II Əbdülməcid: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 29: Sətir 29:


== Həyatı ==
== Həyatı ==
Atası [[Əbdüləziz|Sultan Əbdüləziz]], anası [[Heyranıdil Qadınəfəndi|Heyranıdil Qadın]]dır. [[29 may]] [[1868]]-ci ildə [[İstanbul]]da dünyaya gəlmişdir. Atasının [[1876]]-cı ildə taxtdan endirilməsindən sonra ikinci məşrutiyyətə qədər [[saray]]da qapalı bir həyat yaşadı. Bu əsnada əcnəbi dillər öyrəndi. İncəsənətə, xüsusilə də rəsmə marağı vardı. Əmisinin oğlu [[VI Mehmed|Mehmed Vahidəddin]]in [[4 iyul]] [[1918]]-ci ildə taxta çıxmasıyla [[vəliəhd]] elan olundu. [[Birinci Dünya müharibəsi]]ndən sonra [[İstanbul]]un işğalı illərində [[VI Mehmed|Sultan Vahidəddin]]in bəzi hərəkətlərini açıqca tənqid etməyə başladı. O illərdə işğalçılara qarşı mübarizə aparan milli ordunun lehinə bəyanatlar verirdi. Hətta bir müddət sonra [[Ankara]]ya getmək istəsə də, azadlıq hərəkatının başında [[Osmanlı sülaləsi]]ndən birinin olmasını istəməyən [[ingilislər]] onu nəzarət altına aldılar.
Atası [[Əbdüləziz|Sultan Əbdüləziz]], anası [[Heyranıdil Qadınəfəndi|Heyranıdil Qadın]]dır. 29 may 1868-ci ildə [[İstanbul]]da dünyaya gəlmişdir. Atasının 1876-cı ildə taxtdan endirilməsindən sonra ikinci məşrutiyyətə qədər [[saray]]da qapalı bir həyat yaşadı. Bu əsnada əcnəbi dillər öyrəndi. İncəsənətə, xüsusilə də rəsmə marağı vardı. Əmisinin oğlu [[VI Mehmed|Mehmed Vahidəddinin]] 4 iyul 1918-ci ildə taxta çıxmasıyla [[vəliəhd]] elan olundu. [[Birinci Dünya müharibəsi]]ndən sonra [[İstanbul]]un işğalı illərində [[VI Mehmed|Sultan Vahidəddinin]] bəzi hərəkətlərini açıqca tənqid etməyə başladı. O illərdə işğalçılara qarşı mübarizə aparan milli ordunun lehinə bəyanatlar verirdi. Hətta bir müddət sonra [[Ankara]]ya getmək istəsə də, azadlıq hərəkatının başında [[Osmanlı sülaləsi]]ndən birinin olmasını istəməyən [[ingilislər]] onu nəzarət altına aldılar.


[[TBMM]] [[1 noyabr]] [[1922]]-ci ildə 431 saylı iki maddədən ibarət bir qanunla səltənət və [[Xəlifə|xilafəti]] bir-birindən ayıraraq səltənəti ləğv etdi. Beləliklə, [[Osmanlı sülaləsi]]nə qarşı ilk addım atıldı. Həmin qanunun ikinci maddəsində xəlifəliyin [[Osmanlı sülaləsi|Osmanlı ailəsi]]nə məxsus olduğu, [[TBMM]] tərəfindən bu ünvanın [[Osmanlı sülaləsi|Osmanlı ailəsi]]ndən ən layiqli şəxsə veriləcəyi qeyd edildi. Ancaq [[3 noyabr]]da baş tutan cümə salamlığına [[VI Mehmed|Sultan Vahidəddin]]in həm [[padşah]], həm də [[xəlifə]] olaraq qatılması vəziyyəti gərginləşdirdi. Nəhayət, [[VI Mehmed|Sultan Vahidəddin]] [[16 noyabr]]da “vətən xaini” elan edildi və həmin gecə [[İngilislər|ingilis]] zirehli gəmisiylə ölkəni tərk etdi.
[[TBMM]] 1 noyabr 1922-ci ildə 431 saylı iki maddədən ibarət bir qanunla səltənət və [[Xəlifə|xilafəti]] bir-birindən ayıraraq səltənəti ləğv etdi. Beləliklə, [[Osmanlı sülaləsi]]nə qarşı ilk addım atıldı. Həmin qanunun ikinci maddəsində xəlifəliyin [[Osmanlı sülaləsi|Osmanlı ailəsi]]nə məxsus olduğu, [[TBMM]] tərəfindən bu ünvanın [[Osmanlı sülaləsi|Osmanlı ailəsi]]ndən ən layiqli şəxsə veriləcəyi qeyd edildi. Ancaq 3 noyabrda baş tutan cümə salamlığına [[VI Mehmed|Sultan Vahidəddinin]] həm [[padşah]], həm də [[xəlifə]] olaraq qatılması vəziyyəti gərginləşdirdi. Nəhayət, [[VI Mehmed|Sultan Vahidəddin]] 16 noyabrda "vətən xaini" elan edildi və həmin gecə [[İngilislər|ingilis]] zirehli gəmisiylə ölkəni tərk etdi.
[[Fayl:Abdulmecid efendi.jpg|left|thumb|200px]]
[[Fayl:Abdulmecid efendi.jpg|left|thumb|200px]]


