ildə keçirdiyi Beynəlxalq konfrans
Bakıda ABŞ-ın Lawrence Livermore Milli Laboratoriyası (LLML) və ABŞ-ın Enerji Departamentinin, Ukrayna Elm və Texnologiya Mərkəzinin dəstəyi və Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası nəzdində Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə “Şəbəkə İdarəetmə Sistemləri və Seysmologiya üçün Analitik Alətlər üzrə Təlim” adlı Beynəlxalq konfrans keçirilib.
RSXM-nin alimləri
Elmlər doktorları: Balakişibəyli Şahin Əbdülsəlim oğlu, Kərəmova Ramidə Ağa-Dadaş qızı , Məmmədli Tahir Yadigar oğlu , Vəliyev Hümbət Ömər oğlu
Balakişibəyli Şahin Əbdülsəlim oğlu
- Elmi dərəcəsi: Geologiya-mineraligiya elmləri doktoru
- Elmi rütbəsi: Professor
- Elmi əsərlərinin adları:
- Петрофизические модели коры предгорья М.Кавказа по данным физических свойств горных пород и региональной геофизики Изд. АНА, 2000 г. Совместно И.Б. Сафаровым и Д.Ч.Каткай
- Об особенностях проявления сейсмичности и оценка сейсмической опасности территории Азербайджана. Каталог, 2008 г., «Elm», Баку, 2009, cоавторы Т.Маммедли, Н.И.Паша
- Evaluation of synthetic elastic parameters of reservoirs, fluid phase saturation and temperatures in the depths (jointly wifh A.B.Gasanov, pp. 101-108). Materials of international Workshop. March 01-07/2010, Baku, Azerbaijan
Kərəmova Ramidə Ağa-Dadaş qızı
- Elmi dərəcəsi:geologiya-mineralogiya elmləri doktoru
- Elmi rütbəsi: dosent
- Elmi əsərlərinin adları
1. Керамова Р.А. - Предварительная генетическая модель процесса возникновения короткопериодных аномалий сейсмогеохимических полях. В кн. Геофизика ХХI века, М. ГЕОН, 2002.
2. Гасанов А.Г., Керамова Р.А. 2002. - Сейсмогеохимические исследования. Кн. Геология Азербайджана, разд. Физика Земли, том V, Изд. Nafta-Press, Баку. С.53-67.
3. Керамова Р.А. - Сейсмичность и геохимические поля флюидов Азербайджана. Автореферат докторской диссертации. М., Институт Физики Земли. 2004.
4. Керамова Р.А. – Оперативная диагностика сейсми-ческих очагов сильных землетрясений (м 5.5) по геохимическим аномалиям флюидов Азербайджана. Жур. Физика Земли № 5.
5. Гасанов, Н.И.Агапов, Р.А.Керамова - “Гео-логические” аварии на каспийских нефтегазоразведочных скважинах и гидрогеохимические предвестники сильных землетрясений (1999-2001гг.). Жур. Отечественная геология №1. М., 2005, с. 69-72.
6. Керамова Р.А. - Методика обработки результатов круглогодичного сейсмогеохимического мониторинга - сейсмологических исследований. Баку, 2008.
7. Керамова Р.А. - Оперативная оценка сейсмичности по геохимическим полям флюидов с использованием пакета программ на ПК. - Каталог сейсм. исследований. Баку, 2009.
8. Keramova R.A. 2007/2008. The express-methods of the on-line forecast of “horizons of magnitude, time and the site” of the earthquake center on geochemical fields of fluids. //Science without bordes. Volume 3. Transactions of the International Acagemy H&E. p. 424-432.
9. Keramova R.A. - Results of use of express-methods of the operative forecast of earthquakes on geochemical fields of fluids in Azerbaijan (2001-2007). //Science without bordes. Volume 3. 2007/2008.
10. R.A. Keramova, P.A. Abdulrazagova, O.O. Osmanova
Differentiation of location of seismic sources in geochemical fields fluids. World Forum - International Congress (September 19-21, 2011 - Istanbul, Turkey), p.130. 130
11. R.A. Keramova. New technology of operative evaluation of seismic situation on geochemical fields of fluids of Azerbaijan. World Forum - International Congress (September 19-21, 2011 - Istanbul, Turkey), p.134.
