Mahfiruz Xədicə Sultan: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Sətir 15: Sətir 15:
|vikianbar =
|vikianbar =
}}
}}
'''Mahfiruz Xədicə Sultan''' (d. [[1590]], [[Şimali Qafqaz]] - ö. [[26 oktyabr]] [[1620]], [[İstanbul]]) — [[Sultan]] [[I Əhməd]]in baş [[Hasəki Sultan|hasəki]]<nowiki/>si və [[Osmanlı sultanlarının siyahısı|Osmanlı sultanı]] [[II Osman]]ın anasıdır.
'''Mahfiruz Xədicə Sultan''' (d. 1590, [[Şimali Qafqaz]] — ö. 26 oktyabr 1620, [[İstanbul]]) — [[Sultan]] [[I Əhməd]]in baş [[Hasəki Sultan|hasəki]]si və [[Osmanlı sultanlarının siyahısı|Osmanlı sultanı]] [[II Osman]]ın anasıdır.


== Həyatı ==
== Həyatı ==
[[1590]]-cı ildə [[Şimali Qafqaz]]<nowiki/>da dünyaya gəlmişdir.<ref>Necdet Sakaoğlu, Bu Mülkün Kadın Sultanları, 4. baskı, Sayfa: 223</ref> Atası [[Çərkəzlər|çərkəz kabardinləri]]<nowiki/>nin kral xanədanına mənsub olan Əmir Əlqas Çerkasski idi. Böyük babası Əmir Bitu Mustafa Paşa Çerkasski, [[Sultan Süleyman Qanuni|Sultan Süleyman]]<nowiki/>ın xanımı [[Mahidövran Sultan]]ın qohumlarından idi. Bacısı Şahincan Xatun sonralar [[Abxaz Mehmed Paşa|Abaza Mehmed Paşa]] ilə evləndirilmişdir. Hələ uşaq yaşlarında [[1601]] tarixində, [[saray]]ın eşikağası Sərvazad Xatun tərəfindən [[saray]]<nowiki/>a alınaraq xüsusi təlim-tərbiyə almışdır. Özü də əslən [[Çərkəzlər|çərkəz]] olan qaynanası [[Handan Sultan]]ın gözünə girən Mahfiruz [[1604]] tarixində [[Sultan]] [[I Əhməd]]ə təqdim olunur.
1590-cı ildə [[Şimali Qafqaz]]da dünyaya gəlmişdir.<ref>Necdet Sakaoğlu, Bu Mülkün Kadın Sultanları, 4. baskı, Sayfa: 223</ref> Atası [[Çərkəzlər|çərkəz kabardinləri]]nin kral xanədanına mənsub olan Əmir Əlqas Çerkasski idi. Böyük babası Əmir Bitu Mustafa Paşa Çerkasski, [[Sultan Süleyman Qanuni|Sultan Süleyman]]ın xanımı [[Mahidövran Sultan]]ın qohumlarından idi. Bacısı Şahincan Xatun sonralar [[Abxaz Mehmed Paşa|Abaza Mehmed Paşa]] ilə evləndirilmişdir. Hələ uşaq yaşlarında 1601 tarixində, [[saray]]ın eşikağası Sərvazad Xatun tərəfindən [[saray]]a alınaraq xüsusi təlim-tərbiyə almışdır. Özü də əslən [[Çərkəzlər|çərkəz]] olan qaynanası [[Handan Sultan]]ın gözünə girən Mahfiruz 1604 tarixində [[Sultan]] [[I Əhməd]]ə təqdim olunur.


[[3 noyabr]] [[1604]] tarixində [[I Əhməd]]in ən böyük oğlu olan [[II Osman]]ı dünyaya gətirərək [[saray]]<nowiki/>da [[Validə Sultan|Validə sultandan]] sonra ən güclü ikinci qadın olmuşdur. [[I Əhməd]]in nənəsi [[Safiyə Sultan]]ın [[Ədirnə Sarayı|köhnə saray]]<nowiki/>a göndərilməsi və [[Handan Sultan]]ın gənc yaşda vəfatı ilə [[saray]]ı idarə etməyə başlamışdır.
3 noyabr 1604 tarixində [[I Əhməd]]in ən böyük oğlu olan [[II Osman]]ı dünyaya gətirərək [[saray]]da [[Validə Sultan|Validə sultandan]] sonra ən güclü ikinci qadın olmuşdur. [[I Əhməd]]in nənəsi [[Safiyə Sultan]]ın [[Ədirnə Sarayı|köhnə saray]]a göndərilməsi və [[Handan Sultan]]ın gənc yaşda vəfatı ilə [[saray]]ı idarə etməyə başlamışdır.


== Övladları ==
== Övladları ==
Mahfiruz Xədicə Sultan [[II Osman]]dan başqa [[Şahzadə Mehmed (I Əhmədin oğlu)|Şahzadə Mehmed]]<nowiki/>i, [[Xədicə Sultan (I Əhmədin qızı)|Xədicə Xanım Sultan]]ı, [[1612]] tarixində [[Şahzadə Bəyazid (I Əhmədin oğlu)|şahzadə Bəyazid]]<nowiki/>i və [[1613]] tarixində [[şahzadə Hüseyn]]<nowiki/>i dünyaya gətirmişdir. Xədicə Xanım Sultan uşaq yaşlarında ölmüş, [[Şahzadə Mehmed (I Əhmədin oğlu)|Şahzadə Mehmed]] isə [[1621]] tarixində [[II Osman]] tərəfindən boğdurularaq edam edilmişdir ve [[Şahzadə Bəyazid (I Əhmədin oğlu)|Şəhzadə Bəyazid]] və [[Şahzadə Hüseyn]] isə [[1635]] tarixində [[IV Murad]] tərəfindən boğdurularaq edam edilmişdir. Mahfiruz Xədicə Sultan [[II Osman|şahzadə Osman]]ın yetişməsinə önəm vermiş, yüksək təhsil alan [[II Osman|şahzadə Osman]] [[Ərəb dili|ərəb]], [[Fars dili|fars]], [[Latın dili|latın]], [[Yunan dili|yunan]] və [[İtalyan dili|italyan]] dillərini mükəmməl bilirdi.<ref>Andre Clot: Mektuplar, 1980 - 1985</ref>
Mahfiruz Xədicə Sultan [[II Osman]]dan başqa [[Şahzadə Mehmed (I Əhmədin oğlu)|Şahzadə Mehmed]]i, [[Xədicə Sultan (I Əhmədin qızı)|Xədicə Xanım Sultan]]ı, 1612 tarixində [[Şahzadə Bəyazid (I Əhmədin oğlu)|şahzadə Bəyazid]]i və 1613 tarixində [[şahzadə Hüseyn]]i dünyaya gətirmişdir. Xədicə Xanım Sultan uşaq yaşlarında ölmüş, [[Şahzadə Mehmed (I Əhmədin oğlu)|Şahzadə Mehmed]] isə 1621 tarixində [[II Osman]] tərəfindən boğdurularaq edam edilmişdir ve [[Şahzadə Bəyazid (I Əhmədin oğlu)|Şəhzadə Bəyazid]] və [[Şahzadə Hüseyn]] isə 1635 tarixində [[IV Murad]] tərəfindən boğdurularaq edam edilmişdir. Mahfiruz Xədicə Sultan [[II Osman|şahzadə Osman]]ın yetişməsinə önəm vermiş, yüksək təhsil alan [[II Osman|şahzadə Osman]] [[Ərəb dili|ərəb]], [[Fars dili|fars]], [[Latın dili|latın]], [[Yunan dili|yunan]] və [[İtalyan dili|italyan]] dillərini mükəmməl bilirdi.<ref>Andre Clot: Mektuplar, 1980–1985</ref>


== Kösəm Sultanla rəqabəti ==
== Kösəm Sultanla rəqabəti ==
[[Yunanlar|Yunan]] əsilli olan [[Kösəm Sultan]] [[Şahzadə Mehmed (I Əhmədin oğlu)|şahzadə Mehmed]]<nowiki/>i dünyaya gətirdikdən sonra Mahfiruzə Xədicə Sultan gözdən düşmüşdür. Mahfiruz Xədicə Sultan və [[Kösəm Sultan]] arasında [[1607]] tarixində baş verən hadisə onlar arasındakı rəqabəti gücləndirmişdir. [[Venesiya respublikası|Venesiya]] elçisi Simoni Contarini və Cəlal Təmruqoğlunun xatirələrində bu hadisə belə təsvir olunur;
[[Yunanlar|Yunan]] əsilli olan [[Kösəm Sultan]] [[Şahzadə Mehmed (I Əhmədin oğlu)|şahzadə Mehmed]]i dünyaya gətirdikdən sonra Mahfiruzə Xədicə Sultan gözdən düşmüşdür. Mahfiruz Xədicə Sultan və [[Kösəm Sultan]] arasında 1607 tarixində baş verən hadisə onlar arasındakı rəqabəti gücləndirmişdir. [[Venesiya respublikası|Venesiya]] elçisi Simoni Contarini və Cəlal Təmruqoğlunun xatirələrində bu hadisə belə təsvir olunur;


''Bir mərasim zamanı Kösəm Baş Hasəki Mahfiruzun yerinə oturmuş və bu da onun qəzəbinə səbəb olmuşdur. Hərəmxanada bir-birləri ilə dalaşan qadınların məsələsi [[I Əhməd]]in qulağına çatmış və gənc Sultan iki hərəmini də dannamışdır.''
''Bir mərasim zamanı Kösəm Baş Hasəki Mahfiruzun yerinə oturmuş və bu da onun qəzəbinə səbəb olmuşdur. Hərəmxanada bir-birləri ilə dalaşan qadınların məsələsi [[I Əhməd]]in qulağına çatmış və gənc Sultan iki hərəmini də dannamışdır.''


== Validə sultanlıq dönəmi ==
== Validə sultanlıq dönəmi ==
[[I Əhməd]] [[1617]]-ci il, [[21 noyabr]]ı [[22 noyabr]]<nowiki/>a bağlayan gecə vəfat etmiş və oğlu [[II Osman|Osman]] hələ çox kiçik olduğundan [[I Mustafa]] taxta oturdu. [[I Mustafa]] dövlət məsələləri ilə maraqlanmamış və bu səbəbdən də 96 gün sonra devrilmişdir. [[II Osman|Gənc Osman]]ın [[1618]] tarixində 14 yaşındaykən taxta keçmiş və bununla da Mahfiruz Xədicə Sultan [[validə sultan]] elan edilmişdir. ''Devletlu İsmetlu Mâh-Firûze Hadice Valide Sultan Ahiyât üs-Şan Hazretleri'' olaraq dövlət sənədlərində qeyd olunan Mahfiruz Xədicə Sultanın təsiri ilə [[Kösəm Sultan]] [[Ədirnə Sarayı|köhnə saray]]<nowiki/>a göndərilmişdir.<ref>Yılmaz Öztuna: Devletler ve Hanedanlar 2.Cilt, 1989</ref>
[[I Əhməd]] 1617-ci il, 21 noyabrı 22 noyabra bağlayan gecə vəfat etmiş və oğlu [[II Osman|Osman]] hələ çox kiçik olduğundan [[I Mustafa]] taxta oturdu. [[I Mustafa]] dövlət məsələləri ilə maraqlanmamış və bu səbəbdən də 96 gün sonra devrilmişdir. [[II Osman|Gənc Osman]]ın 1618 tarixində 14 yaşındaykən taxta keçmiş və bununla da Mahfiruz Xədicə Sultan [[validə sultan]] elan edilmişdir. ''Devletlu İsmetlu Mâh-Firûze Hadice Valide Sultan Ahiyât üs-Şan Hazretleri'' olaraq dövlət sənədlərində qeyd olunan Mahfiruz Xədicə Sultanın təsiri ilə [[Kösəm Sultan]] [[Ədirnə Sarayı|köhnə saray]]a göndərilmişdir.<ref>Yılmaz Öztuna: Devletler ve Hanedanlar 2.Cilt, 1989</ref>


== Ölümü və sonrası ==
== Ölümü və sonrası ==
[[1620]] tarixində oğlunun səltənəti dönəmində vəfat etmiş və 2 il sonra da oğlu [[II Osman|Gənc Osman]] devrilərək [[Həlimə Sultan|Həlimə Validə Sultan]] və kürəkəni [[Sədrəzəm]] [[Qara Davud Paşa]] tərəfindən faciəvi şəkildə [[şəhid]] edilmişdir. Lakin onların zülmü bununla bitmədi. Vaxtilə [[Ədirnə Sarayı|köhnə saray]]<nowiki/>a sürgün etdiyi [[Kösəm Sultan]] [[Validə sultan|Validə Sultan]] olan kimi bacısı Şahincan Xatun öncə sürgün həyatı yaşamış, sonra edam edilmişdir. Bundan başqa oğlu [[IV Murad]]ın dönəmində mərhum [[sultan]] Mahfiruzun iki oğlu [[Şahzadə Bəyazid (I Əhmədin oğlu)|şahzadə Bəyazid]] və [[Şahzadə Hüseyn]] də edam edilmişdir.
1620 tarixində oğlunun səltənəti dönəmində vəfat etmiş və 2 il sonra da oğlu [[II Osman|Gənc Osman]] devrilərək [[Həlimə Sultan|Həlimə Validə Sultan]] və kürəkəni [[Sədrəzəm]] [[Qara Davud Paşa]] tərəfindən faciəvi şəkildə [[şəhid]] edilmişdir. Lakin onların zülmü bununla bitmədi. Vaxtilə [[Ədirnə Sarayı|köhnə saray]]a sürgün etdiyi [[Kösəm Sultan]] [[Validə sultan|Validə Sultan]] olan kimi bacısı Şahincan Xatun öncə sürgün həyatı yaşamış, sonra edam edilmişdir. Bundan başqa oğlu [[IV Murad]]ın dönəmində mərhum [[sultan]] Mahfiruzun iki oğlu [[Şahzadə Bəyazid (I Əhmədin oğlu)|şahzadə Bəyazid]] və [[Şahzadə Hüseyn]] də edam edilmişdir.


== Həmçinin bax ==
== Həmçinin bax ==
Sətir 40: Sətir 40:


== Mənbə ==
== Mənbə ==
<references />{{Osmanlı sultanlarının anaları}}{{II Osman}}{{I Əhməd}}
{{İstinad siyahısı}}{{Osmanlı sultanlarının anaları}}{{II Osman}}{{I Əhməd}}


[[Kateqoriya:Validə sultanlar]]
[[Kateqoriya:Validə sultanlar]]

17:32, 12 aprel 2022 tarixindəki versiya

Mahfiruz Xədicə Sultan
ماه فیروز خدیجه سلطان
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi
Doğum yeri Şimali Qafqaz
Vəfat tarixi
Vəfat yeri İstanbul, Osmanlı imperiyası
Dəfn yeri
Fəaliyyəti qul[d]
Həyat yoldaşı I Əhməd
Uşaqları II Osman, Şahzadə Hüseyn, Xədicə Sultan, Şahzadə Bəyazid
Ailəsi Osmanlı xanədanı
Dini islam
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Mahfiruz Xədicə Sultan (d. 1590, Şimali Qafqaz — ö. 26 oktyabr 1620, İstanbul) — Sultan I Əhmədin baş hasəkisi və Osmanlı sultanı II Osmanın anasıdır.

Həyatı

1590-cı ildə Şimali Qafqazda dünyaya gəlmişdir.[1] Atası çərkəz kabardinlərinin kral xanədanına mənsub olan Əmir Əlqas Çerkasski idi. Böyük babası Əmir Bitu Mustafa Paşa Çerkasski, Sultan Süleymanın xanımı Mahidövran Sultanın qohumlarından idi. Bacısı Şahincan Xatun sonralar Abaza Mehmed Paşa ilə evləndirilmişdir. Hələ uşaq yaşlarında 1601 tarixində, sarayın eşikağası Sərvazad Xatun tərəfindən saraya alınaraq xüsusi təlim-tərbiyə almışdır. Özü də əslən çərkəz olan qaynanası Handan Sultanın gözünə girən Mahfiruz 1604 tarixində Sultan I Əhmədə təqdim olunur.

3 noyabr 1604 tarixində I Əhmədin ən böyük oğlu olan II Osmanı dünyaya gətirərək sarayda Validə sultandan sonra ən güclü ikinci qadın olmuşdur. I Əhmədin nənəsi Safiyə Sultanın köhnə saraya göndərilməsi və Handan Sultanın gənc yaşda vəfatı ilə sarayı idarə etməyə başlamışdır.

Övladları

Mahfiruz Xədicə Sultan II Osmandan başqa Şahzadə Mehmedi, Xədicə Xanım Sultanı, 1612 tarixində şahzadə Bəyazidi və 1613 tarixində şahzadə Hüseyni dünyaya gətirmişdir. Xədicə Xanım Sultan uşaq yaşlarında ölmüş, Şahzadə Mehmed isə 1621 tarixində II Osman tərəfindən boğdurularaq edam edilmişdir ve Şəhzadə Bəyazid və Şahzadə Hüseyn isə 1635 tarixində IV Murad tərəfindən boğdurularaq edam edilmişdir. Mahfiruz Xədicə Sultan şahzadə Osmanın yetişməsinə önəm vermiş, yüksək təhsil alan şahzadə Osman ərəb, fars, latın, yunan və italyan dillərini mükəmməl bilirdi.[2]

Kösəm Sultanla rəqabəti

Yunan əsilli olan Kösəm Sultan şahzadə Mehmedi dünyaya gətirdikdən sonra Mahfiruzə Xədicə Sultan gözdən düşmüşdür. Mahfiruz Xədicə Sultan və Kösəm Sultan arasında 1607 tarixində baş verən hadisə onlar arasındakı rəqabəti gücləndirmişdir. Venesiya elçisi Simoni Contarini və Cəlal Təmruqoğlunun xatirələrində bu hadisə belə təsvir olunur;

Bir mərasim zamanı Kösəm Baş Hasəki Mahfiruzun yerinə oturmuş və bu da onun qəzəbinə səbəb olmuşdur. Hərəmxanada bir-birləri ilə dalaşan qadınların məsələsi I Əhmədin qulağına çatmış və gənc Sultan iki hərəmini də dannamışdır.

Validə sultanlıq dönəmi

I Əhməd 1617-ci il, 21 noyabrı 22 noyabra bağlayan gecə vəfat etmiş və oğlu Osman hələ çox kiçik olduğundan I Mustafa taxta oturdu. I Mustafa dövlət məsələləri ilə maraqlanmamış və bu səbəbdən də 96 gün sonra devrilmişdir. Gənc Osmanın 1618 tarixində 14 yaşındaykən taxta keçmiş və bununla da Mahfiruz Xədicə Sultan validə sultan elan edilmişdir. Devletlu İsmetlu Mâh-Firûze Hadice Valide Sultan Ahiyât üs-Şan Hazretleri olaraq dövlət sənədlərində qeyd olunan Mahfiruz Xədicə Sultanın təsiri ilə Kösəm Sultan köhnə saraya göndərilmişdir.[3]

Ölümü və sonrası

1620 tarixində oğlunun səltənəti dönəmində vəfat etmiş və 2 il sonra da oğlu Gənc Osman devrilərək Həlimə Validə Sultan və kürəkəni Sədrəzəm Qara Davud Paşa tərəfindən faciəvi şəkildə şəhid edilmişdir. Lakin onların zülmü bununla bitmədi. Vaxtilə köhnə saraya sürgün etdiyi Kösəm Sultan Validə Sultan olan kimi bacısı Şahincan Xatun öncə sürgün həyatı yaşamış, sonra edam edilmişdir. Bundan başqa oğlu IV Muradın dönəmində mərhum sultan Mahfiruzun iki oğlu şahzadə Bəyazid və Şahzadə Hüseyn də edam edilmişdir.

Həmçinin bax

Mənbə

  1. ↑ Necdet Sakaoğlu, Bu Mülkün Kadın Sultanları, 4. baskı, Sayfa: 223
  2. ↑ Andre Clot: Mektuplar, 1980–1985
  3. ↑ Yılmaz Öztuna: Devletler ve Hanedanlar 2.Cilt, 1989
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Mahfiruz_Xədicə_Sultan&oldid=6398065"