Neodim: Redaktələr arasındakı fərq
k clean up using AWB |
Elementin adı məqalənin yarısında bir cür, yarısında başqa cür idi. Səhifə Azərbaycan dilində olduöu üçün, adı da yalnız bu dildə saxladım. |
||
| Sətir 23: | Sətir 23: | ||
| qaynama temperaturu f = 5565 |
| qaynama temperaturu f = 5565 |
||
}} |
}} |
||
''' |
'''Neodim''' ('''Nd''') – nadir metallardandır, lantanoidlərə aid edilir. D.İ. Mendeleyevin [[Kimyəvi elementlərin dövri cədvəli|elementlərin dövri sistemində]] 60-cı element. Neodim - elementlərin dövri sisteminin III qrupundadır. Təbiətdə 5 stabil (kütlə ədədləri 142,143,145,146,148) və 2 radioaktiv (kütlə ədədləri 144,150 olan) izotopu tapılmışdır. |
||
Yer qabığında |
Yer qabığında neodimin miqdarı 2,5.10-3 %, dəniz suyunda – 9,2.10-6 mq/l təşkil edir. [[Monosit və loparit mineralları]]<nowiki/>nın kristal qəfəsinə izomorf qarışıq kimi daxildir. |
||
== Tarixi == |
== Tarixi == |
||
[[Avstriya]] kimyaçısı [[Karl Auer fon Velsbax]] tərəfindən 1885-ci ildə oksid neodim şəklində kəşf edilmişdir. |
[[Avstriya]] kimyaçısı [[Karl Auer fon Velsbax]] tərəfindən 1885-ci ildə oksid neodim şəklində kəşf edilmişdir. |
||
== Alınması == |
== Alınması == |
||
Başqa lantanoidlər kimi |
Başqa lantanoidlər kimi neodimdə əridilmiş xloridin NdCl<sub>3</sub> elektrolizindən alınır.Saf neodim almaq üçün metalotermik üsuldan istifadə edilir. |
||
== Fiziki xassələri == |
== Fiziki xassələri == |
||
Neodim gümüşü-sarımtıl rəngli metaldır, paramaqnit xassəlidir. Oksidləşmə dərəcələri +3, +4, nadir hallarda +2 olur. |
|||
[[File:Neodymium2.jpg|200px|Neodium]] |
[[File:Neodymium2.jpg|200px|Neodium]] |
||
== Kimyəvi xassələri == |
== Kimyəvi xassələri == |
||
Neodim birləşmələrdə üçvalentlidir. Qızdırıldıqda [[hidrogen]], [[karbon]], [[azot]], [[fosfor]]<nowiki/>la və [[halogenlər]]<nowiki/>lə reaksiyaya girir: |
|||
* 2 Nd + N<sub>2</sub> → 2 NdN |
* 2 Nd + N<sub>2</sub> → 2 NdN |
||
* 2Nd + 3 Y<sub>2</sub> → 2 NdY<sub>3</sub> |
* 2Nd + 3 Y<sub>2</sub> → 2 NdY<sub>3</sub> |
||
| Sətir 41: | Sətir 41: | ||
180-200<sup>0</sup>C-dən yuxarı temperaturda havada dərhal oksidləşir. Qaynar su ilə reaksiyaya daxil olur. Hidroksidi Nd(OH)<sub>3</sub> əsası xassəlidir, qələvilərdə həll olmur. Nd <sup>3+</sup> kationu qırmızı bənövşəyi rənqdədir. |
180-200<sup>0</sup>C-dən yuxarı temperaturda havada dərhal oksidləşir. Qaynar su ilə reaksiyaya daxil olur. Hidroksidi Nd(OH)<sub>3</sub> əsası xassəlidir, qələvilərdə həll olmur. Nd <sup>3+</sup> kationu qırmızı bənövşəyi rənqdədir. |
||
== Tətbiqi == |
== Tətbiqi == |
||
Neodim, [[maqnezium]] və [[alüminium]] ərintiləri texnikanın müxtəlif sahələrində işlədilir. Rəngli şüşələrin hazırlanmasında (bənövşəyi neodim şüşəsi), maqnit oyuncağlarının alınmasında istifadə olunur. |
|||
== Mənbə == |
== Mənbə == |
||
Səhifəsinin 05:48, 6 iyul 2020 tarixinə olan son versiyası