Bu hadisədən sonra [[xəlifə]]liyin boş qaldığını elan edən [[TBMM]] 19 noyabrda Əbdülməcid Əfəndini [[xəlifə]] seçdi. “Xəlifeyi-müslimin” ünvanıyla [[24 noyabr]] günü [[Topqapı sarayı]]ndakı [[Hırka-i Səadət|Hırka-ı Şərif]] otağında keçirilən mərasimlə [[xəlifə]] elan olundu. Bu mərasimə [[TBMM]]-nin təmsilçisi olaraq Rüfət Paşa və Xoca Müfid Əfəndi də qatılmışdı. İlk dəfə [[ərəbcə]] deyil, [[türkcə]] dua edildi. [[Fateh məscidi (İstanbul)|Fateh məscidi]]ndə yeni [[xəlifə]]nın adına Xoca Müfid Əfəndi tərəfindən ilk dəfə [[türkcə]] [[xütbə]] oxundu. Yeni [[xəlifə]] İslam aləminə bir bəyannamə nəşr etdirərək onu seçən məclisə təşəkkür etdi.
Bu hadisədən sonra [[xəlifə]]liyin boş qaldığını elan edən [[TBMM]] 19 noyabrda Əbdülməcid Əfəndini [[xəlifə]] seçdi. "Xəlifeyi-müslimin" ünvanıyla 24 noyabr günü [[Topqapı sarayı]]ndakı [[Hırka-i Səadət|Hırka-ı Şərif]] otağında keçirilən mərasimlə [[xəlifə]] elan olundu. Bu mərasimə [[TBMM]]-nin təmsilçisi olaraq Rüfət Paşa və Xoca Müfid Əfəndi də qatılmışdı. İlk dəfə [[ərəbcə]] deyil, [[türkcə]] dua edildi. [[Fateh məscidi (İstanbul)|Fateh məscidi]]ndə yeni [[xəlifə]]nın adına Xoca Müfid Əfəndi tərəfindən ilk dəfə [[türkcə]] [[xütbə]] oxundu. Yeni [[xəlifə]] İslam aləminə bir bəyannamə nəşr etdirərək onu seçən məclisə təşəkkür etdi.


Səltənətsiz bir [[Xəlifə|xilafəti]]n necə idarə olunacağı bilinmədiyi üçün o illərdə güclü müxalif qüvvələr yarandı. [[Türkiyə|Cumhuriyyəti]]n elanına qədərki dövrdə, [[xəlifə]]nin ölkə rəhbəri olub-olmaması barədə müzakirələr davam etdi. Bu əsnada [[21 dekabr|21]]-[[27 dekabr]] [[1922]] tarixində toplanan Hindistan xilafət konferansı Əbdülməcidin [[xəlifə]]liyini təsdiq və qəbul etdi. Yenə hind müsəlmanları [[3 yanvar]] [[1923]]-cü ildə [[Mustafa Kamal Atatürk|Mustafa Kamal Paşa]]ya “münci-i xilafət” ([[Xəlifə|xilafəti]]n xilaskarı) ünvanı verdi.
Səltənətsiz bir [[Xəlifə|xilafəti]]n necə idarə olunacağı bilinmədiyi üçün o illərdə güclü müxalif qüvvələr yarandı. [[Türkiyə|Cumhuriyyəti]]n elanına qədərki dövrdə, [[xəlifə]]nin ölkə rəhbəri olub-olmaması barədə müzakirələr davam etdi. Bu əsnada [[21 dekabr|21]]-27 dekabr 1922 tarixində toplanan Hindistan xilafət konferansı Əbdülməcidin [[xəlifə]]liyini təsdiq və qəbul etdi. Yenə hind müsəlmanları 3 yanvar 1923-cü ildə [[Mustafa Kamal Atatürk|Mustafa Kamal Paşaya]] "münci-i xilafət" ([[Xəlifə|xilafəti]]n xilaskarı) ünvanı verdi.


