Aprel işğalı: Redaktələr arasındakı fərq
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
| Sətir 10: | Sətir 10: | ||
| nəticəsi = Azərbaycanın Sovet Sosialist Respublikası elan edilməsi. |
| nəticəsi = Azərbaycanın Sovet Sosialist Respublikası elan edilməsi. |
||
| ərazi = [[Azərbaycan]] |
| ərazi = [[Azərbaycan]] |
||
| tərəf1 = [[Şəkil:Flag of the Russian Soviet Federative Socialist Republic (1918–1937).svg|border|22px]] [[RSFSR]]<br>[[Şəkil:Red flag.svg|border|22px]] [[Azərbaycan Kommunist (bolşeviklər) Partiyası| |
| tərəf1 = [[Şəkil:Flag of the Russian Soviet Federative Socialist Republic (1918–1937).svg|border|22px]] [[RSFSR]]<br>[[Şəkil:Red flag.svg|border|22px]] [[Azərbaycan Kommunist (bolşeviklər) Partiyası|AK(b)P]] |
||
| tərəf2 = {{bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] |
| tərəf2 = {{bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] |
||
| tərəf3 = <!--Münaqişə tərəfi 3--> |
| tərəf3 = <!--Münaqişə tərəfi 3--> |
||
| Sətir 29: | Sətir 29: | ||
| vikianbar = <!--Vikianbar keçidi--> |
| vikianbar = <!--Vikianbar keçidi--> |
||
}} |
}} |
||
'''Bakı əməliyyatı''', bəzən 1920-ci il aprel hadisələri '''Aprel inqilabı''', '''Aprel çevrilişi''' və ya '''Azərbaycanın işğalı''' kimi qeyd olunur — [[Azərbaycan]] hökumətini devirmək və ölkədə Sovet hakimiyyətinin qurulması məqsədi ilə, [[XI Qırmızı Ordu]] və [[Volqa-Xəzər hərbi donanması]]nın Azərbaycan bolşevikləri ilə yaxın koordinasiyalanmış və həyata keçirilən hücum hərbi əməliyyatıdır. Bakı əməliyyatının planı [[Azərbaycan Kommunist (bolşeviklər) Partiyası |
'''Bakı əməliyyatı''', bəzən 1920-ci il aprel hadisələri '''Aprel inqilabı''', '''Aprel çevrilişi''' və ya '''Azərbaycanın işğalı''' kimi qeyd olunur — [[Azərbaycan]] hökumətini devirmək və ölkədə Sovet hakimiyyətinin qurulması məqsədi ilə, [[XI Qırmızı Ordu]] və [[Volqa-Xəzər hərbi donanması]]nın Azərbaycan bolşevikləri ilə yaxın koordinasiyalanmış və həyata keçirilən hücum hərbi əməliyyatıdır. Bakı əməliyyatının planı [[Azərbaycan Kommunist (bolşeviklər) Partiyası]]nın (AK(b)P) liderləri olan [[Qafqaz cəbhəsi]]nin komandiri [[Mixail Tuxaçevski]] və [[İnqilabçı Hərbi Şura]]nın üzvü [[Serqo Orconikidze]] tərəfindən hazırlanmışdı. |
||
1919-1920-ci illərdə dərin siyasi və sosial-iqtisadi böhran yaşayan Azərbaycanda daxili siyasi vəziyyət gərgin idi: ölkənin qəzalarında müxtəlif siyasi və sosial qruplar arasındakı silahlı münaqişələr baş verirdi. Eyni zamanda, 1918-ci ildə [[Bakı döyüşü|Sovet hakimiyyətinin dağılması]] anından etibarən, yeraltı cəmiyyətlərdə müxtəlif siyasi partiyalar və sosialist oriyentasiyalı təşkilatlar fəaliyyət göstərirdi. Onlar siyasi məqsədlərinə nail olmaq üçün 1920-ci ilin fevralında |
1919-1920-ci illərdə dərin siyasi və sosial-iqtisadi böhran yaşayan Azərbaycanda daxili siyasi vəziyyət gərgin idi: ölkənin qəzalarında müxtəlif siyasi və sosial qruplar arasındakı silahlı münaqişələr baş verirdi. Eyni zamanda, 1918-ci ildə [[Bakı döyüşü|Sovet hakimiyyətinin dağılması]] anından etibarən, yeraltı cəmiyyətlərdə müxtəlif siyasi partiyalar və sosialist oriyentasiyalı təşkilatlar fəaliyyət göstərirdi. Onlar siyasi məqsədlərinə nail olmaq üçün 1920-ci ilin fevralında AK(b)P ilə birləşdi. |
