Aprel işğalı: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 29: Sətir 29:
| vikianbar = <!--Vikianbar keçidi-->
| vikianbar = <!--Vikianbar keçidi-->
}}
}}
'''Bakı əməliyyatı''', bəzən 1920-ci il aprel hadisələri '''Aprel inqilabı''', '''Aprel çevrilişi''' və ya '''Azərbaycanın işğalı''' kimi qeyd olunur —
'''Bakı əməliyyatı''', bəzən 1920-ci il aprel hadisələri '''Aprel inqilabı''', '''Aprel çevrilişi''' və ya '''Azərbaycanın işğalı''' kimi qeyd olunur — [[Azərbaycan]] hökumətini devirmək və ölkədə Sovet hakimiyyətinin qurulması məqsədi ilə, [[XI Qırmızı Ordu]] və [[Volqa-Xəzər hərbi donanması]]nın Azərbaycan bolşevikləri ilə yaxın koordinasiyalanmış və həyata keçirilən hücum hərbi əməliyyatıdır. Bakı əməliyyatının planı [[Azərbaycan Kommunist (bolşeviklər) Partiyası|Azərbaycan Kommunist Partiyası (bolşeviklər)]]-nın liderləri olan [[Qafqaz cəbhəsi]]nin komandiri [[Mixail Tuxaçevski]] və [[İnqilabçı Hərbi Şura]]nın üzvü [[Serqo Orconikidze]] tərəfindən hazırlanmışdı.

1919-1920-ci illərdə dərin siyasi və sosial-iqtisadi böhran yaşayan Azərbaycanda daxili siyasi vəziyyət gərgin idi: ölkənin qəzalarında müxtəlif siyasi və sosial qruplar arasındakı silahlı münaqişələr baş verirdi. Eyni zamanda, 1918-ci ildə [[Bakı döyüşü|Sovet hakimiyyətinin dağılması]] anından etibarən, yeraltı cəmiyyətlərdə müxtəlif siyasi partiyalar və sosialist oriyentasiyalı təşkilatlar fəaliyyət göstərirdi. Onlar siyasi məqsədlərinə nail olmaq üçün 1920-ci ilin fevralında [[Azərbaycan Kommunist (bolşeviklər) Partiyası|Azərbaycan Kommunist Partiyası (bolşeviklər)]] ilə birləşdi. 1920-ci ilin aprelində XI Qırmızı Ordu Şimali Qafqazdakı [[Könüllü Ordu]]nu məğlub edərək, Azərbaycanla sərhədə yaxınlaşdı.

Azərbaycan bolşevikləri aprelin 26-dan 27-sinə keçən gecəsində başlayan silahlı üsyanlara hazırlaşırdılar. Bakıda baş verən üsyanla paralel olaraq, bir sıra sovet zirehli qatarlar Azərbaycanla sərhədi keçdi və düşmən arxasında uğurlu dərin basqın etdi.

Bolşeviklər paytaxtın ən əhəmiyyətli obyektlərinə nəzarəti qurduqdan sonra hakimiyyətin təslim edilməsi haqqında Azərbaycan hökumətinə və parlamentinə ultimatum təqdim etdi. Fövqəladə toplantıda məclis Azərbaycan Kommunist Partiyasına hakimiyyəti vermək üçün səs verdi. Ölkə daxilinə daxil olan XI Qırmızı Ordunun hərbi dəstəyi ilə yeni hökumət qısa müddət ərzində Azərbaycanın qalan hissəsini də nəzarəti altına aldı. Bu hadisələrin əsas nəticəsi Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulması (Kommunist Partiyasının rəhbərliyi ilə) və müstəqil [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası]]nın elan edilməsi idi. Azərbaycan müstəqilliyini qorusa da, 1922-ci ildə [[SSRİ]]-nin formalaşması ilə ölkə müstəqilliyini itirdi.