[[29 oktyabr]] [[1923]]-cü ildə [[Türkiyə|cümhuriyyət]]in elan edilməsinin ardından xilafət və [[xəlifə]]nin vəziyyəti yenidən gündəmə gəldi. Qəzetlərdə [[xəlifə]]nin istehfa verəcəyi haqda xəbərlər çıxdı. Şəxsən Əbdülməcid Əfəndi tərəfindən yalanlanan xəbərlərin ardından ingilislərin müdaxiləsi ilə [[xəlifə]]nin nüfuzu artırıldı.
29 oktyabr 1923-cü ildə [[Türkiyə|cümhuriyyət]]in elan edilməsinin ardından xilafət və [[xəlifə]]nin vəziyyəti yenidən gündəmə gəldi. Qəzetlərdə [[xəlifə]]nin istehfa verəcəyi haqda xəbərlər çıxdı. Şəxsən Əbdülməcid Əfəndi tərəfindən yalanlanan xəbərlərin ardından ingilislərin müdaxiləsi ilə [[xəlifə]]nin nüfuzu artırıldı.


İngilis hökumətinin bu tərzdə müdaxilə etməsindən narahat olan [[TBMM]] [[8 dekabr|8]]-[[9 dekabr]] [[1923]] gecəsi gizli bir müşavirə keçirdi. Nəhayət, uzun müzakirələrdən sonra [[3 mart]] [[1924]] tarixində [[xəlifə]]liyin ləğvi və [[Osmanlı sülaləsi]]nin ölkədən sürgün edilməsini bildirən 431 saylı qanun qəbul edildi.
İngilis hökumətinin bu tərzdə müdaxilə etməsindən narahat olan [[TBMM]] [[8 dekabr|8]]-9 dekabr 1923 gecəsi gizli bir müşavirə keçirdi. Nəhayət, uzun müzakirələrdən sonra 3 mart 1924 tarixində [[xəlifə]]liyin ləğvi və [[Osmanlı sülaləsi]]nin ölkədən sürgün edilməsini bildirən 431 saylı qanun qəbul edildi.


Əbdülməcid Əfəndi, yanında oğlu [[Ömər Fərrux Əfəndi]], qızı [[Dürrüşəhvar Sultan]], uşaqlarının müəllimi Saleh Kəramət Nigar Əfəndi, 2 xanımı, şəxsi katibi Hüseyn Nakib və həkimi Səlahəddin bəylə həmin günün gecəsi maşınla [[Çatalca rayonu|Çatalca]]ya, buradan isə qatarla ölkə xaricinə yola düşdü. Qatara minərkən dövrün [[Çatalca rayonu|Çatalca]] valisi tərəfindən zərfin içərisində 2 min sterlinqlə birlikdə [[İsveçrə]] tərəfindənm viza alınana və yalnız ölkədən çıxışı təmin edən vətəndaşlıq vəsiqəsi verildi. Bundan başqa [[İsveçrə]]nin Böyük Alp otelində yer ayrıldı.
Əbdülməcid Əfəndi, yanında oğlu [[Ömər Fərrux Əfəndi]], qızı [[Dürrüşəhvar Sultan]], uşaqlarının müəllimi Saleh Kəramət Nigar Əfəndi, 2 xanımı, şəxsi katibi Hüseyn Nakib və həkimi Səlahəddin bəylə həmin günün gecəsi maşınla [[Çatalca rayonu|Çatalcaya]], buradan isə qatarla ölkə xaricinə yola düşdü. Qatara minərkən dövrün [[Çatalca rayonu|Çatalca]] valisi tərəfindən zərfin içərisində 2 min sterlinqlə birlikdə [[İsveçrə]] tərəfindənm viza alınana və yalnız ölkədən çıxışı təmin edən vətəndaşlıq vəsiqəsi verildi. Bundan başqa [[İsveçrə]]nin Böyük Alp otelində yer ayrıldı.
[[Fayl:Halife Abdülmecid Efendi ve kızı Dürrüşehvar Sultan.jpg|thumb|200px|Əbdülməcid və qızı [[Dürrüşəhvar Sultan|Dürrüşəhvar]] [[Fransa]]nın [[Nitsa]] şəhərində|alt=]]
[[Fayl:Halife Abdülmecid Efendi ve kızı Dürrüşehvar Sultan.jpg|thumb|200px|Əbdülməcid və qızı [[Dürrüşəhvar Sultan|Dürrüşəhvar]] [[Fransa]]nın [[Nitsa]] şəhərində|alt=]]


