Yuri Qaqarin: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 27: Sətir 27:


== Həyatı ==
== Həyatı ==
Yuri Qaqarin kəndli ailəsində anadan olmuşdur. Onun atası Aleksey İvanoviç Qaqarin dülgər, anası Anna Timofeyevna Qaqarina isə heyvandarlıqla məşğul idi. Uşaqlığını Kluşino kəndində keçirmişdir.
Yuri Qaqarin kəndli ailəsində anadan olmuşdur. Onun atası Aleksey İvanoviç Qaqarin dülgər, anası Anna Timofeyevna Qaqarina isə heyvandarlıqla məşğul idi. Uşaqlığını Kluşino kəndində keçirmişdir.Ailədə olan 4 uşaqdan 3-cüsü idi.


1941-ci ildə məktəbə getmiş, [[24 may]] [[1945]]-ci ildə ailəsi ilə birlikdə [[Qjatsk]] şəhərinə köçmüşdür. [[1951]]-ci ildə Yuri orta ixtisas məktəbini bitirərək metal tökmə üzrə ixtisasa yiyələnmişdir. Həmin ilin avqustunda Qaqarin [[Saratov]] sənaye texnikumuna daxil olur və oktyabr ayından Saratov aeroklubunun üzvü olur. [[1955]]-ci ildə təhsilini əla qiymətlərlə başa vuraraq Yak-18 təyyarəsində ilk dəfə sərbəst uçuş edir.
1941-ci ildə məktəb təhsilini almağa başlasa da,[[nasist Almaniyası]]<nowiki/>nın kəndi işğal etməsi səbəbindən təhsilini yarımçıq qoymalı olmuş və yalnız 5 ildən sonra yeni köç etdikləri [[Qjatsk]] şəhərində davam etdirə bilmişdir. [[1951]]-ci ildə Yuri orta ixtisas məktəbini bitirərək metal tökmə üzrə ixtisasa yiyələnmişdir. Həmin ilin avqustunda Qaqarin [[Saratov]] sənaye texnikumuna daxil olur və oktyabr ayından Saratov aeroklubunun üzvü olur. [[1955]]-ci ildə təhsilini əla qiymətlərlə başa vuraraq Yak-18 təyyarəsində ilk dəfə sərbəst uçuş edir.


== Hərbi hava qüvvələrindəki karyerası ==
[[27 oktyabr]] [[1955]]-ci ildə Qaqarin əsgərliyə çağırılır və [[Orenburq]]dakı 1-ci hərbi aviasiya məktəbinə göndərilir. [[25 oktyabr]] [[1957]]-ci ildə o bu məktəbi bitirir.
[[27 oktyabr]] [[1955]]-ci ildə Qaqarin hərbi xidmətə çağırılır və [[Orenburq]]dakı 1-ci hərbi aviasiya məktəbinə göndərilir. [[25 oktyabr]] [[1957]]-ci ildə o bu məktəbi bitirir və məzuniyyətdən dərhal sonra [[Norveç]] dövləti ilə sərhəddə yerləşən [[Murmansk vilayəti]]<nowiki/>ndəki Luostari hərbi bazasına təyin edilir.Həmin ilin 5 noyabr tarixində o Sovet hərbi hava qüvvələrində leytenant, 2 il sonra isə baş leytenant rütbəsinə qaldırılır.

[[9 dekabr]] [[1959]]-cu ildə o ərizə ilə kosmonavtlığa namizədlərin siyahısına götürülməyi xahiş edir. Qaqarin iki tibbi ekspertizanı keçdikdən sonra [[1960]]-cı ildən general [[Verşinin]] əmri ilə kosmik uçuşlar üçün hazırlıq komandasına qəbul edilir.
== Rusiya SFSR Kosmik proqramı ==
[[9 dekabr]] [[1959]]-cu ildə o ərizə ilə kosmonavtlığa namizədlərin siyahısına götürülməyi xahiş edir. Qaqarin iki tibbi ekspertizanı keçdikdən sonra [[1960]]-cı ildən general [[Verşinin]] əmri ilə kosmik uçuşlar üçün 19 nəfərdən ibarət olan hazırlıq komandasına qəbul edilir.Qaqarin daha sonra Vostok proqramına yönələnəcək Soçi 6 təlim qruplarında iştirak edir.Qaqarin və digər gələcək namizədlərin bütün növ fiziki və psixoloji hazırlılıq səviyyəsi yoxlanılır və sonda bütün xarakteristikalara uyğun gəldikləri üçün Qerman Titov adlı digər kosmonavtla ilk uçuşlarda iştirak etmək üçün təyin edilirlər.Əslində məhz onların seçilməsinin əsil səbəbi Vostok gəmisində məhdud sahənin və həmçinin həmin namizədlərin boyunun digər namizədlərlə müqayisədə kiçik olması idi(Yuri Qaqarinin boyu 157 sm idi )

