Fikrət Əmirov: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 6: Sətir 6:
|Dəfn yeri = [[I Fəxri Xiyaban]]
|Dəfn yeri = [[I Fəxri Xiyaban]]
|Vətəndaşlıq = {{SSRİ}}
|Vətəndaşlıq = {{SSRİ}}
|Uşaqları = [[Cəmil Əmirov]]<br>[[Sevil Əmirova]]
|Uşaqları = [[Cəmil Əmirov]]<br>[[Sevil Əmirova]]
|Mənşə = [[Azərbaycanlılar|azərbaycanlı]]
|Mənşə = [[Azərbaycanlılar|azərbaycanlı]]
|Üslub = [[opera]], [[simfoniya]], [[simfonik muğam]], [[konsert]]
|Üslub = [[opera]], [[simfoniya]], [[simfonik muğam]], [[konsert]]

06:36, 15 fevral 2020 tarixindəki versiya

Fikrət Əmirov
Ümumi məlumatlar
Doğum tarixi 22 noyabr 1922(1922-11-22)[1][2][…]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 20 fevral 1984(1984-02-20)[2] (61 yaşında)
Vəfat yeri
Dəfn yeri
Vətəndaşlığı
Həyat yoldaşı
  • Aidə Əmirova[d]
Uşaqları
Atası Məşədi Cəmil Əmirov
Anası Dürdanə Əmirova[d]
Musiqiçi məlumatları
Fəaliyyəti bəstəkar
Fəaliyyət illəri 1942–1984
Janrlar opera, simfoniya, simfonik muğam, balet, Müzikl, romans
Musiqi aləti piano
Təhsili
Üzvlüyü
Mükafatları Sosialist Əməyi Qəhrəmanı
"Lenin" ordeni "Lenin" ordeni "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni
SSRİ xalq artisti Azərbaycan SSR xalq artisti SSRİ Dövlət mükafatı Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı "Stalin" mükafatı
İmzanın şəkli
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Fikrət Məşədi Cəmil oğlu Əmirov (22 noyabr 1922[1][2][…], Gəncə – 20 fevral 1984[2], Bakı) — Azərbaycan bəstəkarı, musiqi xadimi, SSRİ xalq artisti (1965), Azərbaycan SSR xalq artisti (1958), Sosialist Əməyi Qəhrəmanı (1982), SSRİ dövlət mükafatı laureatı (1980), Azərbaycan SSR dövlət mükafatı laureatı (1974).

Fikrət Əmirov 1947-ci ildə Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasının bədii rəhbəri, 1956–1959-cu illərdə Azərbaycan Dövlət Opera və Balet Teatrının direktoru, 1959-cu ildən Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqının katibi işləyib. O, Azərbaycan SSR Ali Sovetinin IV–IX çağırış deputatı, 1980-ci ildə isə Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü seçilmişdir.

Həyatı

İlk illəri və təhsili

Fikrət Əmirov 1922-ci ilin noyabrın 22-də Məşədi Cəmil Əmirov və Dürdanə xanımın ailəsində, Gəncə şəhərində anadan olmuşdur. Fikrət ailənin ikinci övladı idi. Belə ki, Fikrət uşaqlığından atası tarzən Məşədi Cəmil Əmirovun əsərlərinə, xüsusilə musiqilərinə qulaq asırdı. Onun bəstəkar kimi formalaşmasında o dövrün sənətkarlarının, bir sözlə, yaşadığı mühitin təsiri olub. Fikrət Əmirov öz xatirələrində qeyd edir ki, “Məni bəstəkar edən Azərbaycan tarıdır.”[3] Əlavə edir ki, “Azərbaycan musiqi alətlərinin gözü tardır. Tar öz ahənginə, tembrinə, diapazonuna, gücünə görə təkcə bir alət deyil, sanki bir orkestri əvəz edir.”[3][4]

1928-ci ildə Məşədi Cəmil Əmirovun vəfatından sonra, evin yükü 6 yaşlı Fikrətin üzərinə düşür. Dürdanə xanım 6 övladını tək böyütməli olur. Fikrət yaşadığı çətinliklə baxmayaraq, atasının sənət yolunu davam etdirməyə çalışır. O, atasının arzu və istəklərini yüksək səviyyədə həyata keçirməyə nail olur. Fikrət ailədə ondan 1 yaş böyük olan bacısı Yaxşı xanımla çalışırdı. Yaxşı xanımın ifa etdiyi mahnıları Fikrət tarda müşayiət edirdi. Beləliklə onlar, ifaları ilə məktəb daxili və xarici uğurlar qazanmağa başlayırlar.[5][4]

Fikrət Gəncədə bacısı ilə Uşaq Yaradıcılığı Olimpiadalarına qatılmağa başladı. Bu olimpiadalarda Yaxşı xanım Azərbaycan xalq mahnılarını oxuyur, Fikrət isə onu tarda müşayiət edirdi. İstedadlı ifaçıları seçmək üçün Gəncəyə gələn Üzeyir Hacıbəyov, burada Məşədi Cəmil Əmirovun övladlarının istedadı ilə tanış olur. Yaxşı xanım Gəncədə olimpiadada birinci yeri tutur və Bakıdakı olimpiada da qardaşı ilə birincilər sırasına yazılır. Yaxşı xanımın xanəndəliyə çox böyük həvəsi olub. Lakin, Fikrət ona müğənni olmağı məsləhət görmədiyi üçün o, Tibb Universitetinə daxil olaraq həkim peşəsinə yiyələnir. Onlar Bakıya eyni zamanda gəldilər. Fikrət burada konservatoriyaya daxil oldu. Tələbəlik dövrlərində də onlar ifaları ilə konsertlərə gedərək çıxışlar edirdilər.[5]

Fikrət Əmirovun atası Məşədi Cəmil Əmirov Azərbaycan musiqisinə xüsusi töhfələr vermiş və oğlunun sənətə gəlməsində böyük rol oynamışdır.

