Mehrişah Sultan: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Redaktənin izahı yoxdur
Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 1: Sətir 1:
{{Dövlət xadimi|adı='''Mihrişah Sultan'''|vəfat tarixi=[[16 oktyabr]] [[1805]] (60 yaşında)|şəkil=|şəklin ölçüsü=300|şəklin izahı=|titul=[[Validə sultan]]|bayraq=|dövr əvvəl=[[7 aprel]] [[1789]]|dövr son=[[16 oktyabr]] [[1805]]|sələfi=[[Rabiyə Şərmi Sultan]]|xələfi=[[Aişə Səniyəpərvər Sultan]]|doğum tarixi=[[1745]]|doğum yeri=|orijinal adı=ميهري شاه سلطان|atası=|ölüm yeri=[[İstanbul]], [[Osmanlı imperiyası]]|anası=|həyat yoldaşı=[[III Mustafa]]|uşağı=Hibətullah Sultan<br/>[[III Səlim]]<br/>Şahzadə Mehmed<br/>Fatma Sultan|ləqəbi=|varisi=|milliyəti=|dini=[[Sünni]], [[İslam]]|dəfn yeri=[[Mihrişah Sultan türbəsi]]|sülalə=|əvvəlki adı=|monoqramı=|monoqramın adı=}}'''Mihrişah Sultan''' (d. [[1745]] - ö. [[16 oktyabr]] [[1805]]) — [[Osmanlı sultanlarının siyahısı|26. Osmanlı sultanı]] [[III Mustafa]]<nowiki/>nın ikinci xanımı.<ref>Leslie P. Peirce (1993). ''The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire''. 198 Madison Avenue, New York, New York 10016-4314: Oxford University Press. p. 312.</ref>
{{Dövlət xadimi
|adı = Mihrişah Sultan
|orijinal adı =
|şəkil = Mihriah valide sultan trbesi 7 copy.jpg
|şəklin ölçüsü = 250
|şəklin izahı = Mihrişah Sultanın türbəsi
|titul = [[Validə sultanlar|Validə Sultan]]
|dövr əvvəl = 7 aprel 1789
|dövr son = 16 oktyabr 1805
|sələfi = [[Rabiyə Şərmi Sultan]]
|xələfi = [[Aişə Səniyəpərvər Sultan]]
|doğum tarixi = {{doğum tarixi|1745||}}
|doğum yeri = Gürcüstan
|vəfat tarixi = 16 oktyabr 1805
|vəfat yeri = [[İstanbul]], [[Osmanlı İmperiyası]]
|sülaləsi =
|həyat yoldaşı = [[III Mustafa]]
|uşağı = [[III Səlim]]
|Dini = [[İslam]]
}}

'''Mihrişah Sultan''' (1745 - 16 oktyabr 1805), Osmanlı padşahı [[III Səlim]]in anası və [[III Mustafa]]nın arvadı.


== Həyatı ==
== Həyatı ==
Doğum tarixi tam olaraq bilinməsə də, [[1745]]-ci ildə dünyaya gəldiyi düşünülür. Əslən [[Genuya|genuyalı]] və ya [[Fransızlar|fransız]] olması ilə bağlı məlumat yanlışdır. [[Gürcülər|Gürcü]] [[Şərqi pravoslav kilsəsi|pravoslav]] [[Keşiş|keşişin]] qızı idi və dövrün [[Osmanlı şeyxülislamları|şeyxülislam]]<nowiki/>larından [[Vəliüddin Əfəndi]] tərəfindən sultana hədiyyə edilmişdi. Saraya alındıqdan sonra adı farsca ''"Günəşin şahı"'' mənasını verən Mihrişah olaraq dəyişdirildi. Saray [[Hərəm|hərəmxanası]]<nowiki/>nda ''"Gürcü gözəli"'' olaraq məşhurlaşmışdı. Saraya nə vaxt alındığı məlum olmasa da, [[1758]]-ci ildə [[III Mustafa|Sultan Mustafa]]<nowiki/>ya təqdim edildiyi bilinir. Bu müddət ərzində 4 övladı dünyaya gəlmişdir: Hibətullah Sultan, [[III Səlim|Şahzadə Səlim]], Şahzadə Mehmed və Fatma Sultan. İlk övladı Hibətullah Sultanın doğumu isə bütün [[paytaxt]] miqyasında şənliklərlə qeyd edilmişdi. Ancaq bu övladı və Mehmed adlı oğlu uşaq yaşlarında vəfat etmişdir.<ref>Fanny Davis (1986). ''The Ottoman Lady: A Social History from 1718 to 1918''. Greenwood Publishing Group. p. 6</ref>
Mihrişah Sultan 1745-ci ildə dünyaya gəlmişdir. Əslən gürcüdür və əsl adı bilinmir. Sarayda gürcü gözəli olaraq tanınmışdır. 1789-cu ildə oğlu III Səlim taxta çıxdığı zaman [[validə sultan]] olmuşdur. 1795-ci ildə İstanbulda Mihrişah Validə Sultan məktəbi və külliyəsi, 1796-cı ildə Arabaçı dərəsində Validə bəndini, 1805-ci ildə Mihrişah Validə Sultan Çeşməsini inşa etdirmişdir. Bundan başqa iki minarəli Mihrişah Validə Sultan Məscidi və imarəti də ona aiddir. Oğlunun səltənəti dövründə 1805-ci ildə vəfat etmiş və Mihrişah Validə Sultan türbəsində dəfn edilmişdir.

