Biologiya: Redaktələr arasındakı fərq
→Təsnifatı: Deleted bölmesi fixed bugs Stability improvements Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə |
|||
Sətir 27: | Sətir 27: | ||
# [[Botanika]] |
# [[Botanika]] |
||
# [[Geobotanika]] |
# [[Geobotanika]] |
||
# [[Zoologiya]] |
# [[Zoologiya]] |
||
# [[Anatomiya]] |
# [[Anatomiya]] |
||
# [[Mikologiya]] |
# [[Mikologiya]] |
17:32, 26 sentyabr 2019 versiyası
Biolgiya çox gözəl bir elmdir və insanlara çox lazımlıdır
Biologiya (Bios – ''canlı'' logos – ''elm'') canlı təbiət haqqında kompleks elmdir. Hal-hazırda Yer üzərində mövcud olan və məhv olmuş külli miqdarda növ müxtəlifliyi, onların quruluşu və funksiyası, mənşəyi, çoxalması və inkişafı, canlı və cansız təbiətlə əlaqəsini öyrənir. Biologiya həyata xas olan ümumi və xüsusi qanunauyğunluqları müəyyən edir. Biologiyanın çoxlu bölmələrinin olmasına baxmayaraq, qanunauyğunluqlar, əsasən, ümumi biologiya tərəfindən tədqiq edilir. Ümumi Biologiya özündə, əsasən, Yer üzərində həyatın əmələ gəlməsi haqqında nəzəriyyəni, Hüceyrə haqqında nəzəriyyəni (Sitologiyanı), molekulyar biologiyanı, insan haqqında nəzəriyyəni, ekologiyanı, genetikanı, biosfer haqqında nəzəriyyəni, təkamül nəzəriyyəsini (Darvinizmi), orqanizmin individual inkişafını öyrənir.
Biologiya terminini elmə ilk dəfə 1802-ci ildə bir-birindən asılı olmadan J.B.Lamark və Q.R.Treviranus daxil etmişlər.
Həyat zülalların fiziki-kimyəvi vəziyyəti və xüsusi mövcudolma formasıdır.
Tarix
İlk dəfə canlı təbiətin bütövlükdə öyrənilməsi cəhdləri antik həkim və filosoflar tərəfindən edilmişdir (Hipokrat, Qalen, Teofrast, Aristotel). Məhz onların əməyi intibah dövründə davam etdirilərək Botanika, Zoologiya, Anatomiya, Fiziologiya elmlərinin əsasını qoydu.
Mikroskopun kəşfi Biologiyanın sərhədlərini mikroaləmə qədər genişləndirdi. Mikroskopun kəşfi ilə zoologiyada yeni aləm, birhüceyrəlilər və ya ibtidailər (Protozoa) aləmi, Botanikada isə birhüceyrəli yosunları müşahidə etmək mümkün oldu. Həmçinin bakteriyaları və virusları müşahidə etmək mümkün oldu. Beləliklə hüceyrə kəşf olundu (1556, Robert Huk).
Təsnifatı
Biologiya aşağıdakı sahələrə bölünür:
- Botanika
- Geobotanika
- Zoologiya
- Anatomiya
- Mikologiya
- Bakteriologiya
- Virusologiya
- Morfologiya
- Fiziologiya
- Genetika
- Histologiya
- Sitologiya
- Embriologiya
- İmmunologiya
- Toksikologiya
- Taksonomiya
- Neyrobiologiya
- Briologiya
- Təkamül təlimi
- Biokimya
- Biofizika
- Biocoğrafiya
- Biometriya
- Bionika
- Bioinformatika
- Ekologiya
- Sistematika
- Antropologiya
- Palentologiya
- Ksenobiologiya
- Astrobiologiya
- Molekulyar biologiya
- Kosmik biologiya
- Okean biologiyası
- Hidrobiologiya
- İnkişaf biologiyası
Şəkillər
-
Animalia - Bos primigenius taurus
-
Planta - Triticum
-
Fungi - Morchella esculenta
-
Stramenopila/Chromista - Fucus serratus
-
Bacteria - Gemmatimonas aurantiaca (- = 1 Mikrometer)
-
Archaea - Halobacteria
-
Virus - Gamma phage
Həmçinin bax
Biologiyaya aid Azərbaycan dilində səhifələr
- Əməkdar müəllim Almaz Həsrətin biologiya üzrə şəxsi saytı
- Azərbaycan Respublikası Təhsil portalı
- Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı - "Seçilmiş dərman bitkiləri" monoqrafiya (ingiliscə)
- "Herba Flora" müalicəvi bitkilər və fitoçaylar
- Azərbaycan Ornitoloji Cəmiyyəti
- Azərbaycan Respublikası Ekologiya və Təbii Sərvətlər nazirliyi
- “EKOSTİL-AZƏRBAYCAN” Təbiəti Mühafizə İctimai Birliyi - Ətraf mühit ensiklopediyası
- Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası - "Elm və həyat" jurnalı
- Azərbaycan Respublikasının Kənd Təsərrüfatı nazirliyi
- Azərbaycan Dövlət Aqrar Universitetinin elektron qaynaqları
- Alphabetical list of bio sites
Ədəbiyyat
- Orucov Firuddin. tədqiqatçılıq bacarığının inkişaf etdirilməsi yolları (dərs vəsaiti). Bakı: Mütərcim, 2011.-181, [2] s.