Fikrət musiqi məhəbbətini dostları ilə bölüşürdü. O, Zərif Qayıbovla 11-ci sinifdə oxuyarkən məktəbdə orkestr təşkil edirlər.[6] Fikrət Əmirov oxuduğu Maksim Qorki adına məktəbdə[qeyd 1] müəllim və şagird heyəti tərəfindən sevilirdi. O məktəbdə əla qiymətlərlə təhsil alır, məktəbdə tarda uğurlar qazanır, bir çox dram dərnəklərində iştirak edirdi. Qazandığı uğurlar və istedadı ilə Fikrət, 1939-cu ildə ümumtəhsil məktəbi ilə yanaşı, orta musiqi məktəbini də bitirdikdən sonra Bakıya gətirilir.[7]

Fikrət Əmirov Bakıya gələrkən gələcək peşəsini seçməsi barədə çox düşünür. Lakin anası Dürdanə xanımın məsləhəti ilə konservatoriyaya gedir. Çünki, bir il əvvəl Dürdanə xanım Bakıya gedərkən Bülbüllə[qeyd 2] qarşılaşmış, Bülbül ona Fikrətin konservatoriyada oxumasını məsləhət görmüşdü. Bunu bəstəkar öz xatirələrində yazır ki, “Mənim yaradıcılığım həyatım daha çox Bülbüllə bağlıdır. İndiki kimi yadımdadır - 1938-ci ildə Bülbül anamı Bakıda görüb təkidlə tapşırmışdı ki, Fikrəti göndər gəlsin, musiqi məktəbinə düzəldim.”[8] Gənc Fikrət Bakıya Bülbülün yanına gəlir və Bülbül onu Üzeyir Hacıbəyovun yanına aparır. Üzeyir bəy Fikrəti mehribanlıqla qarşılayaraq onun istedadını yoxlayır və ona konservatoriyaya daxil olmasını məsləhət görür. Beləliklə, Əmirovun Üzeyir Hacıbəyov və Bülbüllə əhatə olunan tələbəlik illəri başlayır.[9]

Fikrət Əmirov Bakıya gəldiyi ilk illər bacısı Yaxşı xanım ilə qohumlarının evində yaşayır. Sonra isə skripkaçı dostu ilə Dmitrov küçəsində[qeyd 3] bir evdə qalır. Dostu hərbi xidmətə çağırıldıqdan sonra bu evdə tək yaşamağa başlayır. Həmin illəri bəstəkarın bacısı Şəfiqə xanım bu cür xatırlayır: “Fikrətin yaşadığı evə gələndə dəhşətə gəldim. Onun ev şəraiti olduqca ağır idi. Boş, soyuq otaqda sadə taxta masa, iki stul və dəmir çarpayı vardı. Yağış yağanda evə damırdı və o, hər dəfə çarpayasını dəyişdərməyə məcbur olurdu. Bütün bu çətinliklərə baxmayaraq, Fikrət böyük həvəslə oxuyur və yazıb-yaradırdı.”[10]

O, Üzeyir Hacıbəyovun sinfində “Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları” fənnini öyrənir və bu üslubda ilk əsərlərini yazmağa başlayır. 1930-cu ildən etibarən Üzeyir Hacıbəyovun məsləhəti və Bülbülün rəhbərliyi ilə xalq mahnı və rəqslərini toplayıb, onları nota yazmaq məqsədi ilə konservatoriyada “Xalq musiqisi kabineti” təşkil olunur. Həmin kabinetə rəhbərlik edən Bülbül gənc bəstəkar və musiqişünasları bu işə cəlb edir. Onlar respublikanın müxtəlif bölgələrinə ekspedisiyalara gedərək, oradan folklor nümunələri toplayır, onları lentə yazır, kabinetə təqdim edir və həmin nümunələri nota köçürürdülər. Dövrünün ustad xanəndələrini - Cabbar Qaryağdıoğlu, Seyid Şuşinski, Xan Şuşinski və başqalarının da oxuduqları xalq mahnı və təsniflərini nota salırdılar. Bu işdə Asəf Zeynallı, Zakir Bağırov, Qara Qarayev, Süleyman Ələsgərov, Səid Rüstəmov, Əşrəf Abbasov, Midhət Əhmədov, Məmmədsaleh İsmayılov kimi simalarla yanaşı, Fikrət Əmirovun böyük xidmətləri olub. O, hələ tələbə ikən bu işə cəlb olunduğundan daha da həvəslənir və öz əsərlərini də məhz xalq musiqisi üslubunda yazırdı.[11]

1940-cı ildə Bakının musiqi mühiti zəngin idi. Belə ki, Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında tez-tez musiqili gecələr və konsertlər keçirilirdi. Fikrət Əmirov həmin konsertlərdə iştirak edərək, qərb və rus bəstəkarlarının əsərləri ilə əyani olaraq daha yaxından tanış olur və onların musiqi dilindən istifadə edirdi. O, həmçinin simfonik orkestrin məşqlərində də iştirak edirdi. Bəstəkar xatirələrində Nikolay Pavloviç Anasov ilə görüşünü belə xatırlayır: “1939-40-cı illər idi. Bir dəfə N.P.Anasov məni konservatoriyada görüb saxladı: "Cavan oğlan gəl tanış olaq." Əvvəlcə mən özümü itirdim və çox həyəcanlandım. Çünki mən bəstəkarlığa yenicə başlamış həvəskar, N.P.Anasov isə məşhur dirijor. Amma, sən demə, bu diqqətli dirijor məni öz məşqlərində görübmüş. Bunu o özü etiraf edərək dedi: Mən sizi tez-tez orkestr məşqlərində görürəm. Bu gündən etibarən isə siz həmişə mənim orkestr məşqlərimə və konsertlərimə gələ bilərsiz. Mən sizi dəvət edirəm." Bu sözləri eşidəndə mən çox sevindim, çünki bu mənim böyük sənətkarla ilk işim idi.”[10]

Həmin gündən etibarən N.P.Anasov ilə başlayan dostluğu sonralar Fikrət Əmirov onun oğlu Gennadi Rojdestvenski ilə davam etdirir. Rojdestvenski onun əsərlərinin interpretatoru olur. Bəstəkarın yaradıcılığının ilk dövrlərində xalq və musiqi janrlarına diqqət kəsilməsi, onları mənimsəməsi bu janrda əsas mənbəyidir.[12]

