Şüştər (muğam): Redaktələr arasındakı fərq
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
| Sətir 6: | Sətir 6: | ||
'''Şüştər''' – 1) Azərbaycan musiqi yeddi [[Məqam (musiqi)|ladlarından (məqamlarından)]] biri, 2) əsas Azərbaycan [[Muğam|muğam]] dəstgahlarından biri. <ref>[http://lugat.musigi-dunya.az/az/data.pl?id=4035&lang=az Əfrasiyab Bədəlbəylinin "İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti - Şüştər]</ref> |
'''Şüştər''' – 1) Azərbaycan musiqi yeddi [[Məqam (musiqi)|ladlarından (məqamlarından)]] biri, 2) əsas Azərbaycan [[Muğam|muğam]] dəstgahlarından biri. <ref>[http://lugat.musigi-dunya.az/az/data.pl?id=4035&lang=az Əfrasiyab Bədəlbəylinin "İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti - Şüştər]</ref> |
||
Şifahi ənənəli professional Azərbaycan musiqisində “Şüştər” yeddi əsas muğamdan beşincisi hesab edilir. Azərbaycanın görkəmli bəstəkarı [[Üzeyir Hacıbəyov]] “Şüştər”in dinləyicidə kədər-qəm hissləri yaratdığını qeyd edirdi. Təbii ki, bu da xalqın ağır, keşməkeşli bir həyat yolu keçməsi ilə bağlıdır. XIX əsrin sonlarında bu muğam dəstgahı Əmiri, Şüştər, Şüştərək, Şüştər, Sarənc, Məsnəvi, Mənəvi, Əfşarı, Heydəri, Osman-Gərayi, Qara kürd, Mani, Keşişoğlu kimi 13 şöbə və guşəni özündə birləşdirirdi. Hazırda geniş yayılmış və xanəndələrimizin repertuarında özünə layiqli yer tutmuş “Ovşarı”, “Heydəri”, “Mani” kimi vokal-instrumental zərbi muğamlar vaxtilə “Şüştər”in daxilində instrumental zərbi muğam kimi çalınırdı. |
|||
== Etimologiya == |
== Etimologiya == |
||
11:15, 26 fevral 2019 tarixindəki versiya
|
Bu məqalə Şüştər muğamı haqqındadır. Digər mənalar üçün Şüştər (dəqiqləşdirmə) səhifəsinə baxın. |
Şüştər – 1) Azərbaycan musiqi yeddi ladlarından (məqamlarından) biri, 2) əsas Azərbaycan muğam dəstgahlarından biri. [1]
Şifahi ənənəli professional Azərbaycan musiqisində “Şüştər” yeddi əsas muğamdan beşincisi hesab edilir. Azərbaycanın görkəmli bəstəkarı Üzeyir Hacıbəyov “Şüştər”in dinləyicidə kədər-qəm hissləri yaratdığını qeyd edirdi. Təbii ki, bu da xalqın ağır, keşməkeşli bir həyat yolu keçməsi ilə bağlıdır. XIX əsrin sonlarında bu muğam dəstgahı Əmiri, Şüştər, Şüştərək, Şüştər, Sarənc, Məsnəvi, Mənəvi, Əfşarı, Heydəri, Osman-Gərayi, Qara kürd, Mani, Keşişoğlu kimi 13 şöbə və guşəni özündə birləşdirirdi. Hazırda geniş yayılmış və xanəndələrimizin repertuarında özünə layiqli yer tutmuş “Ovşarı”, “Heydəri”, “Mani” kimi vokal-instrumental zərbi muğamlar vaxtilə “Şüştər”in daxilində instrumental zərbi muğam kimi çalınırdı.
Etimologiya
Bütün muğam, şöbə və güşə adlarının yaranma tarixi dörd qismə bölünür: 1. Say adları 2. a) yer, məkan adları; b) xalq, tayfa, qəbilə adları. 3. Tarixi şəxsiyyət və ifaçının adı ilə bağlı muğam və şöbə adları. 4. Müxtəlif adlar.
Şuştər İranın cənubunda, Küveytlə sərhəddə, İran körfəzində yerləşən kiçik bir şəhərdir. Keçmişdə, müxtəlif dövrlərdə, bu şəhərin adı dəfələrlə dəyişdirilmişdir. Belə bir ehtimal var ki, şəhərin adı Şüstər, Şüst, Şeşdər, Şeştər və s. olmuşdur. Bir çox muğamlarda olduğu kimi, bu muğam da eyniadlı şəhərin adı ilə bağlıdır. [2]
Şüştər muğam dəstgahı kimi
Bərdaşt, əmiri, şüştər, tərkib şöbələrindən ibarət kiçik bir dəstgahdır. O, öz bədii ruhi təsir cəhətindən dərin kədər hissi daşıyır.
Muğam şöbələri arasında ifa olunan rənglər də əsas muğamın adını daşıyır. [3]
- Şüştər muğamı əsasında bəstələr
- Əhsən Dadaşovun rəhbərliyi ilə xalq çalği alətləri ansamblı - Şüştər rəngi
- Arzu Səlimova - Şüştər rəngi - musiqi: Əhsən Dadaşov
- Əhməd Bakıxanov adına xalq çalğı alətləri ansamblı - Şüştər rəngi
Şüştər İran musiqisində
İran musiqisində Şüştər adlı muğam dəstgahı ya avazı yoxdur. [4] [5]
Şüştər musiqi ladı (məqamı) kimi
Şüştər ladı (məqamı) – Azərbaycan musiqisində yeddi əsas məqamdan biri (Ü. Hacıbəyov). Şərq musiqisində qədim məqamlardan biridir. Lad etibarilə, o, Şur muğamına daha yaxındır.[6] Quruluşu: 1/2 -1- 1/2 ton formullu iki tetraxordun yanaşı üsulla (art. 2 - intervalı məsafəsində) birləşməsindən ibarətdir; səssırası 8 pilləlidir, VI pillə mayə (tonika) pilləsidir, bu məqamda III pillə də mayə ilə yanaşı, tamamlayıcı ton əhəmiyyətini daşıyır.
Məqamın səssırasının III, VI, VII pillələri istinad-dayaq pilləsi kimi “Şüştər” muğamının şöbələrinin əsasını təşkil edir; bu məqamda qurulan musiqi nümunələri həmin pillələrə əsaslanır. [7]
Şüştər ladında bəstələr
- Xalq mahnıları
- Aman təklik əlindən
- Girdim yarın baxçasına
- Gözəlim sənsən
- Xalq Rəqsi " Uzundərə"
- Aşıq havaları
- Mansırı
- Bəstəkar mahnıları
- Üzeyir Hacıbəyov - "Arşın mal alan" operettasından Gülçöhrənin naləsi və ariyası [8]
- Səid Rüstəmov - "Bənövşə" (sözləri: Aşıq Qurban) [9]
- Rəqslər
- Yüz bir [10]
Mənbə
Xarici keçidlər
Həmçinin bax
 | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Muğamlar |
|  | ||||||
| Digər | ||||||||
- ↑ Əfrasiyab Bədəlbəylinin "İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti - Şüştər
- ↑ Eldar Mansurov - Muğamın tarixi. Muğam adlarının yaranması haqqında. Qobustan jurnalı.
- ↑ Muğam Ensiklopediyası - Rəng
- ↑ Encyclopedia Iranica - Iran. Music.
- ↑ Foundation of Iranian Studies - Persian System of Modes
- ↑ Eldar Mansurov - Muğamın tarixi. Muğam adlarının yaranması haqqında. Qobustan jurnalı.
- ↑ Muğam Ensiklopediyası - Şüştər
- ↑ Üzeyir Hacıbəyov. Azərbaycan xalq musiqisi əsasları. - Didaktik material. Şüştər.
- ↑ Əfrasiyab Bədəlbəyli - Muğamlar. “Azərbaycan pioneri”, 21, 24 fevral 1961.
- ↑ Эльнара Дадашева. Некоторые особенности мелодических отклонений в азербайджанских народных танцах. Международный музыкальный культурологический журнал "Harmony".