Peripatetiklər: Redaktələr arasındakı fərq
kRedaktənin izahı yoxdur |
|||
Sətir 4: | Sətir 4: | ||
== Tarixi == |
== Tarixi == |
||
Aristotel Afinada '''''Likeion''''' (yun. ''Λύκειον'') adlanan məktəbini yaratmışdır. O məktəbin binasını və yerini öncə bədən tərbiyəsi üzrə oyunlar üçün istifadə edirdilər. Aristotel isə orada dərslər keçirirdi. Likeonun kölgəli bağlarında gəzintiyə çıxarkən Aristotel öz |
Aristotel Afinada '''''Likeion''''' (yun. ''Λύκειον'') adlanan məktəbini yaratmışdır. O məktəbin binasını və yerini öncə bədən tərbiyəsi üzrə oyunlar üçün istifadə edirdilər. Aristotel isə orada dərslər keçirirdi. Likeonun kölgəli bağlarında gəzintiyə çıxarkən Aristotel öz tələbələrini fəlsəfəsinin müxtəlif aspektləri ilə tanış edirdi. Ona görə də, Aristotelin bu məktəbi “peripatetik” (gəzənlər) adlandırılmışdır. |
||
Aristotelin ölümündən sonra onun ardıcılları fəlsəfi və elmi araşdırmalarını davam etdirmişdilər. Onların ən başlıca vəzifələrindən biri müəllimlərinin fəlsəfi əsərlərini şərh etməkdən ibarət idi. Yüksəliş dövrünü '''Teofrastusun''', '''Lampsuslu Stratonun''', '''Samoslu Aristarxusun''', '''Dikearxusun''', '''Tarentli Aristoksenusun''', '''Falerli Demetriusun''' fəaliyyəti ilə yaşamışdır. |
Aristotelin ölümündən sonra onun ardıcılları fəlsəfi və elmi araşdırmalarını davam etdirmişdilər. Onların ən başlıca vəzifələrindən biri müəllimlərinin fəlsəfi əsərlərini şərh etməkdən ibarət idi. Yüksəliş dövrünü '''Teofrastusun''', '''Lampsuslu Stratonun''', '''Samoslu Aristarxusun''', '''Dikearxusun''', '''Tarentli Aristoksenusun''', '''Falerli Demetriusun''' fəaliyyəti ilə yaşamışdır. |
13:54, 25 yanvar 2019 tarixindəki versiya
Peripatetiklər (yun. περιπατέω – gəzinti) — Aristotelin öyrənciləri və ardıcılları idilər. Onların fəaliyyəytəri nəticəsində "Peripatetizm" adlı fəlsəfi cərəyan yaranmışdı.
Tarixi
Aristotel Afinada Likeion (yun. Λύκειον) adlanan məktəbini yaratmışdır. O məktəbin binasını və yerini öncə bədən tərbiyəsi üzrə oyunlar üçün istifadə edirdilər. Aristotel isə orada dərslər keçirirdi. Likeonun kölgəli bağlarında gəzintiyə çıxarkən Aristotel öz tələbələrini fəlsəfəsinin müxtəlif aspektləri ilə tanış edirdi. Ona görə də, Aristotelin bu məktəbi “peripatetik” (gəzənlər) adlandırılmışdır.
Aristotelin ölümündən sonra onun ardıcılları fəlsəfi və elmi araşdırmalarını davam etdirmişdilər. Onların ən başlıca vəzifələrindən biri müəllimlərinin fəlsəfi əsərlərini şərh etməkdən ibarət idi. Yüksəliş dövrünü Teofrastusun, Lampsuslu Stratonun, Samoslu Aristarxusun, Dikearxusun, Tarentli Aristoksenusun, Falerli Demetriusun fəaliyyəti ilə yaşamışdır.
Miladdan öncə III yüzilliyin sonlarından sonra peripatetizm eniş dövrünü yaşamışdır. O zamandan başlayaraq peripatetik məktəbin ardıcılları artıq orijinal fikirlər ortaya qoya bilməmişdilər. Onlar ancaq Aristotelin əsərlərinin toplanması, yayılması və onlara şərhlərin yazılması ilə məşğul olmuşdurlar.