Fikrət Əmirovun bəstəkarlıq sənətinə yiyələnməsinin təşəbbüskarı Üzeyir Hacıbəyli idi. Tələbəlik dövründə, o Üzeyir bəydən musiqi barədə elmlər öyrənib. Bu barədə bəstəkarın xatirələri mövcuddur. Bəstəkarın formalaşmasında Boris Zeydmanın da böyük rolu olub. 1930-cu illərdə Üzeyir bəyin dəvəti ilə müxtəlif şəhərlərdən dərs deməyə gələn müəllimlərin içərisində Boris İshakoviç Zeydmanın xidmətləri böyükdür. O, Soltan Hacıbəyov, Süleyman Ələsgərov, Əşrəf Abbasov, Cahangir Cahangirov, Ədilə Hüseynzadə, Şəfiqə Axundova və daha bir neçə bəstəkarların müəllimi olmuşdur ki, həmin bəstəkarlardan biri də Fikrət Əmirovdur.[12]

İkinci Dünya Müharibəsində iştirakı

Fikrət Əmirov gənclik illərində

1941-ci il noyabrın 27-də 19 yaşlı Fikrət Əmirov orduya çağırılır.[4] O, rabitəçilik kursunda təhsil almaq üçün 3 ay müddətində Tbilisiyə göndərilir. Kursu başa vurduqdan sonra 1942-ci il iyunun 3-də Voronej cəbhəsinə göndərilir.[4] O vaxt bəstəkar anasına məktub yazır və məktubda bildirilir ki, “Sevimli anam və bacılarım! Mən sağ və salamatam. Mənim cəbhə yolum çox uzun oldu. Rostov vilayətini keçmişəm. Bu məktubu sizə Voronej vilayətinin Liski şəhərindən yazıram. Don çayını da keçmişik. Moskvaya yaxınlaşırıq. Hər tərəf qardır. Hələlik ki, heç bir maraqlı hadisə baş verməyib. Məndən Musaya, Adilə xalaya və bütün dost və tanışlara salam yetirin. Öpürəm səni. Fikrət.”[10]

Fikrət Əmirovun cəbhə illəri onun həyat və yaradıcılığının əsas dövrü olub. O bacısını Yaxşı xanıma da məktublarında döyüş təəssüratlarını ətraflı şəkildə izah edir. Məktubda qeyd edilir ki, “Brjanska, Voronej cəbhəsinə gəldikdən sonra hissə rabitəçisi vəzifəsinə başladım. Qış günlərinin birində bizə məsul tapşırıq verildi. Cəbhə komandanlığı ilə əlaqə yaratmaq tapşırığı. Keçmiş yuxarı kurs yoldaşlarımla birlikdə hissə komandanlığının bizə həvalə etdiyi tapşırığı yerinə yetirməyə yollandıq. Gecə qaranlığında ön xəttə yaxınlaşarkən təmiz alman danışığı eşitdik. Xoşbəxtlikdən qarşımızda daş-qaya vardı. Biz onun arxasında düşməndən görünməmək üçün gizlənmişdik. Bir qədər sonra keçmiş dostlarımdan biri[qeyd 4] faşistlərin olduğu yeri təyin etmək istədi. Başını daş-qayadan çıxarar-çıxarmaz qəflətən avtomat atəşləri səsləndi və mənim dostum yerə sərələndi, güllə onun başını yaralamışdı. Açıq havada soyuq qış günündə qaldığımızdan çox donmuşduq və yaralı yoldaşımızı çıxara bilmirdik. Dostumuzun başını sarıdıqdan sonra səhərədək orada qaldıq. Şaxtalı havada, açıq yerdə qaldığımız müddətdə bizim ayaqlarımız tamamilə donmuşdu. Hava işıqlaşanda hissə əsgərləri bizi tapıb, döyüş bölgəsindən çıxardılar və Bryansk şəhərinin hərbi hospitalına müalicəyə göndərdilər.”[qeyd 5][13]

Bəzi mənbələrdən məlum olur ki, həmin dövrlərdə, yəni hospitalda olarkən Fikrət Əmirov özü də ağır mədə yarasından xeyli əziyyət çəkərək, cərrahi əməliyyatına məruz qalır. Lakin sağaldıqdan sonra orada bir neçə musiqiçidən ibarət ansambl təşkil edir. Özü həm ansambla rəhbərlik edir, həm də rus xalq çalğı aləti olan mandolinada ifa etməyi öyrənir. Həmin ansamblın repertuarına Azərbaycan xalq mahnı və rəqslərini də daxil edən gənc musiqiçinin bu xidmətləri çox bəyənilir. Çünki o, bu ansamblla hospitalda tez-tez konsertlər təşkil edir. Bu da insanların mənəvi gücünü artıraraq onları daha da mübariz olmağa səsləyirdi.[13]

Böyük Vətən Müharibəsinin ağır günlərini yaşayan Fikrət Əmirov 1942-ci il noyabr ayında xəstəliyi ilə əlaqədar olaraq ordudan təxris olunur.[4] O, əvvəlcə Gəncəyə gəlir və təxminən bir ilə qədər burada qalır, yaradıcılıq fəaliyyətinə davam edir. Belə ki, Gəncə Dövlət Filarmoniyasında çalışır, musiqi məktəbinə rəhbərlik edir və Dram Teatrında baş rejissor olan Mehdi Məmmədovla birgə işləyərək, bir neçə tamaşaya musiqi yazır. Lakin yarımçıq qalmış təhsili və yaradıcılıq eşqi onu 1943-cü ildə yenidən Bakıya qayıtmağa vadar edir. O, həm Konservatoriyada təhsilini davam etdirir, həm də yeni yaradıcılıq ideyalarını həyata keçirmək uğrunda çalışır.[13][4]

Bəstəkarın 1943-cü ildə yazdığı “Böyük Vətən Müharibəsi qəhrəmanlarının xatirəsinə” adlı simfonik poeması həm onun cəbhə təəssüratlarını, həm də mübarizliyini özündə əks etdirir.[4] Fikrət Əmirov bu əsəri yaxın dostlarından biri, müharibədə həlak olmuş Məmməd İsrafilzadəyə həsr etmişdir.[13]

Ölümü

Fikrət Əmirov 1984-cü il fevralın 20-də Bakıda vəfat edib.[14] Fəxri Xiyabanda dəfn olunub.[14]