||
Azərbaycan bolşevikləri aprelin 26-dan 27-sinə keçən gecəsində başlayan silahlı üsyanlara hazırlaşırdılar. Bakıda baş verən üsyanla paralel olaraq, bir sıra sovet zirehli qatarlar Azərbaycanla sərhədi keçdi və düşmən arxasında uğurlu dərin basqın etdi. |
1920-ci ilin aprelində XI Qırmızı Ordu Şimali Qafqazdakı [[Könüllü Ordu]]nu məğlub edərək, Azərbaycanla sərhədə yaxınlaşdı. Azərbaycan bolşevikləri aprelin 26-dan 27-sinə keçən gecəsində başlayan silahlı üsyanlara hazırlaşırdılar. Bakıda baş verən üsyanla paralel olaraq, bir sıra sovet zirehli qatarlar Azərbaycanla sərhədi keçdi və düşmən arxasında uğurlu dərin basqın etdi. |
||
Bolşeviklər paytaxtın ən əhəmiyyətli obyektlərinə nəzarəti qurduqdan sonra hakimiyyətin təslim edilməsi haqqında Azərbaycan hökumətinə və parlamentinə ultimatum təqdim etdi. Fövqəladə toplantıda məclis Azərbaycan Kommunist Partiyasına hakimiyyəti vermək üçün səs verdi. Ölkə daxilinə daxil olan XI Qırmızı Ordunun hərbi dəstəyi ilə yeni hökumət qısa müddət ərzində Azərbaycanın qalan hissəsini də nəzarəti altına aldı. Bu hadisələrin əsas nəticəsi Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulması (Kommunist Partiyasının rəhbərliyi ilə) və müstəqil [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası]]nın elan edilməsi idi. Azərbaycan müstəqilliyini qorusa da, 1922-ci ildə [[SSRİ]]-nin formalaşması ilə ölkə müstəqilliyini itirdi. |
Bolşeviklər paytaxtın ən əhəmiyyətli obyektlərinə nəzarəti qurduqdan sonra hakimiyyətin təslim edilməsi haqqında Azərbaycan hökumətinə və parlamentinə ultimatum təqdim etdi. Fövqəladə toplantıda məclis Azərbaycan Kommunist Partiyasına hakimiyyəti vermək üçün səs verdi. Ölkə daxilinə daxil olan XI Qırmızı Ordunun hərbi dəstəyi ilə yeni hökumət qısa müddət ərzində Azərbaycanın qalan hissəsini də nəzarəti altına aldı. Bu hadisələrin əsas nəticəsi Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulması (Kommunist Partiyasının rəhbərliyi ilə) və müstəqil [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası]]nın elan edilməsi idi. Azərbaycan müstəqilliyini qorusa da, 1922-ci ildə [[SSRİ]]-nin formalaşması ilə ölkə müstəqilliyini itirdi. |
||
== 1918-ci ildən sonra Azərbaycanda inqilab hərəkatı == |
|||
=== "Müstəqil Sovet Azərbaycanı" şüarı === |
|||
== Azərbaycanda daxili siyasi vəziyyət == |
|||
=== Sosial-iqtisadi mühit === |
|||
=== Qəzalarda silahlı münaqişələr === |
|||
=== Siyasi böhran === |
|||
=== Ordunun parçalanması === |
|||
== Qiyam ərəfəsində == |
|||
=== AK(b)P-inin yaranması === |
|||
=== Hakimiyyət orqanlarının əleyhinə tədbirlər. Hökumət böhranı === |
|||
=== Qiyama hazırlıq === |
|||
== XI Qırmızı Ordunun gəlişi ərəfəsində == |
|||
=== 1920-ci ilin yazında hərbi-siyasi vəziyyət === |
|||
=== Əməliyyat üçün hazırlıq === |
|||
== Qüvvələr == |
|||
=== XI Qırmızı Ordu === |
|||
=== AXC === |
|||
== Hadisələrin xronikası == |
|||
=== Bakıda Aprel çevrilişi === |
|||
=== Zirehli qatarların reydi === |
|||
=== XI Qırmızı Ordu Bakıda === |
|||
=== Azərbaycanda sovetləşmənin tamamlanması === |
|||
== Kemalistlərin və türk zabitlərinin rolu == |
|||
== Nəticələr == |