Otelə yerləşdikdən sonra bir çox Avropa ölkəsindən jurnalistlər xəlifdən müsahibə almaq üçün otelə axın etdi. Əbdülməcid və ailəsinin otel məsrəfləri getdikcə artığından Saleh Kəramət Nigarı müsəlman ölkələrin səfirləriylə görüşərək yardım almaq məqsədilə [[Paris]]ə göndərdi. Burdan yardım ala bilmədiyi üçün [[London]]a gedən Kəramət Nigar burada apardığı müzakirələrin sonunda Heydərabad nizamının Əbdülməcid Əfəndiyə aylıq 300 sterlinq maaş verilməsini təmin etdi. [[1924]]-cü ilin [[oktyabr]]ında [[Fransa]]ya gedən və burada [[Nitsa]] şəhərində sakit bir həyat yaşayan Əbdülməcid Əfəndi burada özünü ibadətə həsr etdi. [[Heydərabad nizamlığı|Heydərabad nizamı]], böyük oğlu Əzəm Cah üçün Əbdülməcid Əfəndinin qızı [[Dürrüşəhvar Sultan]]ı, kiçik oğlu Müəzzəm Cah üçün isə [[V Murad]]ın nəticəsi [[Nilüfər xanım Sultan|Nilufər Sultan]]ı istədi. Sadə bir mərasimlə 2 Osmanlı sultanının [[Heydərabad nizamlığı|Heydərabad sarayı]]na gəlin getməsi Əbdülməcid Əfəndinin maddi vəziyyətini xeyli yaxşılaşdırdı.
Otelə yerləşdikdən sonra bir çox Avropa ölkəsindən jurnalistlər xəlifdən müsahibə almaq üçün otelə axın etdi. Əbdülməcid və ailəsinin otel məsrəfləri getdikcə artığından Saleh Kəramət Nigarı müsəlman ölkələrin səfirləriylə görüşərək yardım almaq məqsədilə [[Paris]]ə göndərdi. Burdan yardım ala bilmədiyi üçün [[London]]a gedən Kəramət Nigar burada apardığı müzakirələrin sonunda Heydərabad nizamının Əbdülməcid Əfəndiyə aylıq 300 sterlinq maaş verilməsini təmin etdi. 1924-cü ilin oktyabrında [[Fransa]]ya gedən və burada [[Nitsa]] şəhərində sakit bir həyat yaşayan Əbdülməcid Əfəndi burada özünü ibadətə həsr etdi. [[Heydərabad nizamlığı|Heydərabad nizamı]], böyük oğlu Əzəm Cah üçün Əbdülməcid Əfəndinin qızı [[Dürrüşəhvar Sultan]]ı, kiçik oğlu Müəzzəm Cah üçün isə [[V Murad]]ın nəticəsi [[Nilüfər xanım Sultan|Nilufər Sultan]]ı istədi. Sadə bir mərasimlə 2 Osmanlı sultanının [[Heydərabad nizamlığı|Heydərabad sarayı]]na gəlin getməsi Əbdülməcid Əfəndinin maddi vəziyyətini xeyli yaxşılaşdırdı.


Daha sonra [[Paris]]ə köçən Əbdülməcid Əfəndi [[İkinci Dünya müharibəsi]]ndə [[Paris]] bombalandığı əsnada [[23 avqust]] [[1944]] tarixində vəfat etdi. Bu əsnada [[İstanbul]]da olan şəxsi katibi Kəramət Nigar cənazənin ölkəyə qaytarılması məqsədilə müzakirələr aparsa da, bu heç bir nəticə vermədi. Hətta qızı [[Dürrüşəhvar Sultan]] Heydərabad şahzadəsi ünvanıyla ölkəyə gələrək [[İsmət İnönü]] ilə görüşmüş, [[Paris]] məscidində xüsusi dərmanlarla mühafizə olunan cənazənin ölkəyə gətirilməsi barədə söz almasına baxmayaraq, Əbdülməcid Əfəndinin cənazəsi bir müddət daha [[Paris]]də qaldı. 10 il boyunca burada gözlədilən Əbdülməcid Əfəndinin cənazəsi [[Mədinə]]yə gətirildi və [[30 mart]] [[1954]]-cü ildə burada [[Bəqi qəbiristanlığı|Bəqi məzarlığı]]nda torpağa verildi.
Daha sonra [[Paris]]ə köçən Əbdülməcid Əfəndi [[İkinci Dünya müharibəsi]]ndə [[Paris]] bombalandığı əsnada 23 avqust 1944 tarixində vəfat etdi. Bu əsnada [[İstanbul]]da olan şəxsi katibi Kəramət Nigar cənazənin ölkəyə qaytarılması məqsədilə müzakirələr aparsa da, bu heç bir nəticə vermədi. Hətta qızı [[Dürrüşəhvar Sultan]] Heydərabad şahzadəsi ünvanıyla ölkəyə gələrək [[İsmət İnönü]] ilə görüşmüş, [[Paris]] məscidində xüsusi dərmanlarla mühafizə olunan cənazənin ölkəyə gətirilməsi barədə söz almasına baxmayaraq, Əbdülməcid Əfəndinin cənazəsi bir müddət daha [[Paris]]də qaldı. 10 il boyunca burada gözlədilən Əbdülməcid Əfəndinin cənazəsi [[Mədinə]]yə gətirildi və 30 mart 1954-cü ildə burada [[Bəqi qəbiristanlığı|Bəqi məzarlığı]]nda torpağa verildi.