Şəxsi həyatı

Yaradıcılığı

1942-1950-ci illər: Yaradıcılığının ilkin mərhələsi

Kürd Ovşarı simfonik muğamının "Giriş" hissəsi
Kürd Ovşarı simfonik muğamının giriş hissəsi, 1948. Moskva Radio Simfonik Orkestri, drijor: Rauf Abdullayev, 1996.
Gülüstan-Bayatı-Şiraz simfonik muğamının "Segah" hissəsi
Gülüstan-Bayatı-Şiraz simfonik muğamından "Segah" hissəsi, 1971. Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestrı, drijor: Yalçın Adıgözəlov, 1991.
Quldurların rəqsi
Nəsimi dastanı baletindən "Quldurların rəqsi", 1973. Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestrı, drijor: Yalçın Adıgözəlov, 1993.
Təqibçilərin təqsi
Min bir gecə baletindən "Təqibçilərin rəqsi", 1972. Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestrı, drijor: Rauf Abdullayev, 1995
Şur simfonik muğamından simfonik rəng
Şur simfonik muğamında Bayatı hissəsindən sonra səslənən simfonik rəng, 1948. Moskva Radio Simfonik Orkestri, drijor: Rauf Abdullayev, 1996
Sevilin ariyası
Sevil operasından "Sevilin ariyası", 1952. Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestrı, drijor: Rauf Abdullayev, soprano: Karina Kərimova
Şəhriyar və Şəhrizadənin dueti
Min bir gecə baletindən "Şəhriyar və Şəhrizadənin dueti", 1972. Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestrı, drijor: Rauf Abdullayev, 1995
Nizami simfoniyası
Nizami simfoniyasından Allegro con Brio hissəsi, 1947. Moskva Radio Simfonik Orkestri, drijor: Gennadi Rojdestvenski
Bu faylların oxunmasında problem var? Bax media kömək.

Fikrət Əmirov yaradıcılığına tələbəlik illərindən başlayıb. Bəstəkarın ilk əsərləri vokal janrına aiddir. O, konservatoriyada oxuduğu illərdə Süleyman Rüstəmin sözlərinə “Koreyalının andı” mahnısını, N.Dorizonun sözlərinə “İki sahil” və M.Lermontovun sözlərinə “Ulduz” romanslarını bəstələyir.[4] Fikrət Əmirovun ilk peşəkar əsərlərinin bir çoxu fortepiano üçün yazılıb. Əmirov birinci kursda oxuyarkən bu alət üçün “Venesiyalar” adlı əsərini yazıb. Bunlar gələcəyə zəmin yaradan və bəstəkarın istedadını özündə əks etdirən uğurlu əsərlər idi.[13]

1940-cı il Azərbaycan incəsənəti çox əlamətdar bir il idi. Bu, Nizami Gəncəvinin 800 illiyi ilə bağlıdır. Yubiley tədbiri ilə əlaqədar olaraq incəsənətin başqa növlərində olduğu kimi, musiqidə də yeni əsərlər yaradıldı.[4] Bu baxımdan Üzeyir Hacıbəylinin Nizaminin qəzəllərinə bəstələdiyi “Sənsiz” və “Sevgili canan” qəzəl-romansları xüsusi olaraq qələmə alınmışdı və yeni qəzəl-romans janrında ilk nümunələr idi.[4] Digər bəstəkarlar da Nizaminin sözlərinə əsərlər yazır və şairin obrazını öz əsərlərində tərənnüm edirdilər. Fikrət Əmirov bu yubileyə bir töhfə verərək “Gülüm” qəzəl-romansını yazdı.[12] Bəstəkarın 1943-cü ildə yazdığı “Böyük Vətən Müharibəsi qəhrəmanlarının xatirəsinə” adlı simfonik poeması həm onun cəbhə təəssüratlarını, həm də mübarizliyini özündə əks etdirir. Fikrət Əmirov bu əsəri yaxın dostlarından biri, müharibədə həlak olmuş Məmməd İsrafilzadəyə həsr etmişdir.[13][15]

Fikrət Əmirov tələbəlik illərində, 1940-cı il.

Bəstəkar səhnə musiqi əsərlərində də istedadlı olub. 1944-cu ildə Bakıda Musiqili Komediya Teatrı açılarkən tamaşaya qoyulan ilk əsərlərdən biri məhz Fikrət Əmirovun “Ürəkaçanlar” operettası olmuşdur. Bundan başqa, bəstəkar həmin illərdə “Gözün aydın” operettasını da yazır.[4] O, daha bir neçə tamaşaya musiqi bəstələyib. Cəfər Cabbarlının “1905-ci ildə”, Səməd Vurğunun “Xanlar”, “Vaqif”, Hüseyn Cavidin “Şeyx Sənan”, Mehdi Hüseynin “Cavanşir”, İmran Qasımovun “Xəzər üzərində şəfəq” və s. pyeslər musiqi bəstələnən əsərlər sırasındadır. Bu əsərlərdə Fikrət Əmirov musiqini səsləndirmir, həmçinin onun bədii məzmununu daha da qüvvətləndirirdi.[16]

1944-cü ildə respublikada Cəlil Məmmədquluzadənin adını daşıyan yeni Musiqili Komediya Teatrının açılışı oldu. Yeni yaradılmış teatra yeni milli repertuar lazım idi. Bu əsər Fikrət Əmirovun bəstələdiyi “Ürəkaçanlar” operettası oldu.[15] Gənc bəstəkarın bu komediyası teatrın ilk mövsümünün açılışında tamaşaya qoyuldu. Komediyanın libretto müəllifi Məmməd Səid Ordubadi idi. Dörd pərdədən ibarət olan musiqili komediyanın quruluşçu rejissoru Şəmsi Bədəlbəyli, rəssamı Nüsrət Fətullayev, dirijoru Şəmsəddin Fətullayev idi. Rəqslərə Qəmər Almaszadə quruluş vermişdi. Üzeyir Hacıbəyli əsərlə bağlı bu cür rəy bildirmişdir: “Musiqili Komediya teatrının açılışı böyük hadisədir. Fikrətin musiqisinin müvəffəqiyyəti hamını sevindirir.”[17]

1945-ci ildə Fikrət Əmirov skripka və piano üçün “İkili konsert” və Zülfüqar Hacıbəyovla birgə piano ilə Xalq Çalğı Alətləri orkestri üçün “Cəngi” əsərini yazır ki, bu əsərlərdə Azərbaycan musiqi tarixində özünəməxsus yer tutur.[15] Bu əsərlər hal-hazırda da repertuara daxil edilir. İlk komediyasının tamaşaçılar tərəfindən müsbət qarşılandığını görən Əmirov bir müddət sonra “Xoş xəbər” operettasını yazdı.[15] Bəstəkar bu operetta üzərində çox çalışdı və onu 1946-ci ildə tamamladı. Əmirovun bu əsəri də tamaşaçılar tərəfindən bəyənildi. Bəstəkarın 1946-cı ildə qələmə aldığı piano üçün “Romantik sonata” əsəri də Fikrət Əmirovun yaratdığı uğurlu əsərlərdən biridir və Azərbaycanda yaradılan ilk sonatalardan biri hesab edilir.[16]