=== Vostok 1 ===
[[Şəkil:Stamp of Azerbaijan 595.jpg|thumb|left|200px|Azərbaycan poçt markası (2001).]]
[[Şəkil:Stamp of Azerbaijan 595.jpg|thumb|left|200px|Azərbaycan poçt markası (2001).]]
[[1961]]-ci ildə [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-la [[kosmik yarış]]da önə çıxmaq istəyən [[Sergey Korolyev]] namizədlər arasından 6 nəfəri seçir. Kimin kosmosa uçması son dəqiqəyə qədər gizli saxlanılır. Son anda Qaqarin və onun əvəzləyicisi [[Titov]] seçilir.
Uçuş [[12 aprel]] [[1961]]-ci ildə [[Baykonur]] start məntəqəsində baş verir. "[[Vostok]]" gəmisində uğurla kosmosa çıxan Qaqarin göydə 108 dəqiqə dövr etdikdən sonra sağ-salamat yerə qayıdır.
Uçuş [[12 aprel]] [[1961]]-ci ildə yerli vaxtla saat 09:07-də [[Baykonur]] start məntəqəsində baş tutur.Uçuş başlıyan anda Qaqarin yeni kosmik eranın başlanmasına işarə edən və sonradan fenomenə çevriləcək məşhur "Поехали - Getdik" ifadəsini işlədir. "[[Vostok]]" gəmisində uğurla kosmosa çıxan Qaqarin göydə 108 dəqiqə dövr etdikdən sonra kosmik gəmidə enmə ilə bağlı bir neçə xırda problem yaransa da sağ-salamat yerə qayıdır və beləliklə kosmosa və Yer orbitinə uçan insan kimi tarixə düşür.

== Kosmik uçuşdan sonra ==
Bu ilk kosmik uçuş Yuri Qaqarinə nəinki SSRİ-də, həmçinin bütünlüklə dünyanın bütün nöqtələrində şöhrət gətirir.Bütün dünya mətbuatı onun bioqrafiyası və uçuş detalları barədə dərclər etməyə başlıyır.SSRİ-daxilində və onun hüdudlarından kənarda(Birləşmiş krallıq,Almaniya,Braziliya,Misir,Yaponiya,Kanadada)miqyasına görə 2-ci dünya mühəribəsindən sonra ikinci sayılacaq bir neçə nümayişlər keçirilir.


[[14 aprel]] [[1961]]-ci ildə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adına layiq görülmüşdür.
[[14 aprel]] [[1961]]-ci ildə helə Moskvada keçirilən həmin nümayişlərin birində o Sovet rəhbəri [[Nikita Xruşşov]] tərəfindən Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adına layiq görülür.


== Ölümü ==
Qaqarin [[27 mart]] [[1968]]-ci ildə sınaq uçuşu zamanı təyyarədə qəzaya uğrayaraq həlak olmuşdur. O, [[Moskva]]da [[Kreml (Moskva)|Kreml]] divarında dəfn olunub.
Qaqarin [[27 mart]] [[1968]]-ci ildə sınaq uçuşu zamanı təyyarədə qəzaya uğrayaraq həlak olmuşdur. O, [[Moskva]]da [[Kreml (Moskva)|Kreml]] divarında dəfn olunub.


07:55, 19 iyul 2018 tarixindəki versiya

Bu adın digər istifadə formaları üçün bax: Qaqarin.
Yuri Qaqarin
rus. Юрий Алексеевич Гагарин
Doğum tarixi 9 mart 1934(1934-03-09)[1][2][…]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 27 mart 1968(1968-03-27)[1][2][…] (34 yaşında)
Vəfat səbəbi aviasiya qəzası[d]
Dəfn yeri
Təhsili
Fəaliyyəti pilot, kosmonavt, zabit, siyasətçi, tədqiqatçı-səyyah[d]
Partiyası
Mükafatları Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Sosialist Əməyi Qəhrəmanı
"Lenin" ordeni "1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində qələbənin 20 illiyi" yubiley medalı
İmza
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Yuri Qaqarin (rus. Юрий Алексеевич Гагарин) — sovet kosmonavtı və kosmosa uçan ilk insan.

Həyatı

Yuri Qaqarin kəndli ailəsində anadan olmuşdur. Onun atası Aleksey İvanoviç Qaqarin dülgər, anası Anna Timofeyevna Qaqarina isə heyvandarlıqla məşğul idi. Uşaqlığını Kluşino kəndində keçirmişdir.Ailədə olan 4 uşaqdan 3-cüsü idi.