12. Керамова Р.А., Абдулразагова П.А., Кудрявцева Е.Н., Гришина Е.К. - Специфика дифференциации оча-говых зон землетрясений Шама-хинского и Исмаиллинского рай-онов по геохимическим полям флюидов. Каталог сейсм. иссл-ний. Труды Межд.Совещ. Баку, 2012.
13. Keramova R.A. - „SEISMOGEOCHEMICAL on-line“ - technology for rapid as-sessment of seismic conditions of fluids geochemical fields of Azerbaijan. - 34th ESC Assembly (Russia, Moscou, 2012).
14. Keramova R.A. – The hypocenter of earth-quake preparing for realization is the trigger for identification of its site on seismogeochemical anomalies of fluids of Azerbaijan. - IAHS-IAPSO-IASPEI Joint Assembly, Gothenburg (Sweden 22-26 July 2013).
15. Yetirmishli G.J.; Abdullayeva R.R.; Keramova R.A.; Rzayev A.G. – Reflection of strong Caucasian earthquake in seismical, geophysical and seismogeochemical fields (Azerbaijan-Zagatali city, 07.05.12). - - IAHS-IAPSO-IASPEI Joint Assembly, Gothenburg (Swe-den 22-26 July 2013).
Məmmədli Tahir Yadigar oğlu
- Elmi dərəcəsi:Geologiya-mineralogiya elmləri doktoru
- Elmi əsərlərinin adları
1. Seysmik rayonlaşdırmanın problemləri və həlli yolları haqqında /2006-cı ildə Azərbaycan ərazisində seysmo-proqnoz müşahidələrin kataloqu Bakı, 2007, s.122-128 / (həmmüəllif- Balakişibəyli.Ş.A.)
2.Зависимость определения положения эпицентра землетрясения от азимутального расположения станций и особенностей времен пробега продольных волн /2006-cı ildə Azərbaycan ərazisində seysmo-proqnoz müşahidələrin kataloqu Bakı, 2007, с. 182-187/ (соавторы-Етирмишли Г.Д., КазымоваС.Э., Казымов И.Э)
3.Характер проявления сейсмичности на территории Азербайджана за период 1992-2001 г./ Сейсмичность северной Евразии Материалы Международной конференции. Обнинск , 28-31 июля 2008г. с.47-52 / (соавторы - Гасанов А.Г., Етирмишли Г.Д., Абдуллаева Р.Р, Агаева C.T.)
4.Сейсмическая опасность территории г. Баку по новым сейсмологическим и инженерно-геологическим данным / Опасные природные и техногенные геологические процессы на горных и предгорных территориях северного Кавказа. Владикавказ,2008. с.67-70/ (соавтор - Гасанов А.Г.)
5.Об особенностях проявления сейсмичности и оценка сейсмической опасности территории Азербайджана /2008-ci ildə Azərbaycan ərazisində seysmoproqnoz müşahidələri kataloqu Bakı, 2009, s.131-134 /(соавторы - Балакишибейли Ш.А.,Паша Н.И.)
6.Seysmik rayonlaşdırmanın aktual problemləri və Azərbaycan ərazisinin yenidən qiymətləndirilməsi haqqında / Bakı Universitetinin xəbərləri 2009, №2, s.137-143 (həmmüəlliflər- Yetirmişli Q.C., Balakişibəyli.Ş.A.)
7.Новая методика выявления очаговых зон сильных землетрясений и определение их максимальных магнитуд (Mmax) по слабой сейсмичности (на примере территории Азербайджана) / ПРОБЛЕМЫ СЕЙСМОТЕКТОНИКИ Материалы XVII Всероссийской конференции с международным участием. Воронеж-Москва 2011, с.337-341/
8.Azərbaycanın qərb hissəsinin seysmik təhlükəlilik səviyyəsinin qiymətləndirilməsi / Azərbaycan ərazisində seysmoproqnoz müşahidələri kataloqu, Bakı ,2011, s. 162-165/ (həmmüəllif- Şirinova Z.Q.)
