Boliviya: Redaktələr arasındakı fərq
Sətir 69: | Sətir 69: | ||
Müstəqillik əldə etdikdən sonra Boliviyadakı [[siyasi hakimiyyət]] çox tez-tez dəyişilmişdir. Ölkə müstəqilliyini qazandığı [[1825]]-ci ildən indiki dövrə qədər yüz səksənə yaxın [[inqilab]], ondan çox dəyişdirilmiş [[konstitusiya]] və səksənə yaxın [[prezident]] görüb. [[Prezident]]lərdən bəziləri hakimiyyəti qan tökərək ələ keçirdiblər və yenə eyni şəkildə hakimiyyətdən getməli olublar. Altı [[prezident]] hakimiyyətdə olduğu zaman öldürülüb. |
Müstəqillik əldə etdikdən sonra Boliviyadakı [[siyasi hakimiyyət]] çox tez-tez dəyişilmişdir. Ölkə müstəqilliyini qazandığı [[1825]]-ci ildən indiki dövrə qədər yüz səksənə yaxın [[inqilab]], ondan çox dəyişdirilmiş [[konstitusiya]] və səksənə yaxın [[prezident]] görüb. [[Prezident]]lərdən bəziləri hakimiyyəti qan tökərək ələ keçirdiblər və yenə eyni şəkildə hakimiyyətdən getməli olublar. Altı [[prezident]] hakimiyyətdə olduğu zaman öldürülüb. |
||
[[Şəkil:Salar_de_Uyuni,_Bolivia2.jpg|thumb|left|200px|[[Uyuni şoranlığı]]]] |
[[Şəkil:Salar_de_Uyuni,_Bolivia2.jpg|thumb|left|200px|[[Uyuni şoranlığı]]]] |
||
Boliviyanın qonşu dövlərlərlə, xüsusi ilə də [[Çili]] və [[Paraqvay]] ilə olan əlaqələri gərgin olmuşdur. [[1879]]-ci ildə müttəfiqi [[Peru]] ilə birlikdə, sərhəd probleminə görə [[Çili]]yə hücum etdi. Ancaq [[1883]]-cü ildə bitən [[Sakit okean müharibəsi]] Boliviya üçün məğlubiyyətlə bitdi. [[Sakit Okean]] bölgəsindəki sahil xəttini [[Çili]]yə verməli olan Boliviyanın [[okean]] ilə olan əlaqəsi kəsildi və nəticədə ölkə dənizə çıxışı olmayan dövlətinə çevrildi. |
Boliviyanın qonşu dövlərlərlə, xüsusi ilə də [[Çili]] və [[Paraqvay]] ilə olan əlaqələri gərgin olmuşdur. [[1879]]-ci ildə müttəfiqi [[Peru]] ilə birlikdə, sərhəd probleminə görə [[Çili]]yə hücum etdi. Ancaq [[1883]]-cü ildə bitən [[Sakit okean müharibəsi]] Boliviya üçün məğlubiyyətlə bitdi. [[Sakit Okean]] bölgəsindəki sahil xəttini [[Çili]]yə verməli olan Boliviyanın [[okean]] ilə olan əlaqəsi kəsildi və nəticədə ölkə dənizə çıxışı olmayan dövlətinə çevrildi. Bu [[müharibə]]nin nəticəsi Boliviya xalqının indi də yaddaşından silinmir. |
||
Boliviya həmcinin [[1899]]-[[1903]]-cü illərdə [[Akri müharibəsi]]ndə ərazisinin 191.000 km² ərazisini itirir. Ölkədə yenə bir sərhəd problemi üzündən [[1932]]-cı ildə qonşu [[Paraqvay]] ilə müharibə edir. [[Chaco Müharibəsi]] adlandırılan bu [[müharibə]] [[1935]]-cı ildə, [[Paraqvay]]ın zəfəri ilə sona çatır, |
Boliviya həmcinin [[1899]]-[[1903]]-cü illərdə [[Akri müharibəsi]]ndə ərazisinin 191.000 km² ərazisini itirir. Ölkədə yenə bir sərhəd problemi üzündən [[1932]]-cı ildə qonşu [[Paraqvay]] ilə müharibə edir. [[Chaco Müharibəsi]] adlandırılan bu [[müharibə]] [[1935]]-cı ildə, [[Paraqvay]]ın zəfəri ilə sona çatır, Boliviya isə mübahisəli bölgənin ancaq dörddə birini [[torpaq]]larına qata bilir. |
||
== Coğrafiya == |
== Coğrafiya == |
23:18, 20 iyun 2019 tarixindəki versiya
Boliviya | |||||
---|---|---|---|---|---|
isl. Estado Plurinacional de Bolivia keçua Buliwya Achka nasyunkunap Mama llaqta aym. Wuliwya Suyu Quarani Tetã Volívia | |||||