O dövrün tanınmış peripatetiki Rodoslu Andronikus olmuşdur. O, peripatetik məktəbə başçılıq etmişdir. Andronikusun ən böyük xidməti ondan ibarət idi ki, o, Aristotelin və Teofrastusun əsərlərini yenidən toplamış, redaktə etmiş və yayımlamışdır. Elə bu şəkildə də onlar bizim zamanımıza çatmışdır[1].
Miladi III yüzillikdə peripatetik məktəbin ən tanınmış nümayəndəsi Afrodisialı Aleksandr olmuşdur. Ondan sonra peripatetizm yeni-platonçuluqla qarışaraq ortadan çıxmışdır.
Peripatetizmin fəlsəfə tarixində əhəmiyyətli yeri vardır. Gələcəkdə xristian və müsəlman filosofları ondan yararlanmış və ilham almışdırlar. Avropada Brabantlı Siger, Tomas Akvinas kimi düşünürlər peripatetik fəlsəfədən geniş istifadə edirdilər.
Müsəlman şərqində də peripatetik ənənə yaranmışdır. Şərq peripatetizminin əsas təmsilçiləri Əl-Fərabi, İbn Sina, İbn Rüşd olmuşdurlar. Onlar Aristotelin əsərlərinə şərhlər yazmış, Afrodisialı Aleksandrın və başqa filosofların əsərlərindən istifadə etmişdirlər.
Əsas təmsilçiləri
- Teofrastus
- Evdemus Rodoslu
- Straton (Lampsakuslu)
- Dikearxus
- Aristarxus Samoslu
- Demetrius (Falerli)
- Aristoksenus (Tarentli)
- Aleksandr (Afrodisialı)
Mənbə
- Aydın Əlizadə. Antik fəlsəfə tarixi (PDF). 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC. 2016. s. 145-149. ISBN 5-89968-061-X. 2016 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2016-08-16.
Ədəbiyyat
- Aydın Əlizadə. Antik fəlsəfə tarixi (PDF). 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC. 2016. s. 145-149. ISBN 5-89968-061-X. 2016 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2016-08-16.
- Andronicus of // Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology. : C.C. Little and J. Brown, 1849.
- Aristoxenus of Tarentum // Chambers's Encyclopædia. Vol. 1. : George Newnes, 1961.
- Drozdek, Adam (2007), Greek Philosophers as Theologians: The Divine Arche, Ashgate publishing, ISBN 0-7546-6189-X. Furley, David (1970), "Peripatetic School", in Hammond, N. G. L.; Scullard, H. H., The Oxford Classical Dictionary (2nd ed.), Oxford University Press.
- Georgius Sinkellus. Ecloga chronographica. Press, 2002.
- Greek Musical Writings. Vol. 1: Musician and His Art, edited by Andrew Barker. , 1984.
- Sir John Hawkins, A general history of the science and practice of music, Volume 1, : T. Payne and Son, 1868.
- Sharples, Robert W. (2003), "The Peripatetic school", in Furley, David, From Aristotle to Augustine: Routledge History of Philosophy, Routledge
- Александр Афродисийский // Античная философия: Энциклопедический словарь / Составитель Е. В. Афонасин. М.: Прогресс-Традиция. 2008.
- Аристарх Самосский // Философская Энциклопедия. В 5-х т. М.: Советская энциклопедия. Под редакцией Ф. В. Константинова. 1960-1970.
- Дикеарх // Античная философия: Энциклопедический словарь / Составитель Е. В. Афонасин. М.: Прогресс-Традиция. 2008.
- Солопова М. А. Александр Афродисийский и его трактат «О смешении» в контексте истории комментаторской традиции аристотелизма. М.: Наука, 2002.
- Теофраст // Античная философия: Энциклопедический словарь / Составитель Е. В. Афонасин. М.: Прогресс-Традиция. 2008.
- Феофраст. Характеры / Перевод Г. А. Стратановского. Л.: Наука, 1974.
- Эвдем Родосский // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: в 86 т. СПб.: 1890-1907.
Həmçinin bax
İstitadlar
- ↑ Andronicus of Rhodes // Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology. Boston: C.C. Little and J. Brown, 1849.