9.Методика выявления очаговых зон сильных землетрясений по слабой сейсмичности / Сейсмическая опасность и управление сейсмическим риском на Кавказе. Труды IV Кавказской международной школы-семинара молодых ученных Владикавказ,24-26 октября, 2011, с. 27-32/
10.Сейсмогенерирующие зоны Азербайджана и их глубинные структурные особенности / Azərbaycan ərazisində seysmoproqnoz müşahidələr Bakı ,2012, s. 287-295/
11.Features of seismicity of Azerbaijan part of the greater Caucasus / Journal of Georgian Geophysical Society, Issue (A), Physics of Solid Earth, v. 16a, 2013, pp. 55-60 (coauthout- Yetirmishli G.J., Kazimova S.E.)
Vəliyev Hümbət Ömər oğlu
- Elmi dərəcəsi:g.m.e.d
- Elmi rütbəsi: dosent
Fəlsəfə doktorları :
Hüseynov Tofiq, Kazımov İlyas, Kazımova Səbinə, Qaravəliyev Etibar, Mustafayev Şahvələd ,Muradov Rauf, Mustafayev Ağa ,Rzayev Azay ,Seyidov Mirhəsən
Hüseynov Tofiq Rüstəm oğlu
- Elmi dərəcəsi: Pedoqoji elmlər üzrə fəlsəfə doktoru
- Elmi rütbəsi: Dosent
Kazımov İlyas Eldar oğlu
Elmi dərəcəsi: Geologiya-mineralogiya üzrə fəlsəfə doktoru
Elmi əsərlərinin adları 1. Определение параметров поляризации поперечных волн азимутальным методом (Каталог РЦСС НАНА, 2010 г.)
2. Изучение изменения поляризационного угла поперечной волны с глубиной (на примере сейсмической станции «Пиргулу»)(Известия ИГ НАНА, 2010 №2)
3. Одномерная скоростная модель среды Среднекуринской впадины по данным сети телеметрических станций Азербайджана (Наука 21 век 2010 г.)
4. Changes in shear-wave polarization azimuth with depth in the Shamakhi-Ismailli region, Azerbaijan (Materials of International Workshop, March 01-07/2010, Baku, Azerbaican)
5. Изучение изменения параметров поляризации поперечных волн в Шамахы-Исмаилинском регионе, Азербайджa (I Региональная междисциплинарная конференция молодых ученых, Владикавказский научный центр РАН.)
6. Исследование сейсмической анизотропии Шамахы-Исмаиллинской зоны (Сейсмическая опасность и управление сейсмическим риском на Кавказе, Труды 4 Кавказской международной школы семинара молодых ученых, Владикавказ 2011)
7. Сейсмическая анизотропия под южным склоном Большого Кавказа (Известия ИГ НАНА, 2011 №)
8. Сейсмотомографическое исследование коры юго-востока Кавказа с использованием триангуляции Делоне По данным времен пробега Р-волн (Сборник научных трудов ИДГ РАН Динамические процессы в геосферах,издательство «ГЕОС», Москва-2010)
9. Одномерная скоростная модель среды Среднекуринской впадины по данным местных землетрясений Азербайджана(Физика Земли, 2011, № 9)
10. Сейсмотомографические исследования земной коры Южного склона Большого Кавказа (Azərbaycan ərazisində seysmoproqnoz müşahidələrin kataloqu, 2010)
Kazımova Səbinə Eldar qızı
- Elmi dərəcəsi :Fəlsəfə doktoru
Elmi əsərlərinin adları
- Сейсмотомографическое исследование коры юго-востока Кавказа с использованием триангуляции Делоне по данным времен пробега Р волн // Сборник научных трудов “Динамические процессы в геосферах”, ИДГ РАН, М.:, 2010, с. 140-147 (соавторы Усольцева О.А., Казымов И.Э.)