22:52, 9 fevral 2019 versiyası

Bakı əməliyyatı
Rusiya vətəndaş müharibəsi
Qızıl Ordunun hərbi hissələri Bakıya daxil olur. 1920-ci il
Qızıl Ordunun hərbi hissələri Bakıya daxil olur. 1920-ci il
Tarix 28 aprel — may 1920
Yeri
Səbəbi Azərbaycan hökumətinin devrilməsi və Sovet hakimiyyətinin qurulması
Nəticəsi Azərbaycanın Sovet Sosialist Respublikası elan edilməsi.
Ərazi dəyişikliyi Azərbaycan
Münaqişə tərəfləri

RSFSR
Azərbaycan Kommunist Partiyası (bolşeviklər)

Azərbaycan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti

Komandan(lar)

Mixail Levandovski
Mixail Yefremov
Çingiz İldırım

Azərbaycan Səməd bəy Mehmandarov
Azərbaycan Sepe Lordkipanadze

Tərəflərin qüvvəsi

30,000-dən çox süngülü və qılınclı nəfər

30,000 nəfər

Bakı əməliyyatı, bəzən 1920-ci il aprel hadisələri Aprel inqilabı, Aprel çevrilişi və ya Azərbaycanın işğalı kimi qeyd olunur — Azərbaycan hökumətini devirmək və ölkədə Sovet hakimiyyətinin qurulması məqsədi ilə, XI Qırmızı OrduVolqa-Xəzər hərbi donanmasının Azərbaycan bolşevikləri ilə yaxın koordinasiyalanmış və həyata keçirilən hücum hərbi əməliyyatıdır. Bakı əməliyyatının planı Azərbaycan Kommunist Partiyası (bolşeviklər)-nın liderləri olan Qafqaz cəbhəsinin komandiri Mixail Tuxaçevskiİnqilabçı Hərbi Şuranın üzvü Serqo Orconikidze tərəfindən hazırlanmışdı.

1919-1920-ci illərdə dərin siyasi və sosial-iqtisadi böhran yaşayan Azərbaycanda daxili siyasi vəziyyət gərgin idi: ölkənin qəzalarında müxtəlif siyasi və sosial qruplar arasındakı silahlı münaqişələr baş verirdi. Eyni zamanda, 1918-ci ildə Sovet hakimiyyətinin dağılması anından etibarən, yeraltı cəmiyyətlərdə müxtəlif siyasi partiyalar və sosialist oriyentasiyalı təşkilatlar fəaliyyət göstərirdi. Onlar siyasi məqsədlərinə nail olmaq üçün 1920-ci ilin fevralında Azərbaycan Kommunist Partiyası (bolşeviklər) ilə birləşdi. 1920-ci ilin aprelində XI Qırmızı Ordu Şimali Qafqazdakı Könüllü Ordunu məğlub edərək, Azərbaycanla sərhədə yaxınlaşdı.

Azərbaycan bolşevikləri aprelin 26-dan 27-sinə keçən gecəsində başlayan silahlı üsyanlara hazırlaşırdılar. Bakıda baş verən üsyanla paralel olaraq, bir sıra sovet zirehli qatarlar Azərbaycanla sərhədi keçdi və düşmən arxasında uğurlu dərin basqın etdi.

Bolşeviklər paytaxtın ən əhəmiyyətli obyektlərinə nəzarəti qurduqdan sonra hakimiyyətin təslim edilməsi haqqında Azərbaycan hökumətinə və parlamentinə ultimatum təqdim etdi. Fövqəladə toplantıda məclis Azərbaycan Kommunist Partiyasına hakimiyyəti vermək üçün səs verdi. Ölkə daxilinə daxil olan XI Qırmızı Ordunun hərbi dəstəyi ilə yeni hökumət qısa müddət ərzində Azərbaycanın qalan hissəsini də nəzarəti altına aldı. Bu hadisələrin əsas nəticəsi Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulması (Kommunist Partiyasının rəhbərliyi ilə) və müstəqil Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikasının elan edilməsi idi. Azərbaycan müstəqilliyini qorusa da, 1922-ci ildə SSRİ-nin formalaşması ilə ölkə müstəqilliyini itirdi.