Kassitlər: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 8: Sətir 8:


<blockquote>Kara-Xardaş-türkcə kara-qara və kardaş-qardaş sözlərindəndir.Antik müəllif [[Kursiy Ruf]] [[Orta Asiya]]da [[Sırdərya]] hövzələrində yaşayan [[skiflər]]in ([[saklar]] nəzərdə tutulur) Kartazis adlı çarının [[Makedoniyalı İskəndər]]ə qarşı çıxdığı qeyd edilir.(Kursiy Ruf,VII,7,I).Mənbədə yunanca Kartazis kimi verilmiş ad türkcə Kartaş və yunan dilində -is adlıq hal şəkilçisindən ibarətdir.(yunan dilində “ş” səsi olmadığına görə onu “s” ilə vermişdir.)</blockquote>
<blockquote>Kara-Xardaş-türkcə kara-qara və kardaş-qardaş sözlərindəndir.Antik müəllif [[Kursiy Ruf]] [[Orta Asiya]]da [[Sırdərya]] hövzələrində yaşayan [[skiflər]]in ([[saklar]] nəzərdə tutulur) Kartazis adlı çarının [[Makedoniyalı İskəndər]]ə qarşı çıxdığı qeyd edilir.(Kursiy Ruf,VII,7,I).Mənbədə yunanca Kartazis kimi verilmiş ad türkcə Kartaş və yunan dilində -is adlıq hal şəkilçisindən ibarətdir.(yunan dilində “ş” səsi olmadığına görə onu “s” ilə vermişdir.)</blockquote>

Qeyd edilməlidir ki,kasların şəxs adlarında “daş”,“taş” –həmrəy sözü geniş yer tutur:Nazimaruttaş(e.ə.XIV əsr),Maruttaş,Karain-taş,Kadin-Hutrutaş,Hambanitaş və s.Həmçinin digər türk etnoslarının da şəxs adlarında bu komponenti görmək mümkündür:[[Uyğur xaqanlığı]]nda Kinq-Daş xaqan,[[Orta Asiya]]da XII əsrdə türk [[qarakitaylar]]ın xaqanı Yeloy-Daş (1143-cü ildə ölmüşdür),səlcuqlu sultanı [[Məlikşah]]ın(1072-1092) əmmiri Arslan-Taş,[[Xarəzm]]də XII əsrdə Altuntaş (1017-1032),[[Azərbaycan]]ın [[Beyləqan]] bölgəsində XII əsrdə Aluntaş,XI əsrdə səlcuqlu nəslindən Ər-Taş yabqu,həmin əsrdə oğuzlarda Su-Taş,XVI əsrdə qazaxlarda Buydaş şəxs adları məlumdur.Burada iki hökmdar adını versək də [[Q.Qeybullayev]] “Azərbaycan türklərinin təşəkkülü tarixindən” əsərində kasların məlum əksər hökmdar və şəxs adlarının mənalarını və mənşəyini izah edir.

18:26, 8 avqust 2009 versiyası

  • Azərbaycan türklərinin etnogenezində mühüm rol oynamış türkmənşəli tayfalardan biri də kassilərdir(kaslar).Lakin Azərbaycanda yaşamış digər prototürk etnoslar kimi kassilər (kaslar) də uzun müddət tarixşünaslıqda elamdilli və ya hürridilli kimi tanınmışlar.Onların e.ə. V əsrdən adı çəkilən kaspilərlə qohumluğu güman edilir və yalnıza elam dilində cəm bildirən “-p” şəkilçisinə görə kaspiləri elamdilli hesab edirdilər.Lakin elə ilk baxışdaca bu yanaşma inandırıcı deyil.Əgər kassilərin e.ə. II minillikdə Mərkəzi Asiyadan gəlmə olduqları qəbul edilirsə.Onlar e.ə. III minillikdə İranın indiki XuzistanLuristan bölgəsində dövlət qurumu olan elamlılarla necə qohum ola bilərdi.

Qeyd edək ki,kas adını daşıyanlar Azərbaycan ərazisində ən qədim türkmənşəli etnosdur.Deməli,şumerlər,kutilərlulubilər nəzərə alınmazsa,kaslar tarixdə adı çəkilən ən qədim türk etnosudur.Bunu kasların şəxs adları da təsdiqləyir.Qeyd etmək lazımdır ki,kassitlərdə (kaslarda) şəxs adları teofor adlar idi:şəxs adlarında qəbilə tanrılarının adları iştirak edirdi.Kasların Babilistanda e.ə. 1595-1155-ci illərdə hakimiyyətdə olması ilə əlaqədar olaraq hökmdar adlarında semit mənşəli akkad sözləri və Şumer-Akkad tanrılarının adları öz əksini tapmalı idi.Kas şəxs adlarından bir neçəsinə nəzər salaq:

Ulamburiaş-qədim türkcə ulam “çapar” və “həmişə” və Buriaş tanrısının adındandır.

Kaslarda I Burna –Buriaş və II Burna-Buriaş hökmdar adları da məlumdur.Qədim türklərdə geniş yayılmış,qurd totemi Midiyada Buriaş (e.ə. 843-cü il),Kitabi Dədə Qorqudda Baybura,Orta Asiyada XIII əsrdə Buritay və başqa adlarda öz əksini tapmışdır.Ulam komponenti kas hökmdarı Ulamxala (e.ə. XI əsr) şəxs adında da iştirak edir.Qədim türklərdə Ulam şəxs adı məlumdur.

Kara-Xardaş-türkcə kara-qara və kardaş-qardaş sözlərindəndir.Antik müəllif Kursiy Ruf Orta Asiyada Sırdərya hövzələrində yaşayan skiflərin (saklar nəzərdə tutulur) Kartazis adlı çarının Makedoniyalı İskəndərə qarşı çıxdığı qeyd edilir.(Kursiy Ruf,VII,7,I).Mənbədə yunanca Kartazis kimi verilmiş ad türkcə Kartaş və yunan dilində -is adlıq hal şəkilçisindən ibarətdir.(yunan dilində “ş” səsi olmadığına görə onu “s” ilə vermişdir.)

Qeyd edilməlidir ki,kasların şəxs adlarında “daş”,“taş” –həmrəy sözü geniş yer tutur:Nazimaruttaş(e.ə.XIV əsr),Maruttaş,Karain-taş,Kadin-Hutrutaş,Hambanitaş və s.Həmçinin digər türk etnoslarının da şəxs adlarında bu komponenti görmək mümkündür:Uyğur xaqanlığında Kinq-Daş xaqan,Orta Asiyada XII əsrdə türk qarakitayların xaqanı Yeloy-Daş (1143-cü ildə ölmüşdür),səlcuqlu sultanı Məlikşahın(1072-1092) əmmiri Arslan-Taş,Xarəzmdə XII əsrdə Altuntaş (1017-1032),Azərbaycanın Beyləqan bölgəsində XII əsrdə Aluntaş,XI əsrdə səlcuqlu nəslindən Ər-Taş yabqu,həmin əsrdə oğuzlarda Su-Taş,XVI əsrdə qazaxlarda Buydaş şəxs adları məlumdur.Burada iki hökmdar adını versək də Q.Qeybullayev “Azərbaycan türklərinin təşəkkülü tarixindən” əsərində kasların məlum əksər hökmdar və şəxs adlarının mənalarını və mənşəyini izah edir.