- Построение одномерной скоростной модели Среднекуринской впадины Азербайджана по объемным волнам // Труды молодых ученных, Владикавказский научный центр РАН, Владикавказ: 2010, с. 178-183
- Построение одномерной скоростной модели Среднекуринской впадины Азербайджана по объемным волнам // Труды молодых ученных, Владикавказский научный центр РАН, Издательство «Терек», 2010.
- Сейсмическая анизотропия под южным склоном Большого Кавказа // Известия ИГ НАНА, 2011 № (соавтор Етирмишли Г.Д.)
- ЛЕРИКСКОЕ ЗЕМЛЕТРЯСЕНИЕ, ПРОИЗОШЕДШЕЕ 11.07.2007 г. // Землетрясения Северной Евразии, 2007 год, РАН Геофизическая Служба, Обнинск 2012 г. (соавтор Етирмишли Г.Д.)
- Опыт сейсмологических и сейсмопрогностических исследований в Азербайджане // Экологических вестник научных центров ЧЭС. 2012 № 1 (соавтор Етирмишли Г.Д.)
- Одномерная скоростная модель среды среднекуринской впадины по данным местных землетрясений Азербайджана // Физика Земли, 2011, № 9, 103-112 (соавтор Етирмишли Г.Д.)
- Взаимосвязь очаговых зон землетрясений с глубинными разломами в Шамахы-Исмаиллинском районе за период 1993-2009гг. // Azərbaycan ərazisində seysmoproqnoz müşahidələrin kataloqu, 2010 (соавтор Етирмишли Г.Д.)
- Сравнительный анализ механизмов очагов землетрясений южно-Каспийской впадины и континентальной части территории Азербайджана // Azərbaycan ərazisində seysmoproqnoz müşahidələrin kataloqu, 2010, 76-82 (соавтор Етирмишли Г.Д.)
- Скоростная модель земной коры Азербайджана по данным цифровых сейсмических станций // Геология и Геофизика Юга России, №1/2012, ISSN 2221-3198, 59-73 (соавтор Етирмишли Г.Д.)
- Динамика сейсмичности Нижнекуринской впадины на основе цифровых сейсмологических данных // Azərbaycan ərazisində seysmoproqnoz müşahidələr, Bakı. 2012, 167-173 (соавтор Етирмишли Г.Д.)
- Сейсмотомографические исследования земной коры Южного склона Большого Кавказа // Azərbaycan ərazisində seysmoproqnoz müşahidələrin kataloqu, 2010, 82-88 (соавтор Етирмишли Г.Д.)
- Отражение геодинамического режима сейсмогенных областей в вариациях напряженности геомагнитного поля (на примере азербайджанской части южного склона и юго-восточного погружения Большого Кавказа) // AMEA Xəbərləi, Yer Elmləri, 4, 2013, 3-15. (соавтор Етирмишли Г.Д.)
Qaravəliyev Etibar Sayad oğlu
- Elmi dərəcəsi Geologiya-mineralogiya üzrə fəlsəfə doktoru
- Elmi əsərlərinin adları
- Elmi əsərlərinin adları
- Rozaseysm anlayışı və binaların zəlzələ ocağına düzgün yönəlməsinin seysmik riski azaltması haqqında (Böyük Bakı timsalında). 2009-cu ildə Azərbaycan ərazisində seysmoproqnoz müşahidələrin kataloqu. Bakı: Təknur MMC, 2010, ss. 176-180
- 08 sentyabr 2009-cu ildə baş vermiş Oni zəlzələsinin (Gürcüstan Respublikası) episentral zonasının tədqiqi. 2009-cu ildə Azərbaycan ərazisində seysmoproqnoz müşahidələrin kataloqu. Bakı: Təknur MMC, 2010, ss. 201-208
- 23 avqust 2007-ci ildə baş vermiş Ağsu zəlzələsinin makroseysmik tədqiqatı. Gənc Alimlərin əsərləri, №4, Bakı, 2011, ss.128-131