| |||||
La Unión es la Fuerza, Unity is Strength, Обединението е силата, Bolivia awaits you, Адзінства — сіла | |||||
Rəsmi dili | İspan, Keçua, Aymara, Quarani və digər 33 dil | ||||
Paytaxt | Sukre | ||||
Ən böyük şəhər | La Pas-1 815 min, Santa Kruz de la Sierra-2 105 min, Koçabamba-1 240 min (hamısı-2015-ci il) | ||||
İdarəetmə forması | Prezident Respublikası | ||||
Sahəsi | Dünyada 28-ci | ||||
• Ümumi | 1098581 km² | ||||
Əhalisi | |||||
• Əhali | 10,8 milyon nəfər (84-cü) | ||||
• Siyahıyaalma (21.XI.2012) | 10 027 262 nəf. | ||||
• Sıxlıq | 9,8 nəf./km² | ||||
ÜDM (AQP) | |||||
• Ümumi | 69,9 milyard dollar | ||||
ÜDM (nominal) | |||||
• Ümumi | 67 dollar | ||||
Valyuta | Boliviya bolivianosu | ||||
İnternet domeni | .bo | ||||
ISO kodu | BO | ||||
BOK kodu | BOL | ||||
Telefon kodu | +591 | ||||
Saat qurşaqları | |||||
Nəqliyyatın yönü | sağ[d][1] | ||||
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Boliviya (tam adı: Boliviya Çoxmillətli Dövləti; isp. Estado Plurinacional de Bolívia) — Cənubi Amerikada dövlət. Paytaxtı Sukre şəhəridir, La Pas, Koçabamba, Santa Cruz, Potosi kimi digər böyük şəhərləri də var.
Ölkə Boliviya idarəçiliyi dövründə Yuxarı Peru adlandırılırdı. Sonradan ölkəyə Cənubi Amerikanı ispan əsarətindən qurtaran Simon Bolivarın şərəfinə Boliviya (Bolivarın ölkəsi) adı verilmişdir.
Tarix
Boliviya 1809-cu ildə İspaniyayadan müstəqilliyini elan etməsinə baxmayaraq, 1825-ci ildə Boliviya İstiqlal müharibəsi nəticəsində ispan əsgərlərinin ölkədən çıxarılması ilə mümkün oldu.
Müstəqillik əldə etdikdən sonra Boliviyadakı siyasi hakimiyyət çox tez-tez dəyişilmişdir. Ölkə müstəqilliyini qazandığı 1825-ci ildən indiki dövrə qədər yüz səksənə yaxın inqilab, ondan çox dəyişdirilmiş konstitusiya və səksənə yaxın prezident görüb. Prezidentlərdən bəziləri hakimiyyəti qan tökərək ələ keçirdiblər və yenə eyni şəkildə hakimiyyətdən getməli olublar. Altı prezident hakimiyyətdə olduğu zaman öldürülüb.
Boliviyanın qonşu dövlərlərlə, xüsusi ilə də Çili və Paraqvay ilə olan əlaqələri gərgin olmuşdur. 1879-ci ildə müttəfiqi Peru ilə birlikdə, sərhəd probleminə görə Çiliyə hücum etdi. Ancaq 1883-cü ildə bitən Sakit okean müharibəsi Boliviya üçün məğlubiyyətlə bitdi. Sakit Okean bölgəsindəki sahil xəttini Çiliyə verməli olan Boliviyanın okean ilə olan əlaqəsi kəsildi və nəticədə ölkə dənizə çıxışı olmayan dövlətinə çevrildi. Bu müharibənin nəticəsi Boliviya xalqının indi də yaddaşından silinmir.
Boliviya həmcinin 1899-1903-cü illərdə Akri müharibəsində ərazisinin 191.000 km² ərazisini itirir. Ölkədə yenə bir sərhəd problemi üzündən 1932-cı ildə qonşu Paraqvay ilə müharibə edir. Chaco Müharibəsi adlandırılan bu müharibə 1935-cı ildə, Paraqvayın zəfəri ilə sona çatır, Boliviya isə mübahisəli bölgənin ancaq dörddə birini torpaqlarına qata bilir.
Coğrafiya
Boliviyanın ərazisi 1.098.581 km²-dir .[2] Ən iri gölləri Titikaka gölü və Poopo gölüdür.
Demoqrafiya
2001-ci ildə aparılmış rəsmi siyahıya almaya əsasən Boliviyanın 8.274.325 nəfər əhalisi vardır .[3]