| ||||||
| Ümumi | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ad, İşarə, Nömrə | neodim, Nd, 60 | |||||
| Qrup, Dövr, Blok | , 6, f | |||||
| Xarici görünüşü | 
| |||||
| Atom kütləsi | 144.242 q/mol | |||||
| Elektron formulu | [Xe] 4f4 6s2 | |||||
| Fiziki xassələr | ||||||
| Halı | ||||||
| Sıxlığı | (0 °C, 101.325 kPa) q/L | |||||
| Ərimə temperaturu | 1024 °C (1297 K, 1875 °F) | |||||
| Qaynama temperaturu | 3074 °C (3347 K, 5565 °F) | |||||
| Elektromənfiliyi | ||||||
| Oksidləşmə dərəcəsi | ||||||
| Spektr = | ||||||
| İonlaşma enerjisi | kCmol-1 | |||||
Neodim (Nd) – nadir metallardandır, lantanoidlərə aid edilir. D.İ. Mendeleyevin elementlərin dövri sistemində 60-cı element. Neodim - elementlərin dövri sisteminin III qrupundadır. Təbiətdə 5 stabil (kütlə ədədləri 142,143,145,146,148) və 2 radioaktiv (kütlə ədədləri 144,150 olan) izotopu tapılmışdır. Yer qabığında neodimin miqdarı 2,5.10-3 %, dəniz suyunda – 9,2.10-6 mq/l təşkil edir. Monosit və loparit minerallarının kristal qəfəsinə izomorf qarışıq kimi daxildir.
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Avstriya kimyaçısı Karl Auer fon Velsbax tərəfindən 1885-ci ildə oksid neodim şəklində kəşf edilmişdir.
Alınması[redaktə | mənbəni redaktə et]
Başqa lantanoidlər kimi neodimdə əridilmiş xloridin NdCl3 elektrolizindən alınır.Saf neodim almaq üçün metalotermik üsuldan istifadə edilir.
Fiziki xassələri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Neodim gümüşü-sarımtıl rəngli metaldır, paramaqnit xassəlidir. Oksidləşmə dərəcələri +3, +4, nadir hallarda +2 olur.
Kimyəvi xassələri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Neodim birləşmələrdə üçvalentlidir. Qızdırıldıqda hidrogen, karbon, azot, fosforla və halogenlərlə reaksiyaya girir:
- 2 Nd + N2 → 2 NdN
- 2Nd + 3 Y2 → 2 NdY3
Adi temperaturda xlorid, nitrat, sulfat turşuları ilə reaksiyaya daxil olur. Alınan duzlar suda həll olur. 180-2000C-dən yuxarı temperaturda havada dərhal oksidləşir. Qaynar su ilə reaksiyaya daxil olur. Hidroksidi Nd(OH)3 əsası xassəlidir, qələvilərdə həll olmur. Nd 3+ kationu qırmızı bənövşəyi rənqdədir.
Tətbiqi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Neodim, maqnezium və alüminium ərintiləri texnikanın müxtəlif sahələrində işlədilir. Rəngli şüşələrin hazırlanmasında (bənövşəyi neodim şüşəsi), maqnit oyuncağlarının alınmasında istifadə olunur.
Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Химический энциклопедически словарь. М., « Советская энциклопедия», 1983 год, с. 372.
- Волков А.И, Жарский И.М. Большой химический справочник.М., 2005 год, с.184
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Неодим на Webelements
- Неодим в Популярной библиотеке химических элементов
- Неодим — статья из химической энциклопедии
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||