Biologiya: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
→‎Təsnifatı: Deleted bölmesi fixed bugs Stability improvements
Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə
Sətir 27: Sətir 27:
# [[Botanika]]
# [[Botanika]]
# [[Geobotanika]]
# [[Geobotanika]]
# [[Zoologiya]] bölmesi
# [[Zoologiya]]
# [[Anatomiya]]
# [[Anatomiya]]
# [[Mikologiya]]
# [[Mikologiya]]

17:32, 26 sentyabr 2019 versiyası

Biolgiya çox gözəl bir elmdir və insanlara çox lazımlıdır


Kərtənkələ Zooplankton
Delfinlər Sincab
Biologiya canlı təbiəti öyrənən elmdir.

Biologiya (Bios – ''canlı'' logos – ''elm'') canlı təbiət haqqında kompleks elmdir. Hal-hazırda Yer üzərində mövcud olan və məhv olmuş külli miqdarda növ müxtəlifliyi, onların quruluşu və funksiyası, mənşəyi, çoxalması və inkişafı, canlı və cansız təbiətlə əlaqəsini öyrənir. Biologiya həyata xas olan ümumi və xüsusi qanunauyğunluqları müəyyən edir. Biologiyanın çoxlu bölmələrinin olmasına baxmayaraq, qanunauyğunluqlar, əsasən, ümumi biologiya tərəfindən tədqiq edilir. Ümumi Biologiya özündə, əsasən, Yer üzərində həyatın əmələ gəlməsi haqqında nəzəriyyəni, Hüceyrə haqqında nəzəriyyəni (Sitologiyanı), molekulyar biologiyanı, insan haqqında nəzəriyyəni, ekologiyanı, genetikanı, biosfer haqqında nəzəriyyəni, təkamül nəzəriyyəsini (Darvinizmi), orqanizmin individual inkişafını öyrənir.

Biologiya terminini elmə ilk dəfə 1802-ci ildə bir-birindən asılı olmadan J.B.LamarkQ.R.Treviranus daxil etmişlər.

Həyat zülalların fiziki-kimyəvi vəziyyəti və xüsusi mövcudolma formasıdır.

Tarix

İlk dəfə canlı təbiətin bütövlükdə öyrənilməsi cəhdləri antik həkim və filosoflar tərəfindən edilmişdir (Hipokrat, Qalen, Teofrast, Aristotel). Məhz onların əməyi intibah dövründə davam etdirilərək Botanika, Zoologiya, Anatomiya, Fiziologiya elmlərinin əsasını qoydu.

Mikroskopun kəşfi Biologiyanın sərhədlərini mikroaləmə qədər genişləndirdi. Mikroskopun kəşfi ilə zoologiyada yeni aləm, birhüceyrəlilər və ya ibtidailər (Protozoa) aləmi, Botanikada isə birhüceyrəli yosunları müşahidə etmək mümkün oldu. Həmçinin bakteriyalarıvirusları müşahidə etmək mümkün oldu. Beləliklə hüceyrə kəşf olundu (1556, Robert Huk).

Təsnifatı

DNT sarmalı

Biologiya aşağıdakı sahələrə bölünür:

  1. Botanika
  2. Geobotanika
  3. Zoologiya
  4. Anatomiya
  5. Mikologiya
  6. Bakteriologiya
  7. Virusologiya
  8. Morfologiya
  9. Fiziologiya
  10. Genetika
  11. Histologiya
  12. Sitologiya
  13. Embriologiya
  14. İmmunologiya
  15. Toksikologiya
  16. Taksonomiya
  17. Neyrobiologiya
  18. Briologiya
  19. Təkamül təlimi
  20. Biokimya
  21. Biofizika
  22. Biocoğrafiya
  23. Biometriya
  24. Bionika
  25. Bioinformatika
  26. Ekologiya
  27. Sistematika
  28. Antropologiya
  29. Palentologiya
  30. Ksenobiologiya
  31. Astrobiologiya
  32. Molekulyar biologiya
  33. Kosmik biologiya
  34. Okean biologiyası
  35. Hidrobiologiya
  36. İnkişaf biologiyası

Şəkillər

Həmçinin bax

Biologiyaya aid Azərbaycan dilində səhifələr

Ədəbiyyat

  • Orucov Firuddin. tədqiqatçılıq bacarığının inkişaf etdirilməsi yolları (dərs vəsaiti). Bakı: Mütərcim, 2011.-181, [2] s.

Həmçinin bax