== Ailəsi ==
== Ailəsi ==


=== Hərəmxanası ===
=== Hərəmxanası ===
* '''[[Şahsüvar Qadınəfəndi|Şahsüvar Başqadınəfəndi]]'''

* [[Şahsüvar Qadınəfəndi|'''Şahsüvar Başqadınəfəndi''']]
* Mihrimah Qadınəfəndi (ö. 23 may 1899)
* Mihrimah Qadınəfəndi (ö. [[23 may]] [[1899]])
* [[Hayrunnisə Qadınəfəndi]]
* [[Hayrunnisə Qadınəfəndi]]
* [[Məhisti Qadınəfəndi]]
* [[Məhisti Qadınəfəndi]]
* Bəhruzə Qadınəfəndi (d. [[24 may]] [[1903]], [[İzmit]] - ö. [[1955]], [[İstanbul]]) — [[21 mart]] [[1921]] tarixində evlənmişdir.
* Bəhruzə Qadınəfəndi (d. 24 may 1903, [[İzmit]] — ö. 1955, [[İstanbul]]) — 21 mart 1921 tarixində evlənmişdir.


=== Oğlan uşaqları ===
=== Oğlan uşaqları ===

* [[Ömər Fərrux Əfəndi|Şahzadə Ömər Fərrux Əfəndi]]
* [[Ömər Fərrux Əfəndi|Şahzadə Ömər Fərrux Əfəndi]]


=== Qız uşaqları ===
=== Qız uşaqları ===

* [[Dürrüşəhvar Sultan]]
* [[Dürrüşəhvar Sultan]]


Sətir 106: Sətir 103:
{{s-hou|[[Osmanlı sülaləsi]]||[[29 may]] [[1868]]||[[23 avqust]] [[1944]]}}
{{s-hou|[[Osmanlı sülaləsi]]||[[29 may]] [[1868]]||[[23 avqust]] [[1944]]}}
{{S-rel|su}}
{{S-rel|su}}
{{Vərəsəlik qutusu|titul=[[Fayl:Flag of Jihad.svg|70px]] <br/> [[İslam]] [[Xilafət|Xəlifəsi]] (خلافة إسلامية)|illər=|ilə=|sələf=[[VI Mehmed Vahidəddin]]|xələf=Yox<br/> [[Xilafətin ləğv edilməsi]]<br/> [[Hüseyn ibn Əli əl-Haşimi|Hüseyn ibn Əli]] xəlifəliyini elan etdi}}
{{Vərəsəlik qutusu|titul=[[Fayl:Flag of Jihad.svg|70px]] <br> [[İslam]] [[Xilafət|Xəlifəsi]] (خلافة إسلامية)|illər=|ilə=|sələf=[[VI Mehmed Vahidəddin]]|xələf=Yox<br> [[Xilafətin ləğv edilməsi]]<br> [[Hüseyn ibn Əli əl-Haşimi|Hüseyn ibn Əli]] xəlifəliyini elan etdi}}
{{son}}{{Xəlifələr}}
{{son}}{{Xəlifələr}}


07:54, 13 may 2022 tarixindəki versiya

Əbdülməcid Əfəndi
Osmanlı Türkcəsində: عبد المجيد ثاني/عبد المجيد افندي
19 noyabr 1922 – 3 mart 1924
ƏvvəlkiVI Mehmed
SonrakıHüseyn ibn Əli əl-Haşimi
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi
Doğum yeri İstanbul, Osmanlı imperiyası
Vəfat tarixi (76 yaşında)
Vəfat yeri Paris, Fransa
Vəfat səbəbi ürək tutması
Dəfn yeri
Fəaliyyəti rəssam
Atası Əbdüləziz
Anası Heyranıdil Qadınəfəndi
Həyat yoldaşları Şahsüvar Qadınəