Florens Naytingel: Redaktələr arasındakı fərq
k Şəxs şablonu qaydaya salınır |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
| Sətir 28: | Sətir 28: | ||
}} |
}} |
||
'''Florens Naytingel''' ({{Dil-en|Florence Nightingale}}) |
'''Florens Naytingel''' ({{Dil-en|Florence Nightingale}}; {{DVTY}}) — Xeyirxah tibb bacısı. |
||
== Həyatı == |
== Həyatı == |
||
07:06, 16 may 2021 tarixindəki versiya
| Florens Naytinqel | |
|---|---|
| ing. Florence Nightingale | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Florensiya , İtaliya |
| Vəfat tarixi | (90 yaşında) |
| Vəfat yeri | London, Böyük Britaniya Park Leyn Sauz küçəsi |
| Milliyyəti | ingilis |
| Fəaliyyəti | tibb bacısı |
| Üzvlüyü | |
 |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Florens Naytingel (ing. Florence Nightingale; 12 may 1820[1][2][…], Florensiya, Böyük Toskana hersoqluğu[3] – 13 avqust 1910[1][2][…], London, İngiltərə, Böyük Britaniya və İrlandiya Birləşmiş Krallığı[3]) — Xeyirxah tibb bacısı.
Həyatı
Florens Naytingel tibb bacıları ixtisası və hospitalların islahatının təşəbüsçüsü kimi məşhurdu. O, öz missiyasını insanlara xidmət və insanları xəstəliklərdən, ölümdən azad etməkdə görürdü. Buna o bütün həyatını həsr etmişdi.Naytingeyl (ing.nightingale)-bülbül mənasına gəlir.
Florens Naytingelın əsas xidməti Britaniya ordusun tibbi xidmətini islahati və tibb bacılarının işini ciddi xidmıtə çevirilməsi idi. Tibbi xidmətlərin əsası Florens Naytingelın XIX əsirdə müharibələrdə iştirakı götürülüb.
Florens Naytingel 12 may 1820-ci ildə İtaliyanın Florensiya şəhərində zəngin ingilis sahibkarının ailəsinin Avropada uzun çəkən səyahəti zamanı anadan olub. Ailəsi Britaniyanın ali cəmiyyətinə aid idi.
20 yaşında Florens öz ailəsinə tibb bacisi olmaq arzusunu ifadə etdi. 7 il Florens xəstələrə qulluq usullarının hazırlanmasina həsr edir. Londonda bu barədə öyrəndilər və ona paytaxda fəaliyyət göstərən Tibb müəssəsində nəzarətçi yerini təklif etdilər. Florens Naytingel vətənə qayıtmag arzusunda idi və bu təklifi qəbul etdi. 1854-gi ildə Krım müharibəsi zamanı Florens Britaniyanın hərbi nazirindən məktub alır. Məktubda britaniya ordusunun hospitalların acınacaglı vəziyyətindən yazılmışdı. Florens bu məktuba cavab olaraq tibb bacılarını toplayıb Türkiyəyə yola düşürlər. Yaralı əsgərlər arasında Florens Naytingelın adı "Əlində çiraq olan xanım" olur.
Müharibədən sonra 1856-ci Florens daimi yorgunuqdan sonra ağır insulta tutulur və o həmişəlik əlil arabasına bağlanır.
1859-ci ildə Florens Naytinqel Hospitallar haqqında qeydlər adında kitab yazır. Bir ildən sonra 1860-ildə Hospital xidmətlərindən məktublar ikinci kitabı işıq üzü görür.
60-ci illərin əvvəlində Florens Naytinqel Hindistana səfərə gedir və İnsanlar Hindistanda necə saq qalırlar adında kitab yazır.
1872-ci ildə Britaniyanın hərbi hospitallarının baş eksperti olur.
1907-ci ildə Florens Britaniyanın ilk qadını olur, hansı ki Britaniya kralı V Qeorg tərəfindən Vətənə uqrunda xidmət ordeninə təltif olunur.
Florens Naytinqel 13 avgust 1910-ci ildə Londonda vəfat edib.
Krım savaşı dönəmi
Florens Naytinqelin tibb bacılığı dövrünün yüksəlişi və bütün diqqətlərin onun üzərində toplanmağının səbəbi Krım savaşı olmuşdu.1854-cü ilin mart ayında İngiltərə və Fransa birləşərək,Rusiyaya qarşı müharibə elan etmişdi.Sentyabr ayında müttəfiqlər Krıma çatmışdı.Tayms qazeti cəbhədəki ingilis əsgərləri haqqında dəhşət verici xəbərlər yayımlayırdı.Savaş naziri Sidney Herbert,bu vəziyyətdə "nəyə görə şəfqətli tibb bacılarımız yoxdu?" deyə isyan etmişdi.Və ardından Florens Naytinqelə məktub yazaraq bu iş üçün ən uyğun şəxsin onun olduğunu bildirmişdi.1854-ün oktyabr ayında özü və 38 tələbəsi ilə birlikdə İstanbuldakı ingilis düşərgəsinə göndərildi.Göndərildiyi xəstaxana vəziyyət çox pisi ama o,nə etmək lazım olduğunu bilirdi.İlk öncə xəstəxananın başdan-başa təmizlənməsini istədi.Üsküdarda olduğu ilk qış müddətində 4077 əsgər öz yarasından ziyadə tifo, tifüs, kolera ve dizanteriya kimi xəstəliklər səbəbilə dünyasını dəyişdi.Və maraqlıdır ki,qərb cəbhəsindəki ən çox ölüm Florensin olduğu xəstəxanada idi.Bu qədər çox ölümün səbəbini Florens qida və dərman ehtiyatının azlığında görürdü.
Çiraqlı qadın əfsanəsi
Krım savaşı müddətində gecə-gündüz demədən əsgərlərə baxdığı üçün əsgərlər Florens Naytinqelə "Çiraqlı qadın" adını vermişdilər.The Times qazetində ona "baxıcı mələk" adı verilmiş və bütün xəstəxananın divarlarında onun silüetinin olduğu yazılmışdı.Bütün işçi heyəti axşam evə getdiyində o,əlində ki çiraqla xəstəxanada gəzirdi.Rafael Samuelin də dediyi kimi ölkənin qəhrəmanlarından biri olacaqdı.
Evə dönüş
BBC-nin verdiyi məlumata görə 1857-də ölkəsinə bir qəhrəman olaaraq dönmüşdü.Hətta həmin dönəm Kraliça Viktoriyadan daha məşhur olduğu deyilirdi.Lakin ölkəyə döndükdən sonra brusella xəstəlyinə yaxalanmışdı və artıq baxılması lazım olan o idi.
Xatirəsi
1912 Beynəlxalq Qızıl Xaç və Qızıl Aypara Liqası Florens Naytinqel medalını təsis edmişdir.
85-illik şanlı fəaliyyətə məxsus olan Azərbaycan Qızıl Aypara Cəmiyyəti də Beynəlxalq Qızıl Xaç və Qızıl Aypara Hərəkatının ən ali mükafatı olan Florens Naytingel medalını qazanmışdır.
Hələ SSRİ Qızıl Xaç və Qızıl Aypara Liqası zamanı,1978-ci ildə Qızıl Aypara Cəmiyyətin tibb bacısı olan Səriyyə Talişxanova və 1983 cü ildə Rəşidə Qasımzadə Florens Naytingel medalına layiq görülmüşlər.
2005-ci ildə Azərbaycan Qızıl Aypara Cəmiyyətinin tibb bacıları Qızbəs Əsədova, Dürrə Məmmədova, Firuzə Əliyeva və 2007-ci ildə isə Zəhra Məmmədova, Səadət Məmmədova və Lamara Axundova bu yuksək mükafatala təsis olunmuşdurlar.
İstinadlar
- ↑ 1 2 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- ↑ 1 2 Maktutor riyaziyyat tarixi arxivi. 1994.
- ↑ 1 2 Найтингейл Флоренс // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
