Maqsud Əlixanov Avarski: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Sətir 9: Sətir 9:
23 noyabr (5 dekabr) 1846-cı ildə Dağıstanın Xunzax kəndində rus ordusunun general-mayoru milliyətcə avar Əlixan Hüseynov və Tutun xanımın ailəsində anadan olmuşdur. Uşaq ikən [[Şeyx Şamil]] tərəfindən girov götürülmüş, [[Fidyə (Girov pulu)|fidyə]]dən sonra azad edilmişdir. Bundan sonra atası tərəfindən 2-ci Tiflis zadəgan gimnaziyasına təhsil almağa göndərilmişdir.
23 noyabr (5 dekabr) 1846-cı ildə Dağıstanın Xunzax kəndində rus ordusunun general-mayoru milliyətcə avar Əlixan Hüseynov və Tutun xanımın ailəsində anadan olmuşdur. Uşaq ikən [[Şeyx Şamil]] tərəfindən girov götürülmüş, [[Fidyə (Girov pulu)|fidyə]]dən sonra azad edilmişdir. Bundan sonra atası tərəfindən 2-ci Tiflis zadəgan gimnaziyasına təhsil almağa göndərilmişdir.
== Hərbi xidmətdə ==
== Hərbi xidmətdə ==
[[Fayl:Alikhanov.jpg|250px|thumb|Maqsud Əlixanov Avarski ahıl yaşlarında|right]]
[[Fayl:Alikhanov.jpg|250px|thumb|Maqsud Əlixanov Avarski |right]]
Maqsud Əlixanov 1862-ci ildə 2-ci Konstantinovski hərbi məktəbinə daxil olur. O, 1864-cü ildə Sum Qussar alayında [[kornet]] kimi xidmətə qəbul edilir. 1 fevral 1868-ci ildən [[poruçik]], 11 fevral 1869-cu ildən [[ştabs-rotmistr]] rütbələrinə yüksəlir.
Maqsud Əlixanov 1862-ci ildə 2-ci Konstantinovski hərbi məktəbinə daxil olur. O, 1864-cü ildə Sum Qussar alayında [[kornet]] kimi xidmətə qəbul edilir. 1 fevral 1868-ci ildən [[poruçik]], 11 fevral 1869-cu ildən [[ştabs-rotmistr]] rütbələrinə yüksəlir.


Sətir 23: Sətir 23:


1885-ci il martın 18-də [[Sərhədabad (Türkmənistan)|Kuşka]] yaxınlığında general Aleksey Komarovun komandanlığı altında rus qoşunlarının əfqanlarla döyüşü baş verdi. Podpolkovnik Əlixanov-Avarski döyüşdə yüz müvəqqəti Mərv milisi ilə üç yüz Qafqaz kazak alayına komandanlıq etdi. Bu döyüşdə fərqləndiyinə görə 4-cü dərəcəli [[Müqəddəs Georgi ordeni]] ilə təltif edildi.
1885-ci il martın 18-də [[Sərhədabad (Türkmənistan)|Kuşka]] yaxınlığında general Aleksey Komarovun komandanlığı altında rus qoşunlarının əfqanlarla döyüşü baş verdi. Podpolkovnik Əlixanov-Avarski döyüşdə yüz müvəqqəti Mərv milisi ilə üç yüz Qafqaz kazak alayına komandanlıq etdi. Bu döyüşdə fərqləndiyinə görə 4-cü dərəcəli [[Müqəddəs Georgi ordeni]] ilə təltif edildi.

1890-cı il yanvarın 16-da ordunun piyada dəstəsini tərk edərək Qafqaz Hərbi Dairəsinin qoşunlarında xidmətə təyin olundu. 6 oktyabr 1898-ci ildə polkovnik rütbəsi verildi [5].


Maqsud Əlixanov 61 il 7 ay 9 gün ömür sürüb. Bütün həyatı rus imperiyasının ordusunda keçən Əlixanov 44 il 11 ay bu orduda xidmət etmişdir. Əsgərdən-generala qədər yüksəlib. Maqsud Əlixanov 30 ali mükafat alıb. Hələ polkovnik olanda 4-cü dərəcəli Georgi ordeninə layiq görülüb və onun adı Kremlin Georgi salonunda qızıl hərflərlə mərmər lövhəyə yazılıb. 1883–1885-ci illərdə o, bu mükafata layiq görülən yeganə qafqazlıdır. Ondan sonra daha heç kəs bu mükafata layiq görülməyib. Sovet hakimiyyəti illərində "mürtəce" general-qubernator adlandırılan Əlixanov hərbçi olmaqla bərabər sox mühüm şəhərlərin başçısı vəzifəsini də icra etmişdir.
Maqsud Əlixanov 61 il 7 ay 9 gün ömür sürüb. Bütün həyatı rus imperiyasının ordusunda keçən Əlixanov 44 il 11 ay bu orduda xidmət etmişdir. Əsgərdən-generala qədər yüksəlib. Maqsud Əlixanov 30 ali mükafat alıb. Hələ polkovnik olanda 4-cü dərəcəli Georgi ordeninə layiq görülüb və onun adı Kremlin Georgi salonunda qızıl hərflərlə mərmər lövhəyə yazılıb. 1883–1885-ci illərdə o, bu mükafata layiq görülən yeganə qafqazlıdır. Ondan sonra daha heç kəs bu mükafata layiq görülməyib. Sovet hakimiyyəti illərində "mürtəce" general-qubernator adlandırılan Əlixanov hərbçi olmaqla bərabər sox mühüm şəhərlərin başçısı vəzifəsini də icra etmişdir.

11:05, 19 noyabr 2021 versiyası

Maqsud Əlixanov Avarski
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi 23 noyabr 1846(1846-11-23)
Doğum yeri
Vəfat tarixi 3 iyul 1907(1907-07-03) (60 yaşında)
Vəfat yeri
Vəfat səbəbi Ermənilər tərəfindən öldürülüb
Vətəndaşlığı
Həyat yoldaşı Zərrintac bəyim
Uşaqları Adil xan və Hafiz xan
Hərbi fəaliyyəti
Mənsubiyyəti Rusiya imperiyası
Qoşun növü Rusiya İmperator Ordusu
Rütbəsi general-leytenant
Döyüşlər
Təltifləri 4-cü dərəcəli "Müqəddəs Georgi" ordeni 1-ci dərəcəli "Müqəddəs Anna" ordeni 1-ci dərəcəli "Müqəddəs Stanislav" ordeni 3-cü dərəcəli "Müqəddəs Vladimir" ordeni 4-cü dərəcəli "Müqəddəs Vladimir" ordeni 2-ci dərəcəli "Müqəddəs Anna" ordeni 2-ci dərəcəli "Müqəddəs Stanislav" ordeni

Maqsud Əlixanov Avarski (23 noyabr 1846, Xunzax, Dağıstan MSSR3 iyul 1907, Gümrü) — Rusiya İmperator Ordusunun general-leytenantı (22 aprel 1907), Marı qəzasının rəisi[1]Tiflis quberniyasının qubernatoru. II Qafqaz kazak diviziyasının komandanı. Kaytmaz Əlixanovun böyük qardaşı.

Həyatı

Maqsud Əlixanov Avarski ahıl yaşlarında

23 noyabr (5 dekabr) 1846-cı ildə Dağıstanın Xunzax kəndində rus ordusunun general-mayoru milliyətcə avar Əlixan Hüseynov və Tutun xanımın ailəsində anadan olmuşdur. Uşaq ikən Şeyx Şamil tərəfindən girov götürülmüş, fidyədən sonra azad edilmişdir. Bundan sonra atası tərəfindən 2-ci Tiflis zadəgan gimnaziyasına təhsil almağa göndərilmişdir.

Hərbi xidmətdə

Maqsud Əlixanov Avarski

Maqsud Əlixanov 1862-ci ildə 2-ci Konstantinovski hərbi məktəbinə daxil olur. O, 1864-cü ildə Sum Qussar alayında kornet kimi xidmətə qəbul edilir. 1 fevral 1868-ci ildən poruçik, 11 fevral 1869-cu ildən ştabs-rotmistr rütbələrinə yüksəlir.

1871-ci ildən rotmistr rütbəsi ilə Dağıstan vilayətinin hərbi rəisi knyaz L.İ.Melikovun adyutantı vəzifəsində çalışmışdır. 1873-cü ildə Qafqaz Ordusunun Baş Komandanı, Böyük knyaz Mixail Nikolayeviç Romanovun yanında xüsusi təyinatlı xidmətə qəbul olunmuşdur. Elə həmin il Manqışlak dəstəsinin tərkibində Xivə yürüşündə iştirak etmiş və döyüşlərdə yaralanmışdı. Sağaldıqdan sonra Krasnovodska xidmətə göndərilmişdir.

1875-ci ilin yayında Əlixanovla başqa bir zabit arasında dava düşmüş, hər ikisi məhkəməlik olmuşdur. Bir il sonra Əlixanov-Avarski nizamnamə qaydalarını pozma və zabiti öldürməyə cəhd ittihamı ilə bütün mükafatlardan məhrum edilməklə rütbəsi aşağı salındı. 1877-ci ilin sentyabrında İrəvan dəstəsinin tərkibində Rusiya-Osmanlı müharibəsinin Qafqaz cəbhəsində vuruşan 15-ci Pereyaslavl Draqon alayında sıravi əsgər kimi xidmətə təyin olundu. Əlixanov-Avarski Dəvəboynu döyüşündə fərqləndiyinə görə 4-cü dərəcəli Hərbi ordeni ilə təltif edildi.

Bir il sonra o, ilk məqaləsini nəşr etdirdi. Onun "Mühəndislik jurnalı"nda "Dəvəboynu döyüşündə mövqelərə dair qeydlər" məqaləsi dərc edildi.

1879-cu ildə Əlixanov-Avarski Zakaspiysk vilayətinə göndərildi. Burda Axal-Təkə ekspedisiyası zamanı general Lomakinin dəstəsinin tərkibində Gökdepeyə hücumda iştirak etdi. Hücum uğursuz olsa da, praporşik rütbəsinə yüksəldi. 1882-ci ildə Əlixanov-Avarski tacir karvanının pərdəsi altında Marıya səfər etdi və burada türkmən ağsaqqalları ilə gizli danışıqlar apardı.

1883-cü ildə kiçik bir dəstə ilə Xorasana yürüş etdi. Qafqaz canişininin tapşırığı ilə kəşfiyyat zamanı Nasirəddin şah Qacarla görüşüb, onunla sərhəd məsələlərini müzakirə etdi. Bir il sonra Marıya rəsmi səfər baş tutdu, bunun nəticəsi olaraq Mərv vahəsinin Rusiya imperiyasına birləşdirilməsi oldu. Əlixanov-Avarski özü Zakaspiysk vilayətinin Marı qəzasının birinci rəisi təyin edildi. Məhkəmə qərarı ilə alınan mayor rütbəsi və ordenləri də ona qaytarıldı.[2] 6 may 1884-cü ildə podpolkovnik rütbəsini yüksəldi.

1885-ci il martın 18-də Kuşka yaxınlığında general Aleksey Komarovun komandanlığı altında rus qoşunlarının əfqanlarla döyüşü baş verdi. Podpolkovnik Əlixanov-Avarski döyüşdə yüz müvəqqəti Mərv milisi ilə üç yüz Qafqaz kazak alayına komandanlıq etdi. Bu döyüşdə fərqləndiyinə görə 4-cü dərəcəli Müqəddəs Georgi ordeni ilə təltif edildi.

1890-cı il yanvarın 16-da ordunun piyada dəstəsini tərk edərək Qafqaz Hərbi Dairəsinin qoşunlarında xidmətə təyin olundu. 6 oktyabr 1898-ci ildə polkovnik rütbəsi verildi [5].

Maqsud Əlixanov 61 il 7 ay 9 gün ömür sürüb. Bütün həyatı rus imperiyasının ordusunda keçən Əlixanov 44 il 11 ay bu orduda xidmət etmişdir. Əsgərdən-generala qədər yüksəlib. Maqsud Əlixanov 30 ali mükafat alıb. Hələ polkovnik olanda 4-cü dərəcəli Georgi ordeninə layiq görülüb və onun adı Kremlin Georgi salonunda qızıl hərflərlə mərmər lövhəyə yazılıb. 1883–1885-ci illərdə o, bu mükafata layiq görülən yeganə qafqazlıdır. Ondan sonra daha heç kəs bu mükafata layiq görülməyib. Sovet hakimiyyəti illərində "mürtəce" general-qubernator adlandırılan Əlixanov hərbçi olmaqla bərabər sox mühüm şəhərlərin başçısı vəzifəsini də icra etmişdir.

Maqsud Əlixanov 1877–78-ci illərdə rus-türk müharibəsində Naxçıvanskilərlə birgə vuruşub. II Kalbali xan və İsmayıl xan Naxçıvanski ilə dostluq edib.

General Maqsud Əlixanov Avarskinin qətlə yetirilməsi ermənilər tərəfindən olmuşdu.

Ailəsi

Kəlbəli xan Naxçıvanskinin qızı Zərrintac xanım ilə evlənmişdir. İki uşaqları olmuşdur. Adil xan, Afiz xan

Yaradıcılığı

Maqsud Əlixanov həm də gözəl ədəbiyyatçı, tarixçi və jurnalist idi. Rusiyanın ən nüfuzlu qəzet və jurnallarında 58 irihəcmli yazısı çap edilib. Onu da deyək ki, o, "Mərv vadisinə gedən yollar", "Tarixi-Dərbəndnamə", "Şahın qonaqlığında" və "Xivəyə yürüş" kitablarının müəllifidir. Xeyli əlyazması qalıb. O, həm də gözəl poliqlot idi. Rus,ərəb, fars, türk və dağlı dillərini mükəmməl bilirdi. Onun "Tarixi-Dərbəndnamə"sini oxuyanda əsil şərqşünas, ərəbşünas, Qafqazşünas və coğrafiyaşünas kimi görürük. Generalın yaradıcılığı Qafqaz tarixinin dərindən öyrənilməsində də əvəzsiz mənbədir. Əlixanovun Azərbaycan tarixinə bəxş etdiyi ən dəyərli iş isə general-leytenant İsmayıl xandan aldığı müsahibədir. 1895-ci ildə qələmə aldığı bu müsahibə "Kavkaz" qəzetində dərc olunub. Bu ailənin başına gətirilən faciə haqqında "Kavkaz" qəzeti əvvəldən axıra kimi məlumat verib. Generalın matəm günlərini təsvir etməklə yanaşı onun xanımını çox sədaqətli olduğunu dönə-dönə yazıb.

Seçilmiş əsərləri

İstinadlar

Həmçinin bax

Xarici keçidlər

  1. * Гизетти А. Л. Сборник сведений о георгиевских кавалерах и боевых знаках отличий Кавказских войск. Тифлис, 1901, с.255
  2. Список подполковникам по старшинству. Исправлено по 1-е июля. — СПб., 1884, с. 971