Cübeyl: Redaktələr arasındakı fərq
Redaktənin izahı yoxdur |
|||
| Sətir 13: | Sətir 13: | ||
}} |
}} |
||
'''Bibl''' və ya '''Jbail '''({{ |
'''Bibl''' və ya '''Jbail '''({{Dil-ar|جبيل}}, [[Finikiya dili|finik.]] <span dir="rtl">[[Şəkil:Phoenician gimel.svg|12px|צ]][[Şəkil:Phoenician beth.svg|12px|ד]][[Şəkil:Phoenician lamedh.svg|12px|ן]]</span>, {{Dil-el|Βύβλος}} — Biblos) — [[Livan]]ın [[Beyrut]] şəhərinin şimalında yer alan qədim bir [[Finikiya]] liman şəhəri. Şəhərin qurulma tarixi dəqiq olaraq bilinmir. Bəzi mütəxəssislər bu şəhərin tarixinin 7000 il əvvələ qədər çatdığını təxmin edir. Ancaq bibllilər şəhərlərini Bibl olaraq adlandırmırlar, əksinə ''Qubla'' və daha sonralar da ''Qebal'' və şəhərlərinin olduğu sahilə də ''Canaan'' (''Kənan'') deyirlər. [[E.ə. XIII əsr]]də bu sahillərə Finikiya (''Phoenicia'') adını verənlər [[yunanlar]] olmuşdur. Həmçinin şəhərə [[yunanca]] [[papiros]] mənasını verən Bibl (Byblos) adını da yenə yunanlar vermişdir, çünki böyük bir ticarət limanı olan Bibl vaxtilə papiros ticarətinə hakim bir liman şəhəri idi. |
||
Bibl [[e.ə. III əsr]] və [[e.ə. II əsr]] arasında [[Misir]] [[firon]]larının idarəsi altında olarkən bütün Finikiya sahilinin həm dini, həm də ticari paytaxtı idi. Hal-hazırkı modern latın əlifbasının təməli olan ilk xətti əlifbanı da tapanlar bibllilər olmuşdur. |
Bibl [[e.ə. III əsr]] və [[e.ə. II əsr]] arasında [[Misir]] [[firon]]larının idarəsi altında olarkən bütün Finikiya sahilinin həm dini, həm də ticari paytaxtı idi. Hal-hazırkı modern latın əlifbasının təməli olan ilk xətti əlifbanı da tapanlar bibllilər olmuşdur. |
||
18:32, 13 avqust 2019 tarixindəki versiya
| Bibl | |
| جبيل [* 1] | |
 | |
| Ölkə | |
|---|---|
| Tip | Mədəni |
| Kriteriya | iii, iv, vi |
| Keçid | [1] 295[1] |
| Region |
 Livan [* 2] |
| Daxil edilməsi | 1984 (8 sessiya) |
|
|
|
Bibl və ya Jbail (ərəb. جبيل, finik. 
, yun. Βύβλος — Biblos) — Livanın Beyrut şəhərinin şimalında yer alan qədim bir Finikiya liman şəhəri. Şəhərin qurulma tarixi dəqiq olaraq bilinmir. Bəzi mütəxəssislər bu şəhərin tarixinin 7000 il əvvələ qədər çatdığını təxmin edir. Ancaq bibllilər şəhərlərini Bibl olaraq adlandırmırlar, əksinə Qubla və daha sonralar da Qebal və şəhərlərinin olduğu sahilə də Canaan (Kənan) deyirlər. E.ə. XIII əsrdə bu sahillərə Finikiya (Phoenicia) adını verənlər yunanlar olmuşdur. Həmçinin şəhərə yunanca papiros mənasını verən Bibl (Byblos) adını da yenə yunanlar vermişdir, çünki böyük bir ticarət limanı olan Bibl vaxtilə papiros ticarətinə hakim bir liman şəhəri idi.
Bibl e.ə. III əsr və e.ə. II əsr arasında Misir fironlarının idarəsi altında olarkən bütün Finikiya sahilinin həm dini, həm də ticari paytaxtı idi. Hal-hazırkı modern latın əlifbasının təməli olan ilk xətti əlifbanı da tapanlar bibllilər olmuşdur.
Bibllilər e.ə. XXI əsrdə Misir piramidalarının yaradılmasında istifadə edilən sidr ağaclarını Misirə sataraq ticarətə başladılar. E.ə. XI əsrdə Finikiyanın ən önəmli şəhəri oldu və Aralıq dənizində bir çox ticarət koloniyaları qurdular. E.ə. VIII əsrdə Assuriyanın hücumlarıyla müstəqilliklərini itirdilər.
Tarix
Şəhər e.ə. IV minillikdən bəri tanınır. O, dənizin yaxınlığında sığınacaqlı bir təpədə yerləşirdi, burada limanlara uyğun iki dənə nöqtə var idi, ətrafında çox məhsuldar bir vadinin olduğu, şəhərin qısa bir məsafəsi isə dağları sıx meşə ilə örtülü idi. Bu təpənin erkən Neolit dövründən bəri olduğu təəccüblü deyil Qəsəbədən sonra yeni sakinlər onu divarla əhatə etdilər. Bir az sonra mərkəzin mənbəyində, ən əhəmiyyətli tanrılarına, Baalat-Gebal və yəqin ki, Reshef üçün iki məbəd tikildi. Bundan sonra gerçək bir şəhər haqqında danışa bilinərdi.
Müasirlik
1918-ci ildə şəhər Fransanın qoşunları tərəfindən işğal edilmiş və 1943-cü ilədək Livanda müstəqillik əldə edildikdən sonra qalmışdır. Hal-hazırda şəhərdə təxminən 3 min əhali var. Bir dəmir yolu stansiyası və bir pivə zavodu var.
Şəhər Livanın əsas turistik yerlərdən biridir. Sakinlərin əksəriyyəti katolik-maronit, qalanları əsasən müsəlman-şiələrdir. Şəhərin Livan parlamentində üç nümayəndəsi var: iki maronit və bir şiə.
İstinadlar
Birbaşa oxu
- Je m'appelle Byblos, Jean-Pierre Thiollet, H & D, Paris, 2005. ISBN 2 914 266 04 9