Rusiyanın inzibati bölgüsü: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Redaktənin izahı yoxdur
Teq: 2017 viki-mətn redaktoru
Sətir 105: Sətir 105:


== Həmçinin bax ==
== Həmçinin bax ==
{{Rusiya mövzularda}}
{{RFsubyektlər}}
{{RFsubyektlər}}
{{Avropa ölkələrinin inzibati bölgüsü}}
{{Avropa ölkələrinin inzibati bölgüsü}}

01:43, 21 yanvar 2021 tarixindəki versiya

Rusiya inzibati cəhətdən onun tərkibinə 21 respublika, 1 muxtar vilayət, 9 diyar, 10 milli mahal, 46 vilayət, 2 federal əhəmiyyətli şəhərlər - Moskva və Sankt-Peterburq daxildir. Ümumiyyətlə Rusiya federativ respublikadır. Burada həmçinin 85-dən çox qoruq, 25 milli park vardır.

Rusiya Federasiyası ərazisinin böyüklüyünə görə dünyada birinci yeri tutur[1]. Ərazisinin 1/4-i Avropanın, 3/4-ü isə Asiyanın payına düşür. Avropa hissəsinə Şərqi Avropa düzənliyinin böyük hissəsi, Böyük Qafqaz dağlarının şimal yamacları və Ural, Asiya hissəsinə isə Sibir və Uzaq Şərq daxildir. Ərazisinin 3/4-ü düzənlik, 42%-i meşələrlə örtülü və 40%-i kənd təsərrüfatına yararlıdır. Ölkənin şimal sahilləri Şimal Buzlu okeanının, şərq sahilləri Sakit okeanın, şimal-qərb və cənub-qərb sahilləri isə Atlantik okeanının dənizləri ilə əhatə edir. 2014-cü ilin məlumatına əsasən, Rusiya Federasiyasına 85 subyekt daxildir: 22 respublika, 9 diyar, 46 vilayət, 4 muxtar dairə və 1 muxtar vilayət vardır. Moskva, Sankt-Peterburq və Sevastopol federal əhəmiyyətə malik şəhərlər, yəni Rusiya Federasiyasının ayrı-ayrı subyektləridir.

Rusiya tərkibindəki respublikalar

Image on center
Image on center
  1. Adıgey Respublikası
  2. Altay Respublikası
  3. Başqırdıstan Respublikası
  4. Buryatiya Respublikası
  5. Dağıstan Respublikası
  6. İnquşetiya Respublikası
  7. Kabarda-Balkariya Respublikası
  8. Kalmıkiya Respublikası
  9. Qaraçay-Çerkesiya Respublikası
  10. Kareliya Respublikası
  11. Komi Respublikası
  12. Mari El Respublikası
  13. Mordoviya Respublikası
  14. Saxa (Yakutiya) Respublikası
  15. Şimalı Osetiya-Alaniya Respublikası
  16. Tatarıstan Respublikası
  17. Tuva Respublikası
  18. Udmurtiya Respublikası
  19. Xakasiya Respublikası
  20. Çeçenistan Respublikası
  21. Çuvaşıstan Respublikası

Avropa hissəsi

Rusiyanın ərazisinin 25%-i, əhalisinin, sənaye və kənd təsərrüfatı məhsullarının 80%-i Avropa hissəsinin payına düşür. Mərkəzi Rusiyanın ən iri şəhərləri Moskva, Sankt-Peterburq, Nijni-Novqoroddur. Tərkibində 3 muxtar respublika yerləşir:

  1. Mari El Respublikasında kartof, kətan, çovdar becərilir, südlük-ətlik heyvandarlıq və donuzçuluq inkişaf edib.
  2. Mordva Respublikasında meşə-kimya sənayesi inkişaf edib. Darı-çovdar və vələmir əkilir.Heyvandarlıq inkişaf edib.
  3. Çuvaş Respublikası türkdilli xalqlar qrupuna aiddir.İri traktor zavodu var. SES-lərə sahibdir. Elektrotexnika inkişaf edib.

Avropa hissəsinin şimalı

Şimal Buzlu okeanının qərb sahillərini əhatə edir.İri və rəngarəng təbii resurs potensialına malikdir.Meşə sənayesi rayonun ənənəvi sahələrindəndir.Rayonun tərkibində 2 muxtar respublika var:

  1. Karelya Respublikası əsasən meşə sənayesi, dəmir filizi hasilatı, müxtəlif maşınqayırma sahələri üzrə ixtisaslaşmışdır.
  2. Komi Respublikasında yanacaq-energetika sənayesi və meşə sənayesi kompleksləri inkişaf edib.