Daha sonra bəstəkarın ikinci musiqili komediyası olan - “Gözün aydın” 1946-cı ildə tamaşaya qoyuldu və 1957-ci ildə ikinci dəfə redaktə etdirildi.[15] Komediya sosializm quruculuğu üçün çox aktual bir mövzu olan kolxoz həyatından bəhs edir. Musiqili komediyanın librettosu Məhərrəm Əlizadənin, şeirləri isə Tələt Əyyubovundur. Musiqili komediya üç pərdəlidir, uvertüra ilə açılır. Uvertüra iki mövzu üzərində qurulur. Lirik, məlahətli birinci mövzu eyni intonasiyanın variantlı inkişafı üzərində qurulur. 6/8 ölçüdə ikinci bölmə isə məzəli rəqsi xatırladır.[18]

1947-ci ildə Fikrət Əmirov Nizami Gəncəvinin sözlərinə Azərbaycan bəstəkarlarının yazdıqları vokal əsərləri toplayaraq, onları məcmuə şəklində öz redaktorluğu ilə nəşr etdirmişdir.[16] Həmin ildə Fikrət Əmirov Müslüm Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasının bədii rəhbəri olmuşdur.[15]

Nizami irsi Fikrət Əmirovun yaradıcılığında xüsusi yer tutur. “Nizami” simfoniyası 1947-ci ildə yazılıb[15] və əsər Nizaminin 800 illik yubileyinin keçirildiyi Moskvanın P.İ.Çaykovski adına salonunda ilk dəfə olaraq dirijor N.P.Anasovun idarəsi ilə səslənib. Əmirov “Nizami” simfoniyası ilə paytaxt Moskvada ilk yaradıcılıq qələbəsinə nail olur. Bəstəkarın bu uğuru mətbuat səhifələrində də işıqlandırılır. Musiqişünas V.M.Qaradinski “Sovetskaya iskustva” qəzetində yazırdı: “F.Əmirovun yaratdığı simfoniya son illərdə bu janrda bəstələnən əsərlər içərisində ən incilərindən sayıla bilər. Böyük Azərbaycan şairinin uzaqdan belə nur saçan gözəl simasını F.Əmirov simfoniyasında cəmləşən saf səslər, əsas partiyanın gözəl melodiyası bizə yaxınlaşdırır.”[19] Rus bəstəkarı Şedrin isə “Nizami” simfoniyası haqqında öz fikirlərini belə ifadə edir ki, “Mən bu əsəri onun dərin fəlsəfiliyinə, mürəkkəb psixoloji obrazlar aləminə, həzin ciddiliyinə və incə melodik gözəlliyinə görə çox sevirəm.”[20]

Fayl:Fikrat Amirov.jpg
Fikrət Əmirov 1950-ci illərdə.

Bəstəkar yaradıcılığının ilkin dövrlərində, 1948-ci ildə opera janrına müraciət etmişdir.[15] Konservatoriyanı bitirərkən o, diplom işi olaraq birpərdəli “Ulduz” operasını yazmışdır. Bu opera yalnız əlyazma şəklində saxlanılaraq, nəşr etdirilməmişdir. Fikrət Əmirov bu əsəri yazmaqla müəyyən təcrübələr əldə etmişdir. Bəstəkar opera janrının müəyyən üslub cəhətlərinə, ifadə vasitələrinə yiyələnə bilmişdir.[21] Birpərdəli operanın[22] librettosu Azərbaycanın xalq artisti İsmayıl Hidayətzadəyə məxsusdur.[23]

Fikrət Əmirov 1948-ci ildə “Şur” simfonik muğamını yaratdı.[24] Simfonik muğam ilk dəfə maestro Niyazinin idarəsi ilə həmin ilin avqust ayında Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında səsləndi və sonralar dünyanın müxtəlif ölkələrinin konsert salonlarında ifa olundu. Ən məşhur dirijor və musiqişünaslar bu əsəri çox yüksək qiymətləndirdilər. Bu mənada xarici ölkə musiqiçilərindən professor Fişer, Ostinqo və başqalarının Əmirovun simfonik muğamları və xüsusən də “Şur” haqqında müsbət fikirləri var. Onlar bu əsərləri “Şərq simfonizmi”-nin inkişafında yeni addım kimi dəyərləndirirlər.[25]

Şur simfonik muğamı haqqında həm respublikada, həm də xarici ölkə mətbuatında çoxlu sayda məqalələr nəşr olunub. Fransanın “Disk” jurnalında bildirilir ki, “Şur simfonik muğamı ifadəliyi və parlaq orkestr ustalığı ilə fransız dinləyicilərinin böyük marağına səbəb olmuşdur. Şur muğamında musiqi sənətinin bütün böyük əhəmiyyət kəsb edən əsərlərinə xas olan əzəmət və həqiqət vardır.” Bu əsəri Rojdestvenski, Stokoveski kimi dirijorlar da səsləndiriblər. Azərbaycan dirijorlarından Rauf Abdullayev, Fəxrəddin Kərimov, Yalçın Adıgözəlov və başqaları “Şur” simfonik muğamının interpretatorudurlar.[26]

