Azərbaycanda parlament seçkiləri (2020): Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Rescuing 2 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.8
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 16: Sətir 16:


|şəkil2 = [[File:Fərəc Quliyev.jpg|160x160px]]
|şəkil2 = [[File:Fərəc Quliyev.jpg|160x160px]]
|rəng2 = #EF303E
|rəng2 = #870000
|namizəd2 = [[Milli Dirçəliş Hərəkatı Partiyası|MDHP]]
|namizəd2 = [[Milli Dirçəliş Hərəkatı Partiyası|MDHP]]
|partiya başçısı2 = [[Fərəc Quliyev|Fərəc Quliyev]]
|partiya başçısı2 = [[Fərəc Quliyev|Fərəc Quliyev]]
Sətir 23: Sətir 23:


|şəkil3 = [[File:Arif Hacılı.jpg|160x160px]]
|şəkil3 = [[File:Arif Hacılı.jpg|160x160px]]
|rəng3 = #7092BE
|rəng3 = #0000FF
|namizəd3 = [[Müsavat Partiyası|Müsavat]]
|namizəd3 = [[Müsavat Partiyası|Müsavat]]
|partiya başçısı3 = [[Arif Hacılı]]
|partiya başçısı3 = [[Arif Hacılı]]
Sətir 44: Sətir 44:


|şəkil6 = [[File:Qüdrət Həsənquliyev.jpg|160x160px]]
|şəkil6 = [[File:Qüdrət Həsənquliyev.jpg|160x160px]]
|rəng6 = #ED1C24
|rəng6 = #32CD32
|namizəd6 = [[Bütöv Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası|BAXCP]]
|namizəd6 = [[Bütöv Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası|BAXCP]]
|partiya başçısı6 = [[Qüdrət Həsənquliyev]]
|partiya başçısı6 = [[Qüdrət Həsənquliyev]]
Sətir 51: Sətir 51:


|şəkil7 = [[File:Fazil Mustafa.jpg|160x160px]]
|şəkil7 = [[File:Fazil Mustafa.jpg|160x160px]]
|rəng7 = #00A2E8
|rəng7 = #ADD8E6
|namizəd7 = [[Böyük Quruluş Partiyası|BQP]]
|namizəd7 = [[Böyük Quruluş Partiyası|BQP]]
|partiya başçısı7 = [[Fazil Mustafa]]
|partiya başçısı7 = [[Fazil Mustafa]]
Sətir 139: Sətir 139:
|-
|-
| bgcolor="FFFFF0" |<center></center>
| bgcolor="FFFFF0" |<center></center>
| bgcolor="A91101" |
| bgcolor=red" |
|'''HSB''' <br> <small>[[Hərəkət Seçki Bloku]]</small>
|'''HSB''' <br> <small>Hərəkət Seçki Bloku</small>
|<center>[[Azər Qasımlı]] və [[Ruslan İzzətli]]</center>
|<center>[[Azər Qasımlı]] və [[Ruslan İzzətli]]</center>
|<center>0</center>
|<center>0</center>
Sətir 150: Sətir 150:
|-
|-
| bgcolor="FFFFF0" |<center>[[File:Logo of National Revival Movement Party (AZE).png|alt=|56x56px]]</center>
| bgcolor="FFFFF0" |<center>[[File:Logo of National Revival Movement Party (AZE).png|alt=|56x56px]]</center>
| bgcolor="98FB98" |
| bgcolor="870000" |
|'''MDHP''' <br> <small>[[Milli Dirçəliş Hərəkatı Partiyası|Milli Dirçəliş Hərəкatı Partiyası]]</small>
|'''MDHP''' <br> <small>[[Milli Dirçəliş Hərəkatı Partiyası|Milli Dirçəliş Hərəкatı Partiyası]]</small>
|<center>[[Fərəc Quliyev]]</center>
|<center>[[Fərəc Quliyev]]</center>
Sətir 161: Sətir 161:
|-
|-
| bgcolor="FFFFF0" |<center>[[File:Logo of Müsavat Party.svg|alt=|50x50px]]</center>
| bgcolor="FFFFF0" |<center>[[File:Logo of Müsavat Party.svg|alt=|50x50px]]</center>
| bgcolor="7092BE" |
| bgcolor="0000FF" |
|'''MP''' <br> <small>[[Müsavat Partiyası]]</small>
|'''MP''' <br> <small>[[Müsavat Partiyası]]</small>
|<center>[[Arif Hacılı]]</center>
|<center>[[Arif Hacılı]]</center>
Sətir 173: Sətir 173:
| bgcolor="FFFFF0" |<center>[[File:Emblem of Republican Alternative Party.svg|alt=|50x50px]]</center>
| bgcolor="FFFFF0" |<center>[[File:Emblem of Republican Alternative Party.svg|alt=|50x50px]]</center>
| bgcolor="EF303E" |
| bgcolor="EF303E" |
|'''REAL''' <br> <small>[[REAL-Cümhuriyyətçilər İttifaqıı|ReAl Cümhuriyyətçilər İttifaqı]]</small>
|'''REAL''' <br> <small>REAl Cümhuriyyətçilər İttifaqı</small>
|<center>[[İlqar Məmmədov]]</center>
|<center>[[İlqar Məmmədov]]</center>
|<center>0</center>
|<center>0</center>
Sətir 183: Sətir 183:
|-
|-
| bgcolor="FFFFF0" |<center>[[File:Emblem of Civic Solidarity Party.svg|alt=|50x50px]]</center>
| bgcolor="FFFFF0" |<center>[[File:Emblem of Civic Solidarity Party.svg|alt=|50x50px]]</center>
| bgcolor="A349A4" |
| bgcolor="00BFFF" |
|'''VHP''' <br> <small>[[Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyası]]</small>
|'''VHP''' <br> <small>[[Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyası]]</small>
|<center>[[Sabir Rüstəmxanlı]]</center>
|<center>[[Sabir Rüstəmxanlı]]</center>

11:28, 19 fevral 2021 tarixindəki versiya

← 2015  Azərbaycan  2025 →
Azərbaycanda Parlament seçkiləri
9 fevral 2020
Fayl:Fərəc Quliyev.jpg
Namizəd YAP MDHP Müsavat
Rəhbər İlham Əliyev Fərəc Quliyev Arif Hacılı
Səslər 0
(0 %)		 0
(0 %)		 0
(0 %)
Fayl:İqbal Ağazadə.jpg Fayl:Qüdrət Həsənquliyev.jpg
Namizəd REAL ÜMİD BAXCP
Rəhbər İlqar Məmmədov İqbal Ağazadə Qüdrət Həsənquliyev
Səslər 0
(0 %)		 0
(0 %)		 0
(0 %)
Fayl:Fazil Mustafa.jpg
Namizəd BQP
Rəhbər Fazil Mustafa
Səslər 0
(0 %)

Azərbaycanda Parlament seçkiləri (2020) — Fevralın 9-da baş tutan Milli Məclisə VI çağırış seçkiləridir. Bundan əlavə, müstəqillik tarixindəki ilk növbədənkənar parlament seçkiləridir.

Majoritar seçki sistemi ilə keçirilən seçkilərdə Azərbaycan Respublkasının Milli Məclisinin 125 deputatının seçilməsi nəzərdə tutulur.

Seçki sistemi

Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinin 125 deputatı[q 1] 5 il müddətinə[q 2] təkmandatlı seçki dairələrindən sadə səs çoxluqlu majoritar seçki sistemi, ümumi, bərabər və birbaşa seçki hüququ əsasında sərbəst, şəxsi və gizli səsvermə yolu ilə seçilir[q 3].

Azərbaycan Respublikasının seçkilərdə iştirak etmək hüququna malik olan hər bir vətəndaşı qanunla müəyyən edilmiş qaydada Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı seçilə bilər. 18 yaşına çatmamış və məhkəmənin qərarı ilə fəaliyyət qabiliyyətsizliyi təsdiq olunmuş şəxslər bu hüquqdan məhrumdur[q 4]. Həmçinin, hərbi qulluqçuların, hakimlərin, dövlət məmurlarının, din xadimlərinin, məhkəmənin qanuni qüvvəyə minmiş hökmü ilə azadlıqdan məhrum edilmiş şəxslərin, konstitusiyada və qanunda nəzərdə tutulan digər şəxslərin seçilmək hüququ qanunla məhdudlaşdırıla bilər[q 5].

Hazırlıq işləri

2019-cu il may ayının 14-də Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP) Baş Katibi Əli Əhmədov Azərbaycanda Parlament seçkilərinin təyin olunduğu ildə, yəni 2020-ci ildə baş tutacağını bildirdi.

2019-cu il noyabrın 28-i saat 11:00-da Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP) Siyasi Şurasının təcili iclasının baş tutacağı açıqlandı. Azərbaycanın Baş naziri Əli Əsədovun da qatıldığı və bir saat davam edən iclasın nəticəsində, V çağırış Milli Məclisin buraxılması ilə bağlı Prezidentə müraciət edilməsinə dair qərar qəbul olunduğu açıqlandı.

Saat 15:00-da Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP) Baş Katibi Əli Əhmədov, müavinləri Mübariz Qurbanlı və Siyavuş Novruzovun qatılımı ilə mətbuat konfransı baş tutdu.

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 05.12.2019-cu il tarixli Sərəncamı ilə Azərbaycanda Parlament seçkiləri 2020-ci il fevralın 9-na təyin edildi[q 6].

Arxa plan

2016-cı il 26 sentyabrında keçirilmiş sonuncu referendumla konstitusiyaya bir sıra dəyişikliklər edildi. Həmin dəyişikliklərin arasında prezidentin növbədənkənar seçkilər təyin etmək hüququ da var idi.[q 7] Məhz bunun nəticəsində, prezident seçkiləri də çoxlarının gözləmədiyi halda vaxtından 6 ay əvvəl, aprel ayında növbədənkənar keçirilmişdi. Prezident seçkilərindən sonra parlament seçkilərinin də vaxtından tez keçiriləcəyi ilə bağlı söz-söhbətlər gəzməyə başladı. Bəzi siyasi analitiklər hesab edirdi ki, bunun üçün kifayət qədər səbəblər var. Həmin vaxtlarda parlamentdə 6 yer boş qalmışdı. Belə ki, Mehriban Əliyeva birinci vitse-prezident təyin edildiyi üçün onun deputatlıq səlahiyyətinə xitam verilmişdi. Bununla yanaşı, Prezidentin aprelin 23-ü və 24-ü imzaladığı sərəncamlarla 4 deputat Nazirlər Kabinetinin strukturuna daxil olan mərkəzi icra hakimiyyəti orqanına rəhbər vəzifəyə gətirilmişdi.[1] Bundan əlavə, həmin ilin aprelin 15-də 120 saylı Cəbrayıl-Qubadlı seçki dairəsindən deputat Astan Şahverdiyev dünyasını dəyişmişdi. Odur ki, konstitusiyaya edilmiş dəyişiklikləri, o cümlədən bəzi qüvvələrin ali qanunverici orqanda öz təmsilçilərini görmək arzusunda olduqlarını və digər səbəbləri nəzərə aldıqda növbədənkənar parlament seçkilərinin keçirilməsi məqbul görünürdü.

Respublikaçı Alternativ Partiyasının (ReAl) sədri İlqar Məmmədov 2018-ci ilin avqustunda azadlığa çıxmasından sonra bu söz-söhbətlər daha da artdı. O bildirirdi ki, mövcud parlament xalqın maraqlarını təmsil etmir və yeni seçkilər keçirilməlidir:

" Erkən parlament seçkilərinin nədən vacib olduğunu dünən şifahi dedim. İndi yazılı təkrarlayım. Apreldəki prezident seçkisi indiyədək oynanılan tamaşalardan ən bərbadı idi. Beynəlxalq müşahidəçilərin də bu barədə rəyi həmişəkindən çox daha tənqidi idi. Siyasi tarazlaşdırmanı İlham Əliyev bir üsul kimi qəbul edirsə, yəni ictimai-siyasi prosesin daha gərgin ssenarilərini istəmirsə, ilk addım kimi hamını qane edəcək tərzdə növbədənkənar parlament seçkisi keçirsin. Amma seçki bəzi oliqarxların cibindəki deputatları başqa oliqarxların cibindəki deputatlarla əvəz etməkdən ötrü səhnələnsə, onda heç. Erkən seçki millətin gerçək səsinin Milli Məclisdə təmsil olunması və bu xalq təmsilçilərinin saxta president hakimiyyətilə siyasi dil taparaq dinc demokratik keçidə birgə nail olması üçün vacibdir.[2]
 "

2019-cu ildə də bu müzakirələr getdikcə güclənirdi. Xüsusilə, prezidentin apardığı struktur islahatlarının parlamentə də təsir edəcəyi hiss olunurdu, lakin iqtidardan bunun əksi reaksiyalar gəlirdi. Baş Nazirin müavini Əli Əhmədov da bu yöndə cümlələr işlədirdi:

" Ölkədə növbədənkənar parlament seçkilərinin keçirilməsi üçün hər hansı səbəb yoxdur.[3]
 "

Bir neçə ay sonra, daha dəqiq desək noyabrın 28-də sensasion qərar verildi. Belə ki, Yeni Azərbaycan Partiyası prezidentin siyasi kursunu və apardığı islahatları dəstəkləmək məqsədilə parlamentin buraxılmasını və yeni deputatların seçilməsini təklif edib. Həmin gün keçirilən iclasda Əli Əhmədov bildirib ki, Azərbaycanın icra və məhkəmə qollarında islahatlar bu günə kimi aparılıb. İslahatların sistemli olması üçün vacib cəhət odur ki, islahatlar bütün hakimiyyət qollarını əhatə etməlidir.[4]

Dekabrın 2-də əsasən Yeni Azərbaycan Partiyasından olan çoxluq bu təklifi dəstəkləyib və prezidentə bu barədə müraciət ünvanlayıb. Qeyd etmək lazımdır ki, Parlamentin iclasının səlahiyyətli hesab olunması üçün ən azı 83 deputat iştirak etməli və səsvermədə 63 və ya 83 səs çoxluğu ilə qərarlar qəbul edilməlidir.[5] Parlamentdəki partiyalar arasında səs çoxluğu hakim Yeni Azərbaycan Partiyasından olan deputatlarda olduğundan onların istefası təqdirində bu say aşağı düşəcək və sistem işləməyəcəkdi.

Elə həmin gün prezident müraciəti Konstitusiya Məhkəməsinə yönləndirib və dekabrın 4-də məhkəmə təklifin konstitusiyaya uyğun olduğuna qərar verib.

Qeydiyyat

Seçkilərində iştirak etmək üçün rekord sayda 2431 nəfər müraciət edib. Yenə rekord sayda, 1637 nəfər namizəd qeydə alınmışdır, lakin yanvarın 31-dək olan dövrdə onlardan 312-si namizədliyini geri götürüb. Xüsusilə, namizədliyini geri götürənlərin bir çoxu hakim Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP) üzvləridir. Belə ki, partiyanın qərarına tabe olmayan deputatlığa namizədləri dəstəkləməyəcəyini və partiya sıralarından xaric ediləcəyi ilə bağlı bəyanat verdikdən sonra namizədliyini geri götürənlərin sayı 95 nəfərdən 237-yə çatıb.[6] Beləcə, namizədlərin sayı 1325-ə enib.[7][8] Bunlardan, 360 namizəd 19 siyasi partiyanı təmsil edirlər.

Ən çox namizədlə təmsil olunan partiya və siyasi blokları aşağıdadır:

Nəticələr

Fayl:Azərbaycan Milli Məclisinin VI çağırış millətvəkilləri.png
Partiya
Lider
Səslərin nəticələri
Milli Məclisdə
Səs
%
+
Yer
+
%
 BQP
Böyüк Quruluş Partiyası
Fazil Mustafa
0
00.00
 1
HSB
Hərəkət Seçki Bloku
Azər Qasımlı və Ruslan İzzətli
0
00.00
Yeni
 0
Fayl:Logo of National Revival Movement Party (AZE).png
 MDHP
Milli Dirçəliş Hərəкatı Partiyası
Fərəc Quliyev
0
00.00
 0
MP
Müsavat Partiyası
Arif Hacılı
0
00.00
 0
REAL
REAl Cümhuriyyətçilər İttifaqı
İlqar Məmmədov
0
00.00
Yeni
 1
VHP
Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyası
Sabir Rüstəmxanlı
24.295
0.97
 3
ÜMİD
Ümid Partiyası
İqbal Ağazadə
0
00.00
 0
YAP
Yeni Azərbaycan Partiyası
İlham Əliyev
0
00.00
 70
Bitərəf
0
00.00
 41
Cəmi:
0
100
-
125
-
100

Dairələr üzrə nəticələr

Qanun pozuntuları

Xarici KİV-lər və müstəqil müşahidəçiləri Azərbaycanda Parlament seçkilərində müxtəlif qanun pozuntularını qeydə alıblar:[11][12]

  • Müşahidə kameraları skoçlanıb.
  • Müşahidəçilər, məşvərətçilər yumruqlanıb, şillələnib, jurnalistlərə təyziq edilib.
  • Karusel əməliyyatı keçirilib.
  • Seçki kabinələrinə toplu şəkildə girilib.
  • Topa bülleten atılıb.
  • Ölülər səs veriblər.
  • Bəzi seçki məntəqələrində işiqlar kəsilib.
  • Hərbçilər kütləvi şəkildə karuselə qurşanıb.
  • Bəzi seçicilərin əvəzinə səs verilib.
  • Müəllimələr, hakimlər, JEK işçiləri, dövlət qulluqçuları ümumi şəkildə saxtakarlıqda iştiraka cəlb edilib.
  • Bəzi məntəqələrdə şəffaf olmayan qutular qoyulub.

