Atatürk, Anası və Qadın Hüquqları abidəsi: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Teq: 2017 viki-mətn redaktoru
Redaktənin izahı yoxdur
Teq: 2017 viki-mətn redaktoru
Sətir 19: Sətir 19:


== Tarixi ==
== Tarixi ==
1967-ci ilin mayında qurulan Karşıyaka Atatürk Abidəsi Qurma və İdeallarını Yaşatma Dərnəyi Karşıyakada Mustafa Kamal Atatürkün xatirəsinə abidə qoyulması üçün layihə müsabiqəsi başlatdı.<ref name="izmimod">{{Web kaynağı | url = http://www.izmimod.org.tr/v2/haberler/767-karsiyaka-ataturk-annesi-ve-kadin-haklari-aniti-hakkinda-degerlendirme-ve-oneriler | başlık = Karşıyaka Atatürk, Annesi ve Kadın Hakları Anıtı Hakkında Değerlendirme ve Öneriler | yayımcı = Mimarlar Odası İzmir Şubesi | tarih = 6 Haziran 2017 | erişimtarihi = 23 Temmuz 2019 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190723171303/http://www.izmimod.org.tr/v2/haberler/767-karsiyaka-ataturk-annesi-ve-kadin-haklari-aniti-hakkinda-degerlendirme-ve-oneriler | arşivtarihi = 23 Temmuz 2019 | ölüurl =}}</ref><ref>{{Haber kaynağı |başlık=Karşıyaka Atatürk Anıtı Yarışması Açıldı |gazete=Milliyet |tarih=10 Mayıs 1971 |sayfa=2}}</ref> 10 noyabr 1971-ci ildə nəticəsi elan olunan müsabiqədə heykəltəraş Tamer Başoğlu ve memar Erkal Güngörenin dizaynı qalib gəldi.<ref name="izmimod"/> [[Türkiyədə cümhuriyyətin elan edilməsi|Cümhuriyyətin elan edilməsi]]nin 50. ili şərəfinə qərarlaşdırılan və 1.2 milyon lirəyə başa gəlməsi planlanlaşdırılan abidə karşıyakalıların ianələriylə 1972-ci ildə inşa edilməyə başlandı və 26 oktyabr 1973-cü ildə mərasimlə açıldı.<ref name="izmimod"/><ref>{{Haber kaynağı |başlık=Karşıyaka Anıtı |gazete=Milliyet |tarih=21 Mayıs 1973 |sayfa=3}}</ref><ref name="gungoren">{{Dergi kaynağı |url=http://egemimarlik.org/98-99/3.pdf |başlık=Yıkımlar Zincirinde Bir Halka ve Karşıyaka Atatürk, Zübeyde Hanım ve Kadın Hakları Anıtı |dergi=Ege Mimarlık |sayı=2018/1-2 |cilt=98-99 |sayfalar=16-19|ilk=Elâ |son=Güngören |tarih=Nisan 2018 |erişimtarihi=23 Temmuz 2019 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20190723182057/http://egemimarlik.org/98-99/3.pdf |arşivtarihi=23 Temmuz 2019 |ölüurl=evet}}</ref><ref name="mimarlik">{{Dergi kaynağı |url=http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=410&RecID=4217 |başlık=Yok Olan Değer: Atatürk, Annesi ve Kadın Hakları Anıtı |dergi=Mimarlık |sayı=396 |ad1=Nazlı İpek |soyadı1=Mavuşoğlu Çakman |ad2=Nağme Ebru |soyadı2=Karabağ |tarih=Temmuz-Ağustos 2017 |erişimtarihi=23 Temmuz 2019}}</ref>
1967-ci ilin mayında qurulan Karşıyaka Atatürk Abidəsi Qurma və İdeallarını Yaşatma Dərnəyi Karşıyakada Mustafa Kamal Atatürkün xatirəsinə abidə qoyulması üçün layihə müsabiqəsi başlatdı.<ref name="izmimod">{{Cite web | url = http://www.izmimod.org.tr/v2/haberler/767-karsiyaka-ataturk-annesi-ve-kadin-haklari-aniti-hakkinda-degerlendirme-ve-oneriler | title = Karşıyaka Atatürk, Annesi ve Kadın Hakları Anıtı Hakkında Değerlendirme ve Öneriler | publisher = Mimarlar Odası İzmir Şubesi | date = 6 Haziran 2017 | accessdate = 23 Temmuz 2019 | archive-url = https://web.archive.org/web/20190723171303/http://www.izmimod.org.tr/v2/haberler/767-karsiyaka-ataturk-annesi-ve-kadin-haklari-aniti-hakkinda-degerlendirme-ve-oneriler | arşivtarihi = 23 Temmuz 2019 | ölüurl =}}</ref><ref>{{Cite news |title=Karşıyaka Atatürk Anıtı Yarışması Açıldı |newspaper=Milliyet |date=10 Mayıs 1971 |sayfa=2}}</ref> 10 noyabr 1971-ci ildə nəticəsi elan olunan müsabiqədə heykəltəraş Tamer Başoğlu ve memar Erkal Güngörenin dizaynı qalib gəldi.<ref name="izmimod"/> [[Türkiyədə cümhuriyyətin elan edilməsi|Cümhuriyyətin elan edilməsi]]nin 50. ili şərəfinə qərarlaşdırılan və 1.2 milyon lirəyə başa gəlməsi planlanlaşdırılan abidə karşıyakalıların ianələriylə 1972-ci ildə inşa edilməyə başlandı və 26 oktyabr 1973-cü ildə mərasimlə açıldı.