- Bakı şəhəri ərazisində qruntların sıyıqlaşması prosesinə dair. 2010-cu ildə Azərbaycan ərazisində seysmoproqnoz müşahidələrin kataloqu. Bakı: Təknur MMC, ss. 154-156
- Sınan mikroseysmlər üsulunu tətbiq etməklə seysmik kəşfiyyat işləri. Azərbaycan ərazisində seysmoproqnoz müşahidələr. Bakı; Nafta-Press, 2012, ss. 39-45
- 07 may 2012-ci ildə baş vermiş Zaqatala zəlzələsinin makroseysmik tədqiqatı. Gənc Alimlərin əsərləri, №6, Bakı, 2012, ss. 54-61
- 19 oktyabr 2007-ci il Tərtər zəlzələsi. Gənc Alimlərin əsərləri, №7, Bakı, 2013, ss. 167-173
- О сейсмической опасносте города Баку. IV Российская национальная конференция по сейсмостойкому строительству и сейсмическому районированию с международным участием. Тезисы докладов. Сочи. 9-13 октября 2001, М.: ПОЛТЕКС, 2001, c. 9
- Оценка долгосрочных параметров сейсмичности Апшеронского полуострова. Труды Института Геологии НАНА. Баку: Nafta-Press, № 33, 2005, cc. 29-35
- О соотношении магнитуды и энерге-тического класса землетрясений некоторых областей Азербайджана. Известия НАНА. Серия Наук о Земле. № 2, 2006, cc. 42-47
- Сейсмическая опасность Апшеронского полуострова. Сейсмическая опасность и управление сейсмическим риском на Кавказе, Владикавказ: ВНЦ РАН и РСО-А, 2006, cc. 44-50
- Seismik hazard assesment for Azerbaijan. European Geosciences Union General Assembly, 2011 Vienna, Austria. Vol.13, EGU2011-2738-3
- Seismic Hazard Assessment for Southern Caucasus-Eastern Turkey Energy Corridor. European Geosciences Union General Assembly, 2011 Vienna, Austria. Vol.13, EGU2011-1744
- Seismic microzonation of construction sites in Baku city. Abstracts Collection on New Challenges in the European Area: International Baku Forum of Young Scientists Dedicated to the 90-th Anniversary of National Leader Heydar Aliyev. Baku, 20-25 may 2013. p.302
Mustafayev Şahvələd İsmayıl oglu
- Elmi dərəcəsi Texnika üzrə fəlsəfə doktoru
Muradov Rauf Bazirqau oğlu
Elmi rütbəsi: Dosent
Elmi əsərlərinin adları
- Təbii daşların çıxarılmasının xüsusiyyətlərinin təkmilləşdirilməsi
Mustafayev Ağa Mustafa oğlu
- Elmi dərəcəsi Texnika üzrə fəlsəfə doktoru
Rzayev Azay Qurbətoviç
- Elmi dərəcəsi:Fiz.-r. fəlsəfə doktoru
- Elmi rütbəsi:dosent
Elmi əsərlərinin adları
- 1.А.Г.Рзаев, М.И.Исаева, Т.Я.Маммадли Оптимизация наблюдательной сети и магнитовариационных станций при сейсмопрогностических исследованиях Док. НАНА №6, 2005 г. с. 88-93. Г. LXI
- 2. А.Г.Рзаев, М.И.Исаева
- Магнитные свойства сейсмомагнитные эффекты горных пород Шеки-Шамахинской сейсмогенной зоны
- AMEA Xəbərlər. Yer Elmləri 2006, №2 s.38-41
- 3. А.Г.Рзаев,
- Отражение напряженного состояния сейсмогенных зон в геомагнитном поле
- AMEA “Xəbərlər”, Yer Elmləri, №4, 2008, s. 27-34.
- 4. A.Q.Rzayev, Q.C.Yetirmişli, R.R.Abdullayeva, E.M.Bağırov, R.A.Kərəmova
- Azərbaycan ərazisinin seysmikliyi geofiziki və geokimyəvi sahələrindəki seysmoanomal effektlərin tədqiqi
- 2008-ci ildə Azərbaycan ərazisində seysmoproqnoz müşahidələrin kataloqu, Bakı, 2009, “Elm”, səh. 209-223
- 5. А.Г.Рзаев,
- Исследования тектомагнитных эффектов в зонах с высокой геодинамической активностью.