Fikrət Əmirovun digər “Kürd-Ovşarı“ simfonik muğamı da 1948-ci ildə Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında maestro Niyazinin idarəsi ilə səslənib. “Şur“ və “Kürd-ovşarı“ simfonik muğamlarına görə bəstəkar 1949-cu ildə SSR Nazirlər Sovetinin qərarı ilə SSRİ dövlət mükafatına layiq görüldü.[24] Dünyanın müxtəlif ölkələrində səslənən simfonik muğamlar kimi, “Kürd-Ovşarı“ da böyük məhəbbətlə qarşılandı.[24] Fikrət Əmirovun yaradıcılığına xüsusi diqqətlə yanaşan musiqişünas B.M.Yarustovskinin Amerika dinləyəcilərinin əsərə münasibəti haqqında bildirirdi ki, “Mən Amerika dinləyicilərindən bu əsərin müvəffəqiyyətinin səbəbini soruşanda hamı bir səslə - “Biz özümüz üçün yeni səs dünyasını kəşf etdik. Bu bizim üçün “Şərq simfonizmi”-nin yaranması idi.“[27] “Şur” və “Kürd Ovşarı“ simfonik muğamları duologiya xüsusiyyətinə malikdir. “Şur” simfonik muğamı Şur, Şur-Şahnaz, Bayatı, Əraq, Simayi-Şəms hissələrindən ibarətdir. “Kürd-Ovşarı“ duologiyanın ikinci hissədir. Həmçinin həcm etibarilə “Şur” muğamından daha kiçikdir. Əsər “Kürd-Ovşarı“ zərbi muğamının xüsusiyyətlərinə əsaslanır, dörd bölmədən ibarətdir. “Kürd-Ovşarı“ muğamı çox cəld ifa olunaraq, “Şur” muğamı ilə müqayisədə daha miniatür həcmlidir.[28][24]

Fikrət Əmirov 1948-ci ildə Asəf Zeynallının xatirəsinə həsr olunmuş “Elegiya” əsərini bəstələdi.[24] Əsərin ikinci bölməsi (Larghetto) təzadlı dinamik nüansda başlayır. Bu bölmədə kontrabaslar ostinot fon rolunu oynayır. Əsərdə lirik mövzunun inkişafında səslənmə tam güclənir, güclü mövzunu simli alətlər ifa edir, fortepiaonun yuxarı registrdə akkordları rəngarəng palitra yaradır.[29]

Üzeyir Hacıbəylinin sənət irsini yüksək dəyərləndirən Fikrət Əmirov müəlliminin vəfatından təsirlənərək “Üzeyir Hacıbəyova ithaf poema” əsərini bəstələdi.[24] Bu əsər skripka və violonçellərin unisonu və iki fortepiano üçün nəzərdə tutulmuşdu. Əsər ilk dəfə 1949-cu ildə bəstəkarın vəfatının ildönümü günündə ifa edilmişdir.[24] 1953-cü ildə əsər fortepiano skripka və violonçel üçün işlənmiş, 1964-cü ildə kamera orkestri üçün redaktə edilmişdir. Əsər 1964-cü ilin mayında N.Rzayevin rəhbərliyi ilə kamera orkestri tərəfindən ifa edilmişdir. İthaf əsəri bayatı-şiraz ladında, həzin, oxunan melodiya ilə başlanır. Mövzunu simli alətlərin kvinteti pianissomda ifa edir. Birhissəli əsərdə bütün Azərbaycan xalqının keçirdiyi kədər ifadə olunur. Fikrət Əmirov müsahibələrinin birində bildirmişdir: “Məni Üzeyir Hacıbəyli işlərinin davamçısı adlandırırlar və mən bununla fəxr edirəm.”[30]

Fikrət Əmirov 1950-ci ildə “Azərbaycan süitası” əsərini yazdı.[24] Dörd hissədən ibarət olan suitada müxtəlif lövhələr növbələşir.[24] Birinci hissə “Gənclik, gözəllik”, ikinci hissə “Çoban-bayatı”, üçüncü hissə “Kəndimizdə”, dördüncü hissə “Nəğməmsən, Bakı” adlanır. Birinci hissə aşıq musiqisinin ritmləri üzərində qurulur, çox dinamik və canlıdır. İkinci hissə peyzaj lövhəsidir, lirik məzmunludur, burada muğam çizgiləri nəzərə çarpır. Üçüncü hissə yallı rəqsini xatırladır. Son hissə marş xarakterli olub, Bakı şəhərinin şərəfins himndir. Süitadakı milli xarakterli melodiyalar, zəngin orkestrləşdirmə Səməd Vurğun şeirlərindən ilhamlanaraq qələmə alınmışdır. Əsər Səməd Vurğuna həsr olunmuşdur.[31]

Süitanın sonu təmtəraqlı xarakter daşıyır. Girişin nəfəsli və bəm simli alətlərin unisonunda səslənən marşvari mövzusu (çahargah ladı) punktir ritmdə əsas mövzu ilə növbələşir. Köməkçi mövzu isə lirik xaratekterlidir. Finalın orta bölməsi də bu mövzunun inkişafı üzərinə qurulur. Sonda mis alətlərlə marş mövzusu və bəm simli alətlərlə faqotların birləşməsində giriş mövzusunu polifonik birləşmədə[24] ritmik ostinato fonunda səslənir. Bu səslənmə bayramsayağı yürüyüşü xatırladaraq süitanın nikbinlik ideyasını bir daha təsdiqləyir.[32]

1950-1970-ci illər: Yaradıcılığının ikinci əsas mərhələsi

Fikrət Əmirov 1963-cü ildə “Muğam məclisi”ndə. Ayaq üstə duranlar (soldan sağa): K.Kərimov, Xan Şuşinski, Fikrət Əmirov, Qurban Pirimov, Bəhram Mansurov. Oturanlar (soldan sağa): Mirzə Mansur Mansurov, Yavər Kələntərli, Seyid Şuşinski, Həqiqət Rzayeva, Münəvvər Mansurova.

1953-cü ildə Fikrət Əmirov “Sevil” operasını yazdı. Operada dramaturji konfliktin əsasını mütərəqqi obrazlar qrupu (Sevil və onun dostları) və ölüb gedən dünya (Balaşın və onun mühiti) ilə təmsil olunan iki zidd ictimai qüvvənin bir-birinə qarşı qoyulması təşkil edilir. İştirakçıların ictimai və psixoloji mahiyyətlərinin bir-birinə zidd olması operada obrazlı-tematik və kompozisiya-struktura ziddiyətini şərtləndirir. İştirakçılarından xarakteristikasından ibarət olan iki musiqi mövzuları kompleksi də təzadlıdır. Hadisənin inkişafı prosesində Sevili və onun dostlarını səciyyələndirən mövzular zənginləşir, Sevilə qarşı qoyulan obrazlarla bağlı olan digər mövzular qrupu isə birinci qrup tərəfindən aradan qaldırılır.[33]