[[1774]]-cü ildə ərinin vəfatı ilə [[Köhnə Saray (İstanbul)|Köhnə saray]]<nowiki/>a göndərildi. Oğlunun taxta çıxışına qədərki dönəmlə bağlı məlumat azdır. Ancaq [[I Əbdülhəmid|Sultan Əbdülhəmid]]<nowiki/>in ani vəfatının ardından oğlu [[7 aprel]] [[1789]]-cu ildə taxta çıxdı. İlk işi isə 15 ildir ki görmədiyi anasını möhtəşəm bir mərasimlə [[Köhnə Saray (İstanbul)|Köhnə saray]]<nowiki/>dan [[Topqapı sarayı]]<nowiki/>na gətirmək oldu.

Validə sultanlığı dönəmində dövlət məsələlərindən uzaq qaldı və əsasən xeyriyyə işləriylə məşğul oldu. Oğlunun yeritdiyi [[Nizami-cədid|Nizam-i Cədid]] islahatlarını dəstəklədi. Bundan başqa [[III Səlim|Sultan Səlim]] [[Hərəm|hərəmin]] [[Topqapı sarayı#Validə sultan otaqları|validə sultanlar]]<nowiki/>a ayrılan bölümünü restovrasiya etdirdi və bu bölümdən anasının otağına birbaşa yol inşa etdirdi. Bu bölümün memarlıq xüsusiyyətləri və divar bəzəmələri [[XVIII əsr]] [[Osmanlı memarlığı]]<nowiki/>nın ən gözəl nümunələridir.

Mihrişah Sultan oğlunun səltənəti dönəmində [[1805]]-ci ildə vəfat etdi. Cənazəsi özünün inşa etdirdiyi [[Mihrişah Sultan türbəsi]]<nowiki/>nə dəfn edilmişdir.

== Xeyriyyə işləri ==
Gördüyü xeyriyyə işlərindən bəziləri aşağıdakılardır:

* Mihrişah Validə Sultan külliyəsi ([[1795]])
* Sarıyerdə Arabaçı dərəsi üzərindəki Validə bəndi ([[1796]])
* Ləvənd ordugahı məscidi ([[1801]])
* Lağımçılar ordugahı məscidi ([[1801]])
* Bəyoğlunda Mövləvi ocağı ([[1801]])
* Sarıyerdə Mihrişah Validə Sultan çeşməsi ([[1805]])
* Əminönündə Mihrişah Validə Sultan çeşməsi
* Mihrişah Validə Sultan məscidi

== Övladları ==

* Hibətullah Sultan (d. [[14 mart]] [[1759]] - ö. [[7 iyun]] [[1762]]) — Məzarı [[Sultan Mustafa türbəsi]]<nowiki/>ndədir.
* [[III Səlim|'''III Səlim''']]
* Şahzadə Mehmed (d. [[10 yanvar]] [[1767]] - ö. [[12 oktyabr]] [[1772]]) — Məzarı [[Sultan Mustafa türbəsi]]<nowiki/>ndədir.
*Fatma Sultan (d. [[9 yanvar]] [[1770]] - ö. [[26 may]] [[1772]]) — Məzarı [[Sultan Mustafa türbəsi]]<nowiki/>ndədir.

== Mənbə ==

* John Freely (2001). ''Inside the Seraglio: private lives of the sultans in Istanbul''. Penguin.
* Kal'a, Ahmet; Tabakoğlu, Ahmet (2002). ''Vakıf su defterleri''. İstanbul Araştırmaları Merkezi. p. 182.
* M. Çağatay Uluçay (2011). ''Padişahların kadınları ve kızları''. Ötüken. p. 159.
*[https://www.tarihtekiler.net/2013/10/mihrisah-valide-sultan.html Tarihtekiler. Mihrişah Valide Sultan]
*[https://www.biyografya.com/biyografi/9376 Biyografya.com]

== İstinadlar ==
<references />


== Həmçinin bax ==
== Həmçinin bax ==
⚫
* [[Validə sultanlar]]


⚫
* [[Validə sultanlar]]
{{Osmanlı sultanlarının anaları}}
{{Osmanlı sultanlarının anaları}}

[[Kateqoriya:Validə sultanlar]]
[[Kateqoriya:Validə sultanlar]]
[[Kateqoriya:Osmanlı sultanlarının anaları]]
[[Kateqoriya:Osmanlı sultanlarının anaları]]
[[Kateqoriya:Osmanlı sultanlarının xanımları]]
[[Kateqoriya:Osmanlı sultanlarının xanımları]]
<br />

09:01, 16 aprel 2020 tarixindəki versiya

Mihrişah Sultan
ميهري شاه سلطان
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi
Vəfat tarixi (60 yaşında)
Vəfat yeri
Dəfn yeri Mihrişah Sultan türbəsi
Fəaliyyəti qul[d]
Həyat yoldaşı III Mustafa
Uşaqları Hibətullah Sultan
III Səlim
Şahzadə Mehmed
Fatma Sultan
Dini Sünni, İslam
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Mihrişah Sultan (d. 1745 - ö. 16 oktyabr 1805) — 26. Osmanlı sultanı III Mustafanın ikinci xanımı.[1]

Həyatı

Doğum tarixi tam olaraq bilinməsə də, 1745-ci ildə dünyaya gəldiyi düşünülür. Əslən genuyalı və ya fransız olması ilə bağlı məlumat yanlışdır. Gürcü pravoslav keşişin qızı idi və dövrün şeyxülislamlarından Vəliüddin Əfəndi tərəfindən sultana hədiyyə edilmişdi. Saraya alındıqdan sonra adı farsca "Günəşin şahı" mənasını verən Mihrişah olaraq dəyişdirildi. Saray hərəmxanasında "Gürcü gözəli" olaraq məşhurlaşmışdı. Saraya nə vaxt alındığı məlum olmasa da, 1758-ci ildə Sultan Mustafaya təqdim edildiyi bilinir. Bu müddət ərzində 4 övladı dünyaya gəlmişdir: Hibətullah Sultan, Şahzadə Səlim, Şahzadə Mehmed və Fatma Sultan. İlk övladı Hibətullah Sultanın doğumu isə bütün paytaxt miqyasında şənliklərlə qeyd edilmişdi. Ancaq bu övladı və Mehmed adlı oğlu uşaq yaşlarında vəfat etmişdir.[2]

1774-cü ildə ərinin vəfatı ilə Köhnə saraya göndərildi. Oğlunun taxta çıxışına qədərki dönəmlə bağlı məlumat azdır. Ancaq Sultan Əbdülhəmidin ani vəfatının ardından oğlu 7 aprel 1789-cu ildə taxta çıxdı. İlk işi isə 15 ildir ki görmədiyi anasını möhtəşəm bir mərasimlə Köhnə saraydan Topqapı sarayına gətirmək oldu.

Validə sultanlığı dönəmində dövlət məsələlərindən uzaq qaldı və əsasən xeyriyyə işləriylə məşğul oldu. Oğlunun yeritdiyi Nizam-i Cədid islahatlarını dəstəklədi. Bundan başqa Sultan Səlim hərəmin validə sultanlara ayrılan bölümünü restovrasiya etdirdi və bu bölümdən anasının otağına birbaşa yol inşa etdirdi. Bu bölümün memarlıq xüsusiyyətləri və divar bəzəmələri XVIII əsr Osmanlı memarlığının ən gözəl nümunələridir.

Mihrişah Sultan oğlunun səltənəti dönəmində 1805-ci ildə vəfat etdi. Cənazəsi özünün inşa etdirdiyi Mihrişah Sultan türbəsinə dəfn edilmişdir.

Xeyriyyə işləri

Gördüyü xeyriyyə işlərindən bəziləri aşağıdakılardır:

  • Mihrişah Validə Sultan külliyəsi (1795)
  • Sarıyerdə Arabaçı dərəsi üzərindəki Validə bəndi (1796)
  • Ləvənd ordugahı məscidi (1801)
  • Lağımçılar ordugahı məscidi (1801)
  • Bəyoğlunda Mövləvi ocağı (1801)
  • Sarıyerdə Mihrişah Validə Sultan çeşməsi (1805)
  • Əminönündə Mihrişah Validə Sultan çeşməsi
  • Mihrişah Validə Sultan məscidi

Övladları

Mənbə

  • John Freely (2001). Inside the Seraglio: private lives of the sultans in Istanbul. Penguin.
  • Kal'a, Ahmet; Tabakoğlu, Ahmet (2002). Vakıf su defterleri. İstanbul Araştırmaları Merkezi. p. 182.
  • M. Çağatay Uluçay (2011). Padişahların kadınları ve kızları. Ötüken. p. 159.
  • Tarihtekiler. Mihrişah Valide Sultan
  • Biyografya.com

İstinadlar

  1. ↑ Leslie P. Peirce (1993). The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire. 198 Madison Avenue, New York, New York 10016-4314: Oxford University Press. p. 312.
  2. ↑ Fanny Davis (1986). The Ottoman Lady: A Social History from 1718 to 1918. Greenwood Publishing Group. p. 6

Həmçinin bax


Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Mehrişah_Sultan&oldid=5119472"