- Сб. Проблемы сейсмологии в Узбекистане, №7, т.1, 2010, Ташкент.
- 6. А.Г.Рзаев
- Выявление потенциальных зон сейсмотектонических деформаций по магнитным данным.
- Каталог сейсмопрогностичес-ких наблюдений на территории Азербайджана в 2010г., с. 128-132, Баку, 2011г.
- 7. А.Г.Рзаев, Г.Д.Етирмишли, Р.А.Керамова, Р.Р.Абдуллаева, С.Э.Казымова
- Опыт сейсмологических и сейсмопрогностических исследований в Азербайджане
- Ростов, Совещание Черноморских стран 2011г. Экологический вестник научных центров ЧЭС, 2012, №1, с. 39-51.
- 8. А.Г.Рзаев, Х.П.Метакса, М.И.Исаева
- Параметры сейсмической опасности Шамахы-Исмаиллинской очаговой зоны землетрясений.
- 2011-ci ildə Azərbaycan ərazisində seysmoproqnoz müşahidələrin Kataloqu. Bakı, 2012, s. 302-310.
- 9. А.Г.Рзаев, Х.П.Метакса.
- Закатальские землетрясения 7 мая 2012 года: загадки геодинамического режима и сейсмомагнитный эффект.
- 2011-ci ildə Azərbaycan ərazisində seysmoproqnoz müşahidələrin Kataloqu, Bakı, 2012, s. 350- 360.
- 10. А.Г.Рзаев, Етирмишли Г.Д. Казымова С.Э.
- Отражение геодинамического режима в ваариациях напряженности геомагнитного поля (на примере южного склона Большого Кавказа).
- АМЕА «Хəвərlər» Yer Elmləri, №4, 2013 c.3-15
Seyidov Mirhəsən Mirhüseyn oğlu
Elmi dərəcəsi Fizika üzrə fəlsəfə doktoru
- Elmi əsərlərinin adları
- Физико-химические свойства сплавов системы Bi2Te3-TlGaSe2
- Электрофизикеские свойства монокристаллов(TlGaTe2)1-x(Bi2Te3)x
- Осовенности рассеяния электронов и фононов в монокристалле (Bi2Te3)0,98 (TlInTe2)0,02
- Фазовая диаграмма и электрофизические свойства сплавов системы Bi2Te3-TlGaSe2
- Физико-химические аспекты применения кристаллов систем Bi2Te3-TlInTe2
- устройствах твердотельной электроники
- Вольтамперные и вольтфарадные характеристики гетероструктуры (n-Bi2Te3/p-TlGaTe2)
Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzinin əməkdaşları ictimai həyatda
- RSXM-də hər il Novruz Bayramı qeyd olunur və Bülbül adına orta ixtisas musiqi məktəbinin tələbələri konsert proqramı ilə çıxış edirlər.
- Azad Həmkarlar İttifaqının təşkilatçılığı ilə AMEA-nın 15 elmi müəssisə və təşkilatları arasında dama, şahmat, stolüstü tennis və futbol üzrə keçirilən I spartakiada yarışında Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzinin “Zəlzələ ocaqlarının dinamikası” şöbəsinin mühəndisi Lalə Priyeva 3-cü yerə sahib olub.
- AMEA nəzdində Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzində hər il Xocalı soyqırımının ildönümünə həsr olunmuş "Xocalıya ədalət" kampaniyası çərçivəsində anım mərasimi keçirilir.
- AMEA nəzdində RSXM-nin “Tədris” şöbəsinin tərcüməçisi Şahnaz İbrahimova Azərbaycanda keçirilən Avropa pençak silat çempionatında senior (17-35 yaş) qrupu, D (60-65kq çəkidə) kateqoriyasında keçirilən yarışda döyüşərək qaliblərdən biri olub. Ş.İbrahimova yarışda ikinci yerə layiq görülüb.