Fikrət Əmirovun “Sevil” operası müasir mövzuda lirik-psixoloji janrda yazılmış ilk Azərbaycan operası olmaqla yanaşı, respublikada opera sənətinin inkişafında mühüm mərhələ oldu və bəstəkarın yenilikçi fikirlərini bir daha nümayiş etdirdi.[34][35] “Muzikalnaya jizn” jurnalı 1959-cu ildə yazırdı: “Fikrət Əmirovun “Sevil” operası nəinki Azərbaycan, həmçinin bütün çoxmillətli sovet musiqisinin nailiyyətidir.”[36]

Müasir mövzuya müraciət edən bəstəkar opera sənətinə şəhər məişətini, yeni ifadə vasitələri tələb edən yeni mühiti gətirmişdir. Fikrət Əmirovun yaradıcılığının əsas ifadə vasitəsi olan melodiya, operanın musiqisində emosional başlanğıc rolunu oynayır.[37] Operanın musiqi dolğunluğu, zəngin harmonik dili, orkestr rəngarəngliyi, simfonikləşmə tendensiyaları ilə diqqəti cəlb edir. Bəstəkar operada müxtəlif musiqi formalarını - ariya, ariozo, reçetativlər, ansambl və xor epizodlarını böyük sərbəstlik və ustalıqla istifadə etmişdir. Operanın musiqisində mühüm rol oynayan leytmotivlər qəhrəmanların səviyyəsində böyük əhəmiyyət kəsb edir. [35]

Fikrət Əmirovun “Sevil” operası Üzeyir Hacıbəylinin “Koroğlu” operasından sonra yaranmış ən uğurlu və ilk tamaşalardan bu günə kimi ən yaxşı əsərlərdən biri olaraq qəbul edilir.[38] Operanın dirijoru bəstəkar Əfrasiyab Bədəlbəyli 1953-cü ildə yazırdı ki, “Opera teatrının kollektivi böyük həyəcan və yaradıcılıq hissi ilə “Sevil” operası üzərində işə başladı. Bu Cəfər Cabbarlının pyesi üçün inandırıcı musiqi həllini tapmış bəstəkarın böyük yaradıcılığı uğurudur. O, yüksək peşəkarlıq səviyyəli operalar yaratmışdır. Operanln dəyərli cəhəti ondadır ki, bəstəkar qəhrəmanların şəxsi taleyini deyil, məhz yüksək vətəndaşlıq pafosu ilə sosial dramını ön plana çəkmişdir.”[39]

Fikrət Əmirov barədə olan fikirlər

  • "Musiqili Komediya Teatrının açılışı müvəffəqiyyətli işdir, Fikrətin müvəffəqiyyətli işidir. Fikrətin müvəffəqiyyəti sevindiricidir." - Üzeyir Hacıbəyov[40]
  • "Melodiya Fikrət Əmirov yaradıcılığının canı mayasıdır. Bəstəkar öz əsərlərində folklordan geniş bəhrələnir. Azərbaycan folklorunun Əmirov musiqisinə bilavasitə təsiri göz qabağındadır." - Dmitri Şostakoviç[40]
  • "Fikrət Əmirov nəinki respublikamızın, həm də bütün ölkəmizin görkəmli, ən istedadlı bəstəkarlarından biridir. Onun adı Sovet İtttifaqının hüdudlarından uzaqlarda da məşhurdur. Fikrət Əmirov istedadla bəstələnmiş, həyatımıza daxil olmuş bir çox parlaq əsərlərin müəllifidir." - Qara Qarayev[40]
  • "Azərbaycan xalq musiqisinə yaxşı bələd olan Fikrət Əmirovun müvəffəqiyyəti çox böyükdür. "Sevil" operası müəllifın tükənməz xalq muğamlarımızm xəzinəsindən aldığı və məharətlə istifadə etdiyi cazibəli melodiyalarla zəngindir. Xalq musiqisi opera üçün çox zəngin musiqi materialı olmuşdur." - Səməd Vurğun[40]
  • "Mən bulaq gördüm. Saf və şəffaf bir bulaq. Əmirovun mahnıları saf və təravətlidir. Mən çinar gördüm. Başı göyləri yaran, kökləri torpaqda dayanan bir çinar. Bu gün Əmirovun sənət çinarının göylərə ucalması onun doğma torpağa bağlılığıdır." - Nəbi Xəzri[40]
  • "Fikrət Əmirov doğma torpaqdan start götürmüş, zirvədən-zirvəyə ucalmış Sovet Azərbaycanının bəstəkarlıq şöhrətini qitədən-qitəyə yaymışdır." - Mirzə İbrahimov[40]
  • "Bütün kollektivimizi bunca cuşə gətirən ikinci bir tamaşa yadıma gəlmir. Tbilisidə F.Əmirovun "Min bir gecə" baletinin ilk amaşası mədəniyyətlərin əsl beynəlmiləl dostluq bayramına çevrildi. F.Əmirovun emosional zənginliyi ilə fərqlənən ehtiraslı musiqisi tamaşanın uğur qazanmasında mühüm rol oynadı." - Zurab Ancaparidze[40]

İrsi

Fayl:Fikrət Əmirovun Fəxri Xiyabanda qəbrüstü abidəsi.jpg
Fikrət Əmirovun Fəxri Xiyabanda qəbrüstü abidəsi. 2013-cü il

Onun adını Azərbaycan Dövlət Mahnı və Rəqs Ansamblı, Bakıda küçə, Gəncə şəhərində onun adını 1 saylı Uşaq Musiqi Məktəbi, park və küçə daşıyır.[41]

2012-ci ilin sentyabr ayının 19-da Bakıda Fikrət Əmirov küçəsində görkəmli bəstəkarın xatirəsinə ucaldılmış abidənin açılışı olub.[42] Müəllifi əməkdar rəssam Namiq Dadaşov olan tuncdan hazırlanmış abidənin ümumi hündürlüyü 3,6 metrdir.[42] Abidənin ətrafında park salınmış, abadlıq işləri aparılıb.[42]

Təltif və mükafatları

Əsərləri

Operalar

Operettalar

  • "Ürəkaçanlar" (1943)
  • "Xoş xəbər" (1945)
  • "Gözün aydın" (1946)

Baletlər

Orkestr üçün bəstələr

Kamera əsərləri

  • Violonçel və fortepiano üçün yazdığı Asəf Zeynallı anısına "Elegiya" əsəri (1948)
  • Fortepiano üçün on iki miniatür (1955)
  • Alban mövzularında iki fortepiano üçün süita (Elmira Nəzirova ilə birgə) (1955)
  • Xor, kamera orkestri üçün əsərlər, xalq mahnıları işləmələri, teatr və kino üçün musiqi və başqaları