2020-ci il yanvarın 13-də Mərkəzi Seçki Komissiyası Çingiz Qənizadə, Rauf Arifoğlu, Hadı Rəcəbli və Hüseynbala Mirələmovun qalib elan olunduğu dairələrdə nəticələri ləğv edib.[13]

Ümumilikdə 328 seçki məntəqəsində nəticələri ləğv edilib.[14]

Nəticələri ləğv olunan seçki dairələri

Nəticələri ləğv olunmayan şikayətli seçki dairələri

Qeydlər

  1. ↑ Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası, maddə 82
  2. ↑ Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası, maddə 84
  3. ↑ Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası, maddə 83
  4. ↑ Azərbaycan Respublikasının Seçki Məcəlləsi, maddə 12.1
  5. ↑ Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası, maddə 56
  6. ↑ https://president.az/articles/35112
  7. ↑ Referendum Aktı
  8. ↑ Ağ Partiyanın rəsmi-hüquqi adı "Vahid Azərbaycan Partiyası"dır.[1]

İstinadlar

  1. ↑ "Son 2 ildə deputatlıqdan yüksək vəzifəyə gedənlər". azvision.az. 7 dekabr 2019. 2019-12-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 fevral 2020.
  2. ↑ İ.Məmmədovun facebook statusu
  3. ↑ "Azərbaycanda növbədənkənar seçkilər keçirilə bilərmi?". BBC Azərbaycanca. 11 iyul 2019. İstifadə tarixi: 5 fevral 2020.
  4. ↑ "YAP Siyasi Şurasından sensasion qərar – Parlament buraxılır". vipmedia.info. 28 noyabr 2019. İstifadə tarixi: 5 fevral 2020.
  5. ↑ Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin Daxili Nizamnaməsi: Birinci fəsil
  6. ↑ "Deputatlığa namizədlər və namzədliyini geri götürənlər". Amerikanın səsi. 26 yanvar 2020. İstifadə tarixi: 2 fevral 2020.
  7. ↑ Ən çox və ən az deputatlığa namizədlərin qeydə alındığı seçki dairələri məlum olub, secki-2020.az
  8. ↑ "Ən çox və ən az – Deputatlığa namizədlərlə bağlı yeni məlumat". Sputnik Azərbaycan. 1 fevral 2020. İstifadə tarixi: 2020-01-31.
  9. ↑ İslahatlar Naminə Açıq Media Bloku - İNAM yaradıldı
  10. ↑ İslahatlar Naminə Açıq Media Bloku: Namizəd jurnalistlər birlik yaratdı - FOTO
  11. ↑ "Təcili yardım maşınıyla seçkiyə gedənlər". www.azadliq.org. www.azadliq.org. İstifadə tarixi: 9 fevral 2020.
  12. ↑ "Azerbaijani Voters Head To Polls In Snap Elections Called By Longtime Ruler Aliyev". www.rferl.org. www.rferl.org. İstifadə tarixi: 9 fevral 2020.
  13. ↑ "Bəzi dairələrdə seçkilərin nəticələri ləğv edilib". www.azadliq.org. www.azadliq.org. İstifadə tarixi: 13 fevral 2020.
  14. ↑ MSK: ÜMUMİLİKDƏ 328 SEÇKİ MƏNTƏQƏSİNDƏ NƏTİCƏLƏR LƏĞV EDİLİB
  15. ↑ 1 2 Nəticələri ləğv edilən dairələrin tam siyahısı
  16. ↑ "Руфат Алиев сообщил о ряде нарушений на избирательных участках". 2020-02-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-26.
  17. ↑ Deputatlığa namizəd Rüfət Əliyev MSK-ya müraciət edərək dairədə seçkilər zamanı qanun pozuntularına yol verildiyini bildirib.[ölü keçid]

Xarici keçidlər

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Azərbaycanda_parlament_seçkiləri_(2020)&oldid=5799264"