|||
=== Reaksiya və qəbul == |
|||
=== Tarixi əhəmiyyəti === |
|||
=== Qaliblərin və "sinif düşmənlərinin" taleyi === |
|||
=== Daha sonrakı hadisələr === |
|||
== Hadisələrin qiymətləndirilməsi və xarakterizə edilməsi == |
|||
== İrsi == |
|||
=== Mədəniyyətdə === |
|||
=== Kinomatoqrafda === |
|||
== İstinadlar == |
|||
{{İstinad siyahısı|3}} |
|||
23:10, 9 fevral 2019 tarixindəki versiya
 | Bu səhifədə iş davam etməkdədir. |
| Bakı əməliyyatı | |||
|---|---|---|---|
| Rusiya vətəndaş müharibəsi | |||
 Qızıl Ordunun hərbi hissələri Bakıya daxil olur. 1920-ci il | |||
| Tarix | 28 aprel — may 1920 | ||
| Yeri | |||
| Səbəbi | Azərbaycan hökumətinin devrilməsi və Sovet hakimiyyətinin qurulması | ||
| Nəticəsi | Azərbaycanın Sovet Sosialist Respublikası elan edilməsi. | ||
| Ərazi dəyişikliyi | Azərbaycan | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
|
|
|||
| Komandan(lar) | |||
|
|
|||
| Tərəflərin qüvvəsi | |||
|
|||
.svg){kind=small}
Bakı əməliyyatı, bəzən 1920-ci il aprel hadisələri Aprel inqilabı, Aprel çevrilişi və ya Azərbaycanın işğalı kimi qeyd olunur — Azərbaycan hökumətini devirmək və ölkədə Sovet hakimiyyətinin qurulması məqsədi ilə, XI Qırmızı Ordu və Volqa-Xəzər hərbi donanmasının Azərbaycan bolşevikləri ilə yaxın koordinasiyalanmış və həyata keçirilən hücum hərbi əməliyyatıdır. Bakı əməliyyatının planı Azərbaycan Kommunist (bolşeviklər) Partiyasının (AK(b)P) liderləri olan Qafqaz cəbhəsinin komandiri Mixail Tuxaçevski və İnqilabçı Hərbi Şuranın üzvü Serqo Orconikidze tərəfindən hazırlanmışdı.
1919-1920-ci illərdə dərin siyasi və sosial-iqtisadi böhran yaşayan Azərbaycanda daxili siyasi vəziyyət gərgin idi: ölkənin qəzalarında müxtəlif siyasi və sosial qruplar arasındakı silahlı münaqişələr baş verirdi. Eyni zamanda, 1918-ci ildə Sovet hakimiyyətinin dağılması anından etibarən, yeraltı cəmiyyətlərdə müxtəlif siyasi partiyalar və sosialist oriyentasiyalı təşkilatlar fəaliyyət göstərirdi. Onlar siyasi məqsədlərinə nail olmaq üçün 1920-ci ilin fevralında AK(b)P ilə birləşdi.
1920-ci ilin aprelində XI Qırmızı Ordu Şimali Qafqazdakı Könüllü Ordunu məğlub edərək, Azərbaycanla sərhədə yaxınlaşdı. Azərbaycan bolşevikləri aprelin 26-dan 27-sinə keçən gecəsində başlayan silahlı üsyanlara hazırlaşırdılar. Bakıda baş verən üsyanla paralel olaraq, bir sıra sovet zirehli qatarlar Azərbaycanla sərhədi keçdi və düşmən arxasında uğurlu dərin basqın etdi.
Bolşeviklər paytaxtın ən əhəmiyyətli obyektlərinə nəzarəti qurduqdan sonra hakimiyyətin təslim edilməsi haqqında Azərbaycan hökumətinə və parlamentinə ultimatum təqdim etdi. Fövqəladə toplantıda məclis Azərbaycan Kommunist Partiyasına hakimiyyəti vermək üçün səs verdi. Ölkə daxilinə daxil olan XI Qırmızı Ordunun hərbi dəstəyi ilə yeni hökumət qısa müddət ərzində Azərbaycanın qalan hissəsini də nəzarəti altına aldı. Bu hadisələrin əsas nəticəsi Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulması (Kommunist Partiyasının rəhbərliyi ilə) və müstəqil Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikasının elan edilməsi idi. Azərbaycan müstəqilliyini qorusa da, 1922-ci ildə SSRİ-nin formalaşması ilə ölkə müstəqilliyini itirdi.