Uşaq mahnıları

Biblioqrafiya

  • "İyirmi mаhnı" аdlı fоrtеpiаnо ilə охumаq üçün nоt məcmuəsi (1977)
  • "Fоrtеpiаnо üçün əsərlər" nоt məcmuəsi (1979)
  • "Nəsimi hаqqındа dastan" – fаciə musiqisi: Böyük Simfоnik Оrkеstr üçün pаrtiturа

Filmoqrafiya

Qeydlər

  1. ↑ Hal-hazırda məktəb Zərif Qayıbovun qardaşı İsmət Qayıbovun adını daşıyır.
  2. ↑ Əsl adı Murtuza Məmmədovdur.
  3. ↑ İndiki Şəmsi Bədəlbəyli küçəsi.
  4. ↑ Ukraynalı dostu nəzərdə tutulur.
  5. ↑ Şəxsi məktublar arxivdə saxlanılır. Qasımova və Abdullayeva kitablarında istifadə ediblər. Təhmirazqızı 25-də istinad edilir.

İstinadlar

  1. ↑ 1 2 Амиров Фикрет Мешади Джамиль оглы // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
  2. ↑ 1 2 3 4 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
  3. ↑ 1 2 Рашид, Исмаилзаде. Фикрет Амиров. Гяндж. 2006. səh. 41.
  4. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Azərbaycan Milli Kitabxanası, 2012. səh. 18
  5. ↑ 1 2 Təhmirazqızı, 2012. səh. 19
  6. ↑ Qasımova, Abdullayeva, 2004. səh. 24
  7. ↑ Təhmirazqızı, 2012. səh. 20
  8. ↑ Məlumatlar Fikrət Əmirovun “Musiqi düşüncələri” (1971) və “Musiqi aləmində” (1983) kitablarından götürülüb. Təhmirazqızı 21-də istinad edilir.
  9. ↑ Təhmirazqızı, 2012. səh. 21
  10. ↑ 1 2 3 Qasımova, Abdullayeva, 2004. səh. 29
  11. ↑ Təhmirazqızı, 2012. səh. 22
  12. ↑ 1 2 3 Təhmirazqızı, 2012. səh. 23
  13. ↑ 1 2 3 4 5 6 Təhmirazqızı, 2012. səh. 25
  14. ↑ 1 2 "Əmirov Fikrət Məşədi Cəmil oğlu". portal.azertag.az ( (az.)). portal.azertag.az. 21 iyun 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 noyabr 2018.
  15. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 Azərbaycan Milli Kitabxanası, 2012. səh. 19
  16. ↑ 1 2 3 Təhmirazqızı, 2012. səh. 26
  17. ↑ Təhmirazqızı, 2012. səh. 309
  18. ↑ "Бакинский рабочий qəzeti". 3 dekabr 1944-cü il.
  19. ↑ Təhmirazqızı, 2012. səh. 184
  20. ↑ Qasımova, Abdullayeva, 2004. səh. 44
  21. ↑ Fikrət, Əmirov. Musiqi səhifələri. Bakı. 1978. səh. 14.
  22. ↑ Амиров Ф. М. Д. // Музыкальная энциклопедия / Под ред. Ю. В. Келдыша. — М.: Советская энциклопедия.
  23. ↑ Виноградов В. С. Мир музыки Фикрета. — Б.: Язычы, 1983. — С. 23. — 129 с.
  24. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Azərbaycan Milli Kitabxanası, 2012. səh. 20
  25. ↑ Təhmirazqızı, 2012. səh. 209
  26. ↑ Qasımova, Abdullayeva, 2004. səh. 65
  27. ↑ Гаджибеков, У., Основы азербайджанской народной музыки, Баку, 1945
  28. ↑ Təhmirazqızı, 2012. səh. 210
  29. ↑ Təhmirazqızı, 2012. səh. 45
  30. ↑ Təhmirazqızı, 2012. səh. 45-46
  31. ↑ Təhmirazqızı, 2012. səh. 232
  32. ↑ Təhmirazqızı, 2012. səh. 233
  33. ↑ Təhmirazqızı, 2012. səh. 75
  34. ↑ Təhmirazqızı, 2012. səh. 74
  35. ↑ 1 2 Azərbaycan Milli Kitabxanası, 2012. səh. 11
  36. ↑ Azərbaycan Milli Kitabxanası, 2012. səh. 12
  37. ↑ Təhmirazqızı, 2012. səh. 73
  38. ↑ Təhmirazqızı, 2012. səh. 76
  39. ↑ Azərbaycan Milli Kitabxanası, 2012. səh. 11-12
  40. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 "Famous people on F.Amirov". anl.az. anl.az. İstifadə tarixi: 12 noyabr 2018.
  41. ↑ "Amirov's legacy". anl.az. anl.az. İstifadə tarixi: 12 noyabr 2018.
  42. ↑ 1 2 3 "İlham Əliyev Bakıda görkəmli bəstəkar Fikrət Əmirovun abidəsinin açılışında iştirak etmişdir". anl.az. anl.az. İstifadə tarixi: 12 noyabr 2018.
  43. ↑ 1 2 3 4 5 "Амиров Фикрет Мешади Джамиль оглы". warheroes.ru (rus). 16 yanvar 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 yanvar 2020.
  44. ↑ 1 2 3 İlham Rəhimli. Azərbaycan Teatr Ensiklopediyası. I cild. Azərnəşr. 2017. səh. 398.
  45. ↑ "Əmirov Fikrət Məşədi Cəmil oğlu". science.gov.az (az.). Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası. İstifadə tarixi: 16 yanvar 2020.
  46. ↑ "Ədəbiyyat, incəsənət və arxitektura sahəsində 1974-cü il Azərbaycan SSR Dövlət mükafatlarının verilməsi haqqında Azərbaycan KP MK-nın və Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin 1974-cü il tarixli qərarı" (PDF). anl.az (az.). Azərbaycan Milli Kitabxanası. 1974. 16 yanvar 2020 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 16 yanvar 2020.

Xarici keçidlər

Vikianbarda Fikrət Əmirov ilə əlaqəli mediafayllar var.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Fikrət_Əmirov&oldid=5045263"