1941-ci ildə məktəb təhsilini almağa başlasa da,nasist Almaniyasının kəndi işğal etməsi səbəbindən təhsilini yarımçıq qoymalı olmuş və yalnız 5 ildən sonra yeni köç etdikləri Qjatsk şəhərində davam etdirə bilmişdir. 1951-ci ildə Yuri orta ixtisas məktəbini bitirərək metal tökmə üzrə ixtisasa yiyələnmişdir. Həmin ilin avqustunda Qaqarin Saratov sənaye texnikumuna daxil olur və oktyabr ayından Saratov aeroklubunun üzvü olur. 1955-ci ildə təhsilini əla qiymətlərlə başa vuraraq Yak-18 təyyarəsində ilk dəfə sərbəst uçuş edir.

Hərbi hava qüvvələrindəki karyerası

27 oktyabr 1955-ci ildə Qaqarin hərbi xidmətə çağırılır və Orenburqdakı 1-ci hərbi aviasiya məktəbinə göndərilir. 25 oktyabr 1957-ci ildə o bu məktəbi bitirir və məzuniyyətdən dərhal sonra Norveç dövləti ilə sərhəddə yerləşən Murmansk vilayətindəki Luostari hərbi bazasına təyin edilir.Həmin ilin 5 noyabr tarixində o Sovet hərbi hava qüvvələrində leytenant, 2 il sonra isə baş leytenant rütbəsinə qaldırılır.

Rusiya SFSR Kosmik proqramı

9 dekabr 1959-cu ildə o ərizə ilə kosmonavtlığa namizədlərin siyahısına götürülməyi xahiş edir. Qaqarin iki tibbi ekspertizanı keçdikdən sonra 1960-cı ildən general Verşinin əmri ilə kosmik uçuşlar üçün 19 nəfərdən ibarət olan hazırlıq komandasına qəbul edilir.Qaqarin daha sonra Vostok proqramına yönələnəcək Soçi 6 təlim qruplarında iştirak edir.Qaqarin və digər gələcək namizədlərin bütün növ fiziki və psixoloji hazırlılıq səviyyəsi yoxlanılır və sonda bütün xarakteristikalara uyğun gəldikləri üçün Qerman Titov adlı digər kosmonavtla ilk uçuşlarda iştirak etmək üçün təyin edilirlər.Əslində məhz onların seçilməsinin əsil səbəbi Vostok gəmisində məhdud sahənin və həmçinin həmin namizədlərin boyunun digər namizədlərlə müqayisədə kiçik olması idi(Yuri Qaqarinin boyu 157 sm idi )

Vostok 1

Azərbaycan poçt markası (2001).

Uçuş 12 aprel 1961-ci ildə yerli vaxtla saat 09:07-də Baykonur start məntəqəsində baş tutur.Uçuş başlıyan anda Qaqarin yeni kosmik eranın başlanmasına işarə edən və sonradan fenomenə çevriləcək məşhur "Поехали - Getdik" ifadəsini işlədir. "Vostok" gəmisində uğurla kosmosa çıxan Qaqarin göydə 108 dəqiqə dövr etdikdən sonra kosmik gəmidə enmə ilə bağlı bir neçə xırda problem yaransa da sağ-salamat yerə qayıdır və beləliklə kosmosa və Yer orbitinə uçan insan kimi tarixə düşür.

Kosmik uçuşdan sonra

Bu ilk kosmik uçuş Yuri Qaqarinə nəinki SSRİ-də, həmçinin bütünlüklə dünyanın bütün nöqtələrində şöhrət gətirir.Bütün dünya mətbuatı onun bioqrafiyası və uçuş detalları barədə dərclər etməyə başlıyır.SSRİ-daxilində və onun hüdudlarından kənarda(Birləşmiş krallıq,Almaniya,Braziliya,Misir,Yaponiya,Kanadada)miqyasına görə 2-ci dünya mühəribəsindən sonra ikinci sayılacaq bir neçə nümayişlər keçirilir.

14 aprel 1961-ci ildə helə Moskvada keçirilən həmin nümayişlərin birində o Sovet rəhbəri Nikita Xruşşov tərəfindən Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adına layiq görülür.

Ölümü

Qaqarin 27 mart 1968-ci ildə sınaq uçuşu zamanı təyyarədə qəzaya uğrayaraq həlak olmuşdur. O, Moskvada Kreml divarında dəfn olunub.

İstinadlar

  1. ↑ 1 2 Гагарин Юрий Алексеевич // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1971. Т. 5 : Вешин — Газли. С. 623.
  2. ↑ 1 2 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
  3. ↑ 1 2 http://www.federalspace.ru/1968.
  4. ↑ ГАГАРИН // Большая российская энциклопедия (rus.). Москва: Большая российская энциклопедия, 2004.

Xarici keçidlər

  • İlham Cəmiloğlu. "27 yaşlı kəndli oğlunun məşhur kosmonavta çevrilməyi - müəmmalı ölən Qaqarin" (az.). modern.az. 11.04.2014, 22:55. İstifadə tarixi: 12-04-2014.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Yuri_Qaqarin&oldid=4361022"