Avropa hissəsinin cənubu

Şimali Qafqaz nəzərdə tutulur.İri ASK rayonudur. Taxılçılıq, şəkər çuğunduru, günəbaxan əkinləri, üzüm və meyvə bağları, südlük-ətlik heyvandarlıq və zərifyunlu qoyunçuluq inkişaf etmişdir.Rayon ərazisində 7 muxtar respublika var:

  1. Dağıstan Respublikasında bağçılıq, üzümçülük və qoyunçuluq inkişaf edib.Burada 100 mindən çox əhali yaşayır.
  2. Şimali Osetiya-Alaniya Respublikasında əlvan metallurgiya, dağ-mədən sənayesi aparıcı rol oynayır.
  3. Kabarda-Balkarıstan Respublikasında əlvan metal filizləri hasil olunur.Taxılçılıq, bağçılıq və donuzçuluq inkişaf edib.
  4. Adıgey Respublikasında neft və qaz çıxarılsa da, kənd təsərrüfatı üstünlük təşkil edir.
  5. Qaraçay-Çərkəz Respublikasında kənd təsərrüfatı və dağ turizmi inkişaf edib.
  6. Çeçenistan Respublikasının paytaxtı Qroznı şəhəridir. Əhalisi 1 milyona çatır.
  7. İnquşetiya Respublikasının paytaxtı Maqas şəhəridir. Əhalisi 400 min nəfərə çatır.

Avropa hissəsinin şərqi

Volqaboyu və Ural iqtisadi rayonlarını əhatə edir.Ölkənin Avropa və Asiya hissəsini birləşdirən yollar buradan keçir.

  • Volqaboyu iqtisadi rayonunun formalaşmasında Volqa çayının müstəsna rolu olmuşdur.Burada iri şəhərlərin demək olarki, hamısı Volqa çayı sahilində yerləşir.Rayonun əhalisi çoxmillətlidir.Rayon ərazisində iki muxtar respublika var:
  1. Tatarıstan respublikası Volqa-Kama su qovşağında əlverişli mövqe tutur.Tatarlar türkdilli xalqdır.Paytaxtı Kazan şəhəridir.Respublikanın güclü xammal ehtiyatı və iqtisadi potensialı var.
  2. Kalmık respublikası aşağı Volqa boyunda yerləşir.Əsasən qoyunçuluq inkişaf edib.

Şəhərlər

146 milyonluq Rusiya əhalisinin 73%-i şəhərlərdə, 27%-i isə kənd yerlərində yaşayır. Hazırda Rusiyanın, Moskva və Sankt-Peterburq olmaq üzrə iki böyük şəhəri vardır.

 
Ən böyük şəhərlər (Rusiya)
Rosstat (2014-15)
Yer Ad Vilayət Əha. Yer Ad Vilayət Əha.
Moskva
Moskva
Sankt-Peterburq
Sankt-Peterburq 		1 Moskva Moskva 12.100.000 11 Ufa Başqırdıstan 1,090,000 Novosibirsk
Novosibirsk
Yekaterinburq
Yekaterinburq
2 Sankt-Peterburq Sankt-Peterburq 5,190,000 12 Krasnoyarsk Krasnoyarsk 1,050,000
3 Novosibirsk Novosibirsk 1,560,000 13 Perm Perm 1,030,000
4 Yekaterinburq Sverdlovsk 1,420,000 14 Voronej Voronej 1,000,400
5 Nijni Novqorod Nijeqorod 1,250,000 15 Volqoqrad Volqoqrad 1,000,000
6 Kazan Tatarıstan 1,200,000 16 Saratov Saratov 840,000
7 Çelyabinsk Çelyabinsk 1,180,000 17 Krasnodar Krasnodar 800,000
8 Samara Samara 1,170,000 18 Tolyatti Samara 710,000
9 Omsk Omsk 1,169,000 19 İjevsk Udmurtiya 640,000
10 Rostov-na-Donu Rostov 1,100,000 20 Ulyanovsk Ulyanovsk 615,000

Həmçinin bax

Şablon:Avropa ölkələrinin inzibati bölgüsü

  1. ↑ Russia // Encyclopædia Britannica. İstifadə tarixi: 2008-01-31.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Rusiyanın_inzibati_bölgüsü&oldid=5736234"