<ref name="izmimod"/><ref>{{Cite news |title=Karşıyaka Anıtı |newspaper=Milliyet |date=21 Mayıs 1973 |sayfa=3}}</ref><ref name="gungoren">{{Cite journal |url=http://egemimarlik.org/98-99/3.pdf |title=Yıkımlar Zincirinde Bir Halka ve Karşıyaka Atatürk, Zübeyde Hanım ve Kadın Hakları Anıtı |dergi=Ege Mimarlık |sayı=2018/1-2 |cilt=98-99 |sayfalar=16-19|ilk=Elâ |son=Güngören |date=Nisan 2018 |accessdate=23 Temmuz 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190723182057/http://egemimarlik.org/98-99/3.pdf |arşivtarihi=23 Temmuz 2019 |ölüurl=evet}}</ref><ref name="mimarlik">{{Cite journal |url=http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=410&RecID=4217 |title=Yok Olan Değer: Atatürk, Annesi ve Kadın Hakları Anıtı |dergi=Mimarlık |sayı=396 |ad1=Nazlı İpek |soyadı1=Mavuşoğlu Çakman |ad2=Nağme Ebru |soyadı2=Karabağ |date=Temmuz-Ağustos 2017 |accessdate=23 Temmuz 2019}}</ref>
2015-ci ilin mayında baxımsızlıq və korroziya səbəbiylə pis vəziyyətdə olan abidənin dağıdılaraq yerinə daha böyüyünün tikiləcəyi deyildi.<ref name="cnnturk">{{Haber kaynağı |url=https://www.cnnturk.com/turkiye/karsiyakada-anit-gerginligi-buyudu |başlık=Karşıyaka'da anıt gerginliği büyüdü |yayımcı=CNN Türk |tarih=30 Mayıs 2017 |erişimtarihi=23 Temmuz 2019 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20170708063458/http://www.cnnturk.com/turkiye/karsiyakada-anit-gerginligi-buyudu |arşivtarihi=8 Temmuz 2017 |ölüurl=evet}}</ref><ref name="yukselecek">{{Haber kaynağı |url=http://www.hurriyet.com.tr/ege/kadin-haklari-aniti-yukselecek-29599942 |başlık=Kadın Hakları Anıtı yükselecek |ilk=Elif |son=Demirci |yer=İzmir |çalışma=Hürriyet |tarih=22 Temmuz 2015 |erişimtarihi=23 Temmuz 2019 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20190723182059/http://www.hurriyet.com.tr/ege/kadin-haklari-aniti-yukselecek-29599942 |arşivtarihi=23 Temmuz 2019 |ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Haber kaynağı |url=http://www.egepostasi.com/haber/karsiyaka-da-anit-tartismasi/159899 |başlık=Karşıyaka'da 'Anıt' tartışması |çalışma=Ege Postası |tarih=24 Mayıs 2017 |erişimtarihi=23 Temmuz 2019}}</ref> İzmir Valiliyi abidənin "can və mal təhlükəsizliyi üçün risk yaratdığını" bildirdi.<ref>{{Haber kaynağı |url=https://www.egehaber.com/izmir/karsiyaka-nin-simgesi-olan-anit-icin-valilikten-rapor-geldi-h165513.html |başlık=Karşıyaka'nın simgesi olan Anıt için Valilikten rapor geldi |çalışma=Ege Haber |tarih=30 Mayıs 2017 |erişimtarihi=23 Temmuz 2019 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20190809144030/https://www.egehaber.com/izmir/karsiyaka-nin-simgesi-olan-anit-icin-valilikten-rapor-geldi-h165513.html |arşivtarihi=9 Ağustos 2019 |ölüurl=evet}}</ref> İzmir 1 saylı Mədəniyyət Mülklərinin Qorunması üzrə Bölgə Komitəsi də abidənin "tarixi abidə" olmadığını bildirərək yenilənməsinə icazə verdi.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.insaatderyasi.com/koruma-kurulundan-karsiyaka-anitina-onay-5067h.htm | başlık = Koruma Kurulu'ndan Karşıyaka Anıtı'na Onay | yayımcı = İnşaat Deryası | tarih = 8 Haziran 2017 | erişimtarihi = 23 Temmuz 2019 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190812150649/https://www.insaatderyasi.com/koruma-kurulundan-karsiyaka-anitina-onay-5067h.htm | arşivtarihi = 12 Ağustos 2019 | ölüurl =evet}}</ref> 2017-nin aprelində təşkil edilən tenderdən sonra 6.8 milyon lirə xərc qarşılığında firma ilə müqavilə imzalandı.<ref>{{Haber kaynağı |url=http://www.egepostasi.com/haber/karsiyaka-mhp-den-anit-cikisi/160248 |başlık=Karşıyaka MHP'den anıt çıkışı |çalışma=Ege Postası |tarih=29 Mayıs 2017 |erişimtarihi=23 Temmuz 2019}}</ref> 12 iyun 2017-ci ildə abidənin dağıdılması reallaşdı.<ref name="gungoren"/><ref name="mimarlik"/> Bələdiyyənin dağıdılma qərarının rəddi üçün açılan məhkəmədə daha əvvəl prosesi dayandırma tələbi, daha sonra da məhkəmənin özü idarə məhkəməsi tərəfindən rədd edildi.<ref>{{Haber kaynağı |url=http://www.hurriyet.com.tr/anita-dava-actilar-40470357 |başlık=Anıt'a dava açtılar |ilk=Bahri |son=Karataş |yer=İzmir |çalışma=Hürriyet |tarih=26 Mayıs 2017 |erişimtarihi=23 Temmuz 2019}}</ref><ref>{{Haber kaynağı |url=https://www.sozcu.com.tr/2017/gundem/karsiyakadaki-anit-icin-yurutmeyi-durdurma-talebine-ret-1951710/ |başlık=Karşıyaka'daki anıt için yürütmeyi durdurma talebine ret |çalışma=Sözcü |tarih=29 Temmuz 2017 |erişimtarihi=23 Temmuz 2019}}</ref><ref>{{Haber kaynağı |url=http://www.hurriyet.com.tr/karsiyakada-anit-davasini-belediye-kazandi-40633148 |başlık=Karşıyaka'da Anıt davasını belediye kazandı |yer=İzmir |çalışma=Hürriyet |tarih=3 Kasım 2017 |erişimtarihi=23 Temmuz 2019}}</ref> Təxminən bir il çəkən tikinti işlərinin ardınca tamamlanan abidənin açılışı 2018-ci ildə həyata keçdi.<ref>{{Haber kaynağı |url=https://www.haberturk.com/izmir-haberleri/60702766-karsiyaka-selda-bagcan-konserine-hazirlaniyor |başlık=Karşıyaka, Selda Bağcan konserine hazırlanıyor |yayımcı=Haberturk.com |tarih=9 Mayıs 2018 |erişimtarihi=23 Temmuz 2019}}</ref> Abidənin altındakı 110 m<sup>2</sup>lik ərazidə yaradılan Qadına Hörmət Muzeyi 3 noyabr 2018-də qonaqlara açıldı.<ref>{{Haber kaynağı |url=https://www.haberturk.com/izmir-haberleri/64294849-en-anlamli-muze-acilis-icin-gun-sayiyorkadina-saygi-muzesi-3-kasimda-aciliyor |başlık=En anlamlı müze, açılış için gün sayıyor 'Kadına Saygı Müzesi' 3 Kasım'da açılıyor |yayımcı=Haberturk.com |tarih=28 Ekim 2018 |erişimtarihi=23 Temmuz 2019}}</ref><ref>{{Haber kaynağı |url=http://www.egedesonsoz.com/haber/baskan-akpinar-karsiyaka-anitinin-acilisinda-konustu-gorev-surem-boyunca-yaptigim-en-anlamli-is/994788 |başlık=Başkan Akpınar Karşıyaka anıtının açılışında konuştu: Görev sürem boyunca yaptığım en anlamlı iş! |ilk=Mehmet |son=İşler |çalışma=Ege'de Son Söz |tarih=3 Kasım 2018 |erişimtarihi=23 Temmuz 2019}}</ref><ref>{{Haber kaynağı |url=http://www.milliyet.com.tr/gundem/karsiyakanin-kadina-saygi-muzesi-acildi-2771926 |başlık=Karşıyaka'nın 'Kadına Saygı Müzesi' açıldı |çalışma=Milliyet |tarih=4 Kasım 2018 |erişimtarihi=23 Temmuz 2019}}</ref> Muzeydə cümhuriyyət tarixində yeri olan yüz qadının həyat hekayələri toplandı.<ref>{{Haber kaynağı |url=http://www.hurriyet.com.tr/yerel-haberler/izmir/karsiyaka/kadina-saygi-muzesine-ilgi-41036343 |başlık=Kadına Saygı Müzesi'ne ilgi |çalışma=Hürriyet |tarih=30 Kasım 2018 |erişimtarihi=23 Temmuz 2019}}</ref> Abidə 2018 Beynəlxalq Daşınmaz Əmlak Mükafatlarında Çox Məqsədli İstifadə Məkanlarının İnkiaf Etdirilməsi və İctimai İstifadə Ərazilərinin İNkişaf etdirilməsi kateqoriyalarında həm Avropa Mükafatına, həm də Dünya Mükafatına layiq görüldü.<ref>{{Haber kaynağı |url=https://www.haberturk.com/izmir-haberleri/64339117-karsiyakanin-anitina-avrupadan-buyuk-odulataturk-annesi-ve-kadin-haklari-aniti-ile-alt |başlık=Karşıyaka'nın anıtına Avrupa'dan büyük ödül Atatürk, Annesi ve Kadın Hakları Anıtı ile alt kısmında ... |yayımcı=Haberturk.com |tarih=30 Ekim 2018 |erişimtarihi=23 Temmuz 2019}}</ref><ref>{{Haber kaynağı |url=http://www.hurriyet.com.tr/yerel-haberler/izmir/karsiyaka/karsiyakada-anita-odul-41045628 |başlık=Karşıyaka'da anıta ödül |çalışma=Hürriyet |yer=İzmir |tarih=9 Aralık 2018 |erişimtarihi=23 Temmuz 2019}}</ref><ref>{{Haber kaynağı |url=http://www.hurriyet.com.tr/yerel-haberler/istanbul/merkez/heykeltiras-prof-tamer-basogluna-ingilterede-41009460 |başlık=Heykeltıraş Prof. Tamer Başoğlu'na İngiltere'de üç büyük ödül |çalışma=Hürriyet |tarih=5 Kasım 2018 |erişimtarihi=23 Temmuz 2019}}</ref>
2015-ci ilin mayında baxımsızlıq və korroziya səbəbiylə pis vəziyyətdə olan abidənin dağıdılaraq yerinə daha böyüyünün tikiləcəyi deyildi.<ref name="cnnturk">{{Cite news |url=https://www.cnnturk.com/turkiye/karsiyakada-anit-gerginligi-buyudu |title=Karşıyaka'da anıt gerginliği büyüdü |publisher=CNN Türk |date=30 Mayıs 2017 |accessdate=23 Temmuz 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170708063458/http://www.cnnturk.com/turkiye/karsiyakada-anit-gerginligi-buyudu |arşivtarihi=8 Temmuz 2017 |ölüurl=evet}}</ref><ref name="yukselecek">{{Cite news |url=http://www.hurriyet.com.tr/ege/kadin-haklari-aniti-yukselecek-29599942 |title=Kadın Hakları Anıtı yükselecek |ilk=Elif |son=Demirci |yer=İzmir |çalışma=Hürriyet |date=22 Temmuz 2015 |accessdate=23 Temmuz 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190723182059/http://www.hurriyet.com.tr/ege/kadin-haklari-aniti-yukselecek-29599942 |arşivtarihi=23 Temmuz 2019 |ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Cite news |url=http://www.egepostasi.com/haber/karsiyaka-da-anit-tartismasi/159899 |title=Karşıyaka'da 'Anıt' tartışması |çalışma=Ege Postası |date=24 Mayıs 2017 |accessdate=23 Temmuz 2019}}</ref> İzmir Valiliyi abidənin "can və mal təhlükəsizliyi üçün risk yaratdığını" bildirdi.<ref>{{Cite news |url=https://www.egehaber.com/izmir/karsiyaka-nin-simgesi-olan-anit-icin-valilikten-rapor-geldi-h165513.html |title=Karşıyaka'nın simgesi olan Anıt için Valilikten rapor geldi |çalışma=Ege Haber |date=30 Mayıs 2017 |accessdate=23 Temmuz 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190809144030/https://www.egehaber.com/izmir/karsiyaka-nin-simgesi-olan-anit-icin-valilikten-rapor-geldi-h165513.html |arşivtarihi=9 Ağustos 2019 |ölüurl=evet}}</ref> İzmir 1 saylı Mədəniyyət Mülklərinin Qorunması üzrə Bölgə Komitəsi də abidənin "tarixi abidə" olmadığını bildirərək yenilənməsinə icazə verdi.<ref>{{Cite web | url = https://www.insaatderyasi.com/koruma-kurulundan-karsiyaka-anitina-onay-5067h.htm | title = Koruma Kurulu'ndan Karşıyaka Anıtı'na Onay | publisher = İnşaat Deryası | date = 8 Haziran 2017 | accessdate = 23 Temmuz 2019 | archive-url = https://web.archive.org/web/20190812150649/https://www.insaatderyasi.com/koruma-kurulundan-karsiyaka-anitina-onay-5067h.htm | arşivtarihi = 12 Ağustos 2019 | ölüurl =evet}}</ref> 2017-nin aprelində təşkil edilən tenderdən sonra 6.8 milyon lirə xərc qarşılığında firma ilə müqavilə imzalandı.<ref>{{Cite news |url=http://www.egepostasi.com/haber/karsiyaka-mhp-den-anit-cikisi/160248 |title=Karşıyaka MHP'den anıt çıkışı |çalışma=Ege Postası |date=29 Mayıs 2017 |accessdate=23 Temmuz 2019}}</ref> 12 iyun 2017-ci ildə abidənin dağıdılması reallaşdı.<ref name="gungoren"/><ref name="mimarlik"/> Bələdiyyənin dağıdılma qərarının rəddi üçün açılan məhkəmədə daha əvvəl prosesi dayandırma tələbi, daha sonra da məhkəmənin özü idarə məhkəməsi tərəfindən rədd edildi.<ref>{{Cite news |url=http://www.hurriyet.com.tr/anita-dava-actilar-40470357 |title=Anıt'a dava açtılar |ilk=Bahri |son=Karataş |yer=İzmir |çalışma=Hürriyet |date=26 Mayıs 2017 |accessdate=23 Temmuz 2019}}</ref><ref>{{Cite news |url=https://www.sozcu.com.tr/2017/gundem/karsiyakadaki-anit-icin-yurutmeyi-durdurma-talebine-ret-1951710/ |title=Karşıyaka'daki anıt için yürütmeyi durdurma talebine ret |çalışma=Sözcü |date=29 Temmuz 2017 |accessdate=23 Temmuz 2019}}</ref><ref>{{Cite news |url=http://www.hurriyet.com.tr/karsiyakada-anit-davasini-belediye-kazandi-40633148 |title=Karşıyaka'da Anıt davasını belediye kazandı |yer=İzmir |çalışma=Hürriyet |date=3 Kasım 2017 |accessdate=23 Temmuz 2019}}</ref> Təxminən bir il çəkən tikinti işlərinin ardınca tamamlanan abidənin açılışı 2018-ci ildə həyata keçdi.<ref>{{Cite news |url=https://www.haberturk.com/izmir-haberleri/60702766-karsiyaka-selda-bagcan-konserine-hazirlaniyor |title=Karşıyaka, Selda Bağcan konserine hazırlanıyor |publisher=Haberturk.com |date=9 Mayıs 2018 |accessdate=23 Temmuz 2019}}</ref> Abidənin altındakı 110 m<sup>2</sup>lik ərazidə yaradılan Qadına Hörmət Muzeyi 3 noyabr 2018-də qonaqlara açıldı.<ref>{{Cite news |url=https://www.haberturk.com/izmir-haberleri/64294849-en-anlamli-muze-acilis-icin-gun-sayiyorkadina-saygi-muzesi-3-kasimda-aciliyor |title=En anlamlı müze, açılış için gün sayıyor 'Kadına Saygı Müzesi' 3 Kasım'da açılıyor |publisher=Haberturk.com |date=28 Ekim 2018 |accessdate=23 Temmuz 2019}}</ref><ref>{{Cite news |url=http://www.egedesonsoz.com/haber/baskan-akpinar-karsiyaka-anitinin-acilisinda-konustu-gorev-surem-boyunca-yaptigim-en-anlamli-is/994788 |title=Başkan Akpınar Karşıyaka anıtının açılışında konuştu: Görev sürem boyunca yaptığım en anlamlı iş! |ilk=Mehmet |son=İşler |çalışma=Ege'de Son Söz |date=3 Kasım 2018 |accessdate=23 Temmuz 2019}}</ref><ref>{{Cite news |url=http://www.milliyet.com.tr/gundem/karsiyakanin-kadina-saygi-muzesi-acildi-2771926 |title=Karşıyaka'nın 'Kadına Saygı Müzesi' açıldı |çalışma=Milliyet |date=4 Kasım 2018 |accessdate=23 Temmuz 2019}}</ref> Muzeydə cümhuriyyət tarixində yeri olan yüz qadının həyat hekayələri toplandı.<ref>{{Cite news |url=http://www.hurriyet.com.tr/yerel-haberler/izmir/karsiyaka/kadina-saygi-muzesine-ilgi-41036343 |title=Kadına Saygı Müzesi'ne ilgi |çalışma=Hürriyet |date=30 Kasım 2018 |accessdate=23 Temmuz 2019}}</ref> Abidə 2018 Beynəlxalq Daşınmaz Əmlak Mükafatlarında Çox Məqsədli İstifadə Məkanlarının İnkiaf Etdirilməsi və İctimai İstifadə Ərazilərinin İNkişaf etdirilməsi kateqoriyalarında həm Avropa Mükafatına, həm də Dünya Mükafatına layiq görüldü.<ref>{{Cite news |url=https://www.haberturk.com/izmir-haberleri/64339117-karsiyakanin-anitina-avrupadan-buyuk-odulataturk-annesi-ve-kadin-haklari-aniti-ile-alt |title=Karşıyaka'nın anıtına Avrupa'dan büyük ödül Atatürk, Annesi ve Kadın Hakları Anıtı ile alt kısmında ... |publisher=Haberturk.com |date=30 Ekim 2018 |accessdate=23 Temmuz 2019}}</ref><ref>{{Cite news |url=http://www.hurriyet.com.tr/yerel-haberler/izmir/karsiyaka/karsiyakada-anita-odul-41045628 |title=Karşıyaka'da anıta ödül |çalışma=Hürriyet |yer=İzmir |date=9 Aralık 2018 |accessdate=23 Temmuz 2019}}</ref><ref>{{Cite news |url=http://www.hurriyet.com.tr/yerel-haberler/istanbul/merkez/heykeltiras-prof-tamer-basogluna-ingilterede-41009460 |title=Heykeltıraş Prof. Tamer Başoğlu'na İngiltere'de üç büyük ödül |çalışma=Hürriyet |date=5 Kasım 2018 |accessdate=23 Temmuz 2019}}</ref>


== Mimari ==
== Mimari ==
Abidə yerdən əyri formasında çıxan və bürünüc kəmərdən keçdikdən sonra dik olaraq yuxarı qalxan yeddi beton tikilidən ibarətdir.<ref name="izmimod"/><ref name="gungoren"/><ref>{{Haber kaynağı |url=https://www.researchgate.net/publication/312126482_Ataturk_Annesi_ve_Kadin_Haklari_Aniti_Izmir-_Karsiyaka |başlık=Atatürk, Annesi ve Kadın Hakları Anıtı |ilk=Elâ |son=Güngören |yayımcı=ResearchGate |tarih=Ocak 2015 |erişimtarihi=23 Temmuz 2019}}</ref> [[Atatürkün Prinsipləri]]nə ithafən əvvəl altı ədəd olması planlaşdırılan tikililər Ədalət Partiyasının üzvü olan İzmir Bələdiyyə Başçısı Osman Kibarın etirazı nəticəsində yeddiyə qaldırıldı.<ref name="gungoren"/> Tikililərin yüksəldilməsi Türkiyədə qadın hüquqlarının inkişafını göstərir.<ref name="izmimod"/> Bürünc kəmərin mərkəzində Mustafa Kamal Atatürkün qabartması, digər tərəflərdə Zibeydə xanım, mərmi daşıyan, qucağındakı uşaq ilə diz çökən, səsvermə qutusu qarşısında səs vermək üçün növbə gözləyən, kitab yazan və oxuyan bir neçə qadın, zeytun budağı daşıyan bir uşaq, maşın və fabrik qabartmaları yerləşdirilib.<ref name="izmimod"/>
Abidə yerdən əyri formasında çıxan və bürünüc kəmərdən keçdikdən sonra dik olaraq yuxarı qalxan yeddi beton tikilidən ibarətdir.<ref name="izmimod"/><ref name="gungoren"/><ref>{{Cite news |url=https://www.researchgate.net/publication/312126482_Ataturk_Annesi_ve_Kadin_Haklari_Aniti_Izmir-_Karsiyaka |title=Atatürk, Annesi ve Kadın Hakları Anıtı |ilk=Elâ |son=Güngören |publisher=ResearchGate |date=Ocak 2015 |accessdate=23 Temmuz 2019}}</ref> [[Atatürkün Prinsipləri]]nə ithafən əvvəl altı ədəd olması planlaşdırılan tikililər Ədalət Partiyasının üzvü olan İzmir Bələdiyyə Başçısı Osman Kibarın etirazı nəticəsində yeddiyə qaldırıldı.<ref name="gungoren"/> Tikililərin yüksəldilməsi Türkiyədə qadın hüquqlarının inkişafını göstərir.<ref name="izmimod"/> Bürünc kəmərin mərkəzində Mustafa Kamal Atatürkün qabartması, digər tərəflərdə Zibeydə xanım, mərmi daşıyan, qucağındakı uşaq ilə diz çökən, səsvermə qutusu qarşısında səs vermək üçün növbə gözləyən, kitab yazan və oxuyan bir neçə qadın, zeytun budağı daşıyan bir uşaq, maşın və fabrik qabartmaları yerləşdirilib.<ref name="izmimod"/>


Orijinal abidənin hündürlüyü {{Convert|15,54|m|ft|abbr=on}}, yerdən {{Convert|3,8|m|ft|abbr=on}} hündürlükdə başlayan bürünc kəmərin yüksəkliyi {{Convert|1,4|m|ft|abbr=on}}, eni {{Convert|6,5|m|ft|abbr=on}} idi.<ref name="izmimod"/><ref name="mimarlik"/><ref name="yukselecek"/> Böyüdülərək yenilənən abidənin tikilililərinin ən alçağı {{Convert|35,5|m|ft|abbr=on}}, ən hündürü {{Convert|41,7|m|ft|abbr=on}}, yerdən {{Convert|9|m|ft|abbr=on}} hündürlükdə başlayan bürünc kəmərin yüksəkliyi {{Convert|3,5|m|ft|abbr=on}}-dir.<ref name="cnnturk"/><ref name="yukselecek"/><ref>{{Haber kaynağı |url=http://www.egedesonsoz.com/haber/karsiyaka-da-anit-mesaisi-basladi-ne-zaman-bitecek/956693 |başlık=Karşıyaka'da anıt mesaisi başladı: Ne zaman bitecek? |çalışma=Ege'de Son Söz |tarih=13 Haziran 2017 |erişimtarihi=23 Temmuz 2019}}</ref><ref>{{Haber kaynağı |url=https://www.haberturk.com/avrupa-konseyi-nin-selam-durdugu-ilce-karsiyaka-2283763 |başlık=Avrupa Konseyi'nin selam durduğu ilçe: Karşıyaka |yayımcı=Haberturk.com |ilk=Osman |son=Gençer |tarih=7 Ocak 2019 |erişimtarihi=23 Temmuz 2019 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20190723182058/https://www.haberturk.com/avrupa-konseyi-nin-selam-durdugu-ilce-karsiyaka-2283763 |arşivtarihi=23 Temmuz 2019 |ölüurl=hayır}}</ref>
Orijinal abidənin hündürlüyü {{Convert|15,54|m|ft|abbr=on}}, yerdən {{Convert|3,8|m|ft|abbr=on}} hündürlükdə başlayan bürünc kəmərin yüksəkliyi {{Convert|1,4|m|ft|abbr=on}}, eni {{Convert|6,5|m|ft|abbr=on}} idi.<ref name="izmimod"/><ref name="mimarlik"/><ref name="yukselecek"/> Böyüdülərək yenilənən abidənin tikilililərinin ən alçağı {{Convert|35,5|m|ft|abbr=on}}, ən hündürü {{Convert|41,7|m|ft|abbr=on}}, yerdən {{Convert|9|m|ft|abbr=on}} hündürlükdə başlayan bürünc kəmərin yüksəkliyi {{Convert|3,5|m|ft|abbr=on}}-dir.<ref name="cnnturk"/><ref name="yukselecek"/><ref>{{Cite news |url=http://www.egedesonsoz.com/haber/karsiyaka-da-anit-mesaisi-basladi-ne-zaman-bitecek/956693 |title=Karşıyaka'da anıt mesaisi başladı: Ne zaman bitecek? |çalışma=Ege'de Son Söz |date=13 Haziran 2017 |accessdate=23 Temmuz 2019}}</ref><ref>{{Cite news |url=https://www.haberturk.com/avrupa-konseyi-nin-selam-durdugu-ilce-karsiyaka-2283763 |title=Avrupa Konseyi'nin selam durduğu ilçe: Karşıyaka |publisher=Haberturk.com |ilk=Osman |son=Gençer |date=7 Ocak 2019 |accessdate=23 Temmuz 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190723182058/https://www.haberturk.com/avrupa-konseyi-nin-selam-durdugu-ilce-karsiyaka-2283763 |arşivtarihi=23 Temmuz 2019 |ölüurl=hayır}}</ref>


== İstinadlar ==
== İstinadlar ==

17:25, 15 iyul 2021 tarixindəki versiya

Atatürk, Anası və Qadın Hüquqları abidəsi
Atatürk, Annesi ve Kadın Hakları Anıtı
Ölkə Türkiyə
Şəhər İzmir
Yerləşməsi Karşıyaka
Memarları  • Tamer Başoğlu
 • Erkal Güngören
İnşası 1972—1973 illər
Əziz xatirələr  • Atatürk
 • Zibeydə xanım
 • Qadın hüquqları

Atatürk, Anası və Qadın Hüquqları abidəsi - Türkiyənin İzmir ilinin Karşıyaka ilçəsindəki Anayasa Meydanı içərisində yerləşən abidə.

Tarixi

1967-ci ilin mayında qurulan Karşıyaka Atatürk Abidəsi Qurma və İdeallarını Yaşatma Dərnəyi Karşıyakada Mustafa Kamal Atatürkün xatirəsinə abidə qoyulması üçün layihə müsabiqəsi başlatdı.[1][2] 10 noyabr 1971-ci ildə nəticəsi elan olunan müsabiqədə heykəltəraş Tamer Başoğlu ve memar Erkal Güngörenin dizaynı qalib gəldi.[1] Cümhuriyyətin elan edilməsinin 50. ili şərəfinə qərarlaşdırılan və 1.2 milyon lirəyə başa gəlməsi planlanlaşdırılan abidə karşıyakalıların ianələriylə 1972-ci ildə inşa edilməyə başlandı və 26 oktyabr 1973-cü ildə mərasimlə açıldı.[1][3][4][5] 2015-ci ilin mayında baxımsızlıq və korroziya səbəbiylə pis vəziyyətdə olan abidənin dağıdılaraq yerinə daha böyüyünün tikiləcəyi deyildi.[6][7][8] İzmir Valiliyi abidənin "can və mal təhlükəsizliyi üçün risk yaratdığını" bildirdi.[9] İzmir 1 saylı Mədəniyyət Mülklərinin Qorunması üzrə Bölgə Komitəsi də abidənin "tarixi abidə" olmadığını bildirərək yenilənməsinə icazə verdi.[10] 2017-nin aprelində təşkil edilən tenderdən sonra 6.8 milyon lirə xərc qarşılığında firma ilə müqavilə imzalandı.[11] 12 iyun 2017-ci ildə abidənin dağıdılması reallaşdı.[4][5] Bələdiyyənin dağıdılma qərarının rəddi üçün açılan məhkəmədə daha əvvəl prosesi dayandırma tələbi, daha sonra da məhkəmənin özü idarə məhkəməsi tərəfindən rədd edildi.[12][13][14] Təxminən bir il çəkən tikinti işlərinin ardınca tamamlanan abidənin açılışı 2018-ci ildə həyata keçdi.[15] Abidənin altındakı 110 m2lik ərazidə yaradılan Qadına Hörmət Muzeyi 3 noyabr 2018-də qonaqlara açıldı.[16][17][18] Muzeydə cümhuriyyət tarixində yeri olan yüz qadının həyat hekayələri toplandı.[19] Abidə 2018 Beynəlxalq Daşınmaz Əmlak Mükafatlarında Çox Məqsədli İstifadə Məkanlarının İnkiaf Etdirilməsi və İctimai İstifadə Ərazilərinin İNkişaf etdirilməsi kateqoriyalarında həm Avropa Mükafatına, həm də Dünya Mükafatına layiq görüldü.[20][21][22]

Mimari

Abidə yerdən əyri formasında çıxan və bürünüc kəmərdən keçdikdən sonra dik olaraq yuxarı qalxan yeddi beton tikilidən ibarətdir.[1][4][23] Atatürkün Prinsiplərinə ithafən əvvəl altı ədəd olması planlaşdırılan tikililər Ədalət Partiyasının üzvü olan İzmir Bələdiyyə Başçısı Osman Kibarın etirazı nəticəsində yeddiyə qaldırıldı.[4] Tikililərin yüksəldilməsi Türkiyədə qadın hüquqlarının inkişafını göstərir.[1] Bürünc kəmərin mərkəzində Mustafa Kamal Atatürkün qabartması, digər tərəflərdə Zibeydə xanım, mərmi daşıyan, qucağındakı uşaq ilə diz çökən, səsvermə qutusu qarşısında səs vermək üçün növbə gözləyən, kitab yazan və oxuyan bir neçə qadın, zeytun budağı daşıyan bir uşaq, maşın və fabrik qabartmaları yerləşdirilib.[1]

Orijinal abidənin hündürlüyü 1,554 m (5,098 ft), yerdən 38 m (125 ft) hündürlükdə başlayan bürünc kəmərin yüksəkliyi 14 m (46 ft), eni 65 m (213 ft) idi.[1][5][7] Böyüdülərək yenilənən abidənin tikilililərinin ən alçağı 355 m (1,165 ft), ən hündürü 417 m (1,368 ft), yerdən 9 m (30 ft) hündürlükdə başlayan bürünc kəmərin yüksəkliyi 35 m (115 ft)-dir.[6][7][24][25]

İstinadlar

  1. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 "Karşıyaka Atatürk, Annesi ve Kadın Hakları Anıtı Hakkında Değerlendirme ve Öneriler". Mimarlar Odası İzmir Şubesi. 6 Haziran 2017. (#archive_missing_date) tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 Temmuz 2019.
  2. ↑ "Karşıyaka Atatürk Anıtı Yarışması Açıldı". Milliyet. 10 Mayıs 1971.
  3. ↑ "Karşıyaka Anıtı". Milliyet. 21 Mayıs 1973.
  4. ↑ 1 2 3 4 "Yıkımlar Zincirinde Bir Halka ve Karşıyaka Atatürk, Zübeyde Hanım ve Kadın Hakları Anıtı" (PDF). Nisan 2018. (#archive_missing_date) tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 23 Temmuz 2019.
  5. ↑ 1 2 3 "Yok Olan Değer: Atatürk, Annesi ve Kadın Hakları Anıtı". Temmuz-Ağustos 2017. İstifadə tarixi: 23 Temmuz 2019. (#first_missing_last); (#first_missing_last)
  6. ↑ 1 2 "Karşıyaka'da anıt gerginliği büyüdü". CNN Türk. 30 Mayıs 2017. (#archive_missing_date) tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 Temmuz 2019.
  7. ↑ 1 2 3 "Kadın Hakları Anıtı yükselecek". İzmir. 22 Temmuz 2015. (#archive_missing_date) tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 Temmuz 2019.
  8. ↑ "Karşıyaka'da 'Anıt' tartışması". 24 Mayıs 2017. İstifadə tarixi: 23 Temmuz 2019.
  9. ↑ "Karşıyaka'nın simgesi olan Anıt için Valilikten rapor geldi". 30 Mayıs 2017. (#archive_missing_date) tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 Temmuz 2019.
  10. ↑ "Koruma Kurulu'ndan Karşıyaka Anıtı'na Onay". İnşaat Deryası. 8 Haziran 2017. (#archive_missing_date) tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 Temmuz 2019.
  11. ↑ "Karşıyaka MHP'den anıt çıkışı". 29 Mayıs 2017. İstifadə tarixi: 23 Temmuz 2019.
  12. ↑ "Anıt'a dava açtılar". İzmir. 26 Mayıs 2017. İstifadə tarixi: 23 Temmuz 2019.
  13. ↑ "Karşıyaka'daki anıt için yürütmeyi durdurma talebine ret". 29 Temmuz 2017. İstifadə tarixi: 23 Temmuz 2019.
  14. ↑ "Karşıyaka'da Anıt davasını belediye kazandı". İzmir. 3 Kasım 2017. İstifadə tarixi: 23 Temmuz 2019.
  15. ↑ "Karşıyaka, Selda Bağcan konserine hazırlanıyor". Haberturk.com. 9 Mayıs 2018. İstifadə tarixi: 23 Temmuz 2019.
  16. ↑ "En anlamlı müze, açılış için gün sayıyor 'Kadına Saygı Müzesi' 3 Kasım'da açılıyor". Haberturk.com. 28 Ekim 2018. İstifadə tarixi: 23 Temmuz 2019.
  17. ↑ "Başkan Akpınar Karşıyaka anıtının açılışında konuştu: Görev sürem boyunca yaptığım en anlamlı iş!". 3 Kasım 2018. İstifadə tarixi: 23 Temmuz 2019.
  18. ↑ "Karşıyaka'nın 'Kadına Saygı Müzesi' açıldı". 4 Kasım 2018. İstifadə tarixi: 23 Temmuz 2019.
  19. ↑ "Kadına Saygı Müzesi'ne ilgi". 30 Kasım 2018. İstifadə tarixi: 23 Temmuz 2019.
  20. ↑ "Karşıyaka'nın anıtına Avrupa'dan büyük ödül Atatürk, Annesi ve Kadın Hakları Anıtı ile alt kısmında ..." Haberturk.com. 30 Ekim 2018. İstifadə tarixi: 23 Temmuz 2019.
  21. ↑ "Karşıyaka'da anıta ödül". İzmir. 9 Aralık 2018. İstifadə tarixi: 23 Temmuz 2019.
  22. ↑ "Heykeltıraş Prof. Tamer Başoğlu'na İngiltere'de üç büyük ödül". 5 Kasım 2018. İstifadə tarixi: 23 Temmuz 2019.
  23. ↑ "Atatürk, Annesi ve Kadın Hakları Anıtı". ResearchGate. Ocak 2015. İstifadə tarixi: 23 Temmuz 2019.
  24. ↑ "Karşıyaka'da anıt mesaisi başladı: Ne zaman bitecek?". 13 Haziran 2017. İstifadə tarixi: 23 Temmuz 2019.
  25. ↑ "Avrupa Konseyi'nin selam durduğu ilçe: Karşıyaka". Haberturk.com. 7 Ocak 2019. (#archive_missing_date) tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 Temmuz 2019.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Atatürk,_Anası_və_Qadın_Hüquqları_abidəsi&oldid=6055011"