Xakaslar: Redaktələr arasındakı fərq
Redaktənin izahı yoxdur |
|||
| Sətir 26: | Sətir 26: | ||
|} |
|} |
||
'''Xakaslar''' - türk xalqlarından biri. |
'''Xakaslar''' - türk xalqlarından biri. |
||
Xakaslar türk boyu olub Cənub-Şərqi Sibirdə yaşayırlar |
Xakaslar türk boyu olub Cənub-Şərqi Sibirdə yaşayırlar. Onlar Rusiya Federasiyasının Krasnoyarsk şəhərinin Xakas Muxtar Vilayətinin məskunudurlar. Xakaslar Abakan Türkləri, Yenisey Qırğızları, Minusinsk Tatarları və ya Abakan Tatarları kimi fərqli adlarla adlandırılmışdılar. |
||
== Əhalisi == |
|||
Xakas əhalisi 1939-cu il əhalinin siyahıya alınmasına görə 52.000 nəfəridi. 1959-cu ildə 56,600 nəfərlik əhalinin 40,000-i xakaslar idi. Ölkədə xakaslardan başqa ruslar, ukraynalılar və tatarlar da yaşayır. Əlbətdə ki, xakasların Xakas muxtariyyətinin xaricində, Krasnoyarsk və Tuvadada yaşadıqlarını qeyd etmək lazımdır. 1989-cu ildə Xakas dilində danışanların ümumi sayı 81.428 nəfər idi. |
|||
== Tarixi == |
== Tarixi == |
||
20:37, 16 noyabr 2020 tarixindəki versiya
| Xakaslar | |
|---|---|
| Cəmi say | 90 000 |
| Əhəmiyyətli sayda yaşadığı bölgələr |
|
| Dil | Xakas dili |
| Din | Şaman |
| Yaxın etnik qruplar | Türkdilli xalqlar |
Xakaslar - türk xalqlarından biri. Xakaslar türk boyu olub Cənub-Şərqi Sibirdə yaşayırlar. Onlar Rusiya Federasiyasının Krasnoyarsk şəhərinin Xakas Muxtar Vilayətinin məskunudurlar. Xakaslar Abakan Türkləri, Yenisey Qırğızları, Minusinsk Tatarları və ya Abakan Tatarları kimi fərqli adlarla adlandırılmışdılar.
Əhalisi
Xakas əhalisi 1939-cu il əhalinin siyahıya alınmasına görə 52.000 nəfəridi. 1959-cu ildə 56,600 nəfərlik əhalinin 40,000-i xakaslar idi. Ölkədə xakaslardan başqa ruslar, ukraynalılar və tatarlar da yaşayır. Əlbətdə ki, xakasların Xakas muxtariyyətinin xaricində, Krasnoyarsk və Tuvadada yaşadıqlarını qeyd etmək lazımdır. 1989-cu ildə Xakas dilində danışanların ümumi sayı 81.428 nəfər idi.
Tarixi
Xakasların iki min ili aşan tarixləri onların bir qırğız qrupu olduğunu göstərməkdədir. Tədqiqatçılara görə xakaslar qədimdə mənşəcə Yenisey qırğızlarının tərkibində olmuşlar.
Tanrı Dağı Qırğızlarının dünya tərəfindən məşhur böyük dastanları Manas da bu tarixi hadisədən bəhs etməkdədir. Manas Dastanının izah etdiyinə görə Tanrı Dağı Qırğızları Yenisey bölgəsindən bu günki vətənlərinə Manas Xan başçılığında köç etmişlər. 9. əsr Çin qaynaqları Qırğızlar dan "Heges" və ya "KieKiaSe" adıyla bəhs etməkdədir. Sonrakı illərdə Tanrı Dağı Qırğız boylarının müsəlmanlaşması və yaşadıqları bölgələr arasındakı məsafənin uzaq olması səbəbiylə Yenisey Qırğızlarının ayrı bir şəxsiyyət mənimsəməsini və Xakas adını qəbul etmələri nəticəsini doğurmuşdur. Lakin xakasların etnogenezisində uyğur və oğuz tayfaları da iştirak etmişlər.
Şərqi Sibirin cənubunda yaşayan xakaslar rus mənbələrində XVIII əsrdən sonra məlumudur. XVIII-XIX əsrlərdə ruslar onları "Abakan tatarları" adlandırmışlar. Ruslar xakasların ərazisini işğal etdikdə onlar 5 tayfa birləşməsindən ibarət idilər: saqay, kaçin, qızıl, şor, kaybal və belt.
Xakaslar 1800-cü illərdə Rusiya İmperiyasına qatılmış, 1930-cu ildə avtonom bölgə statusu alımışlalar. Xakaslar köhnə şamanizm inancına sahibdirlər.
Abakan boyları
- Kaç boyu
- Koybal boyu
- Saqay boyu
- Kamasin boyu
- Belt boyu
- Şor boyu
- Qızılqaya boyu
- Aba boyu
- Qızıl boyu
- Tuba boyu
- Küerik boyu
Mənbə
- [1] Beyaz Arif Akbas, "Khakassia: The Lost Land", Portland State Center for Turkish Studies, 2007.
Qaynaq
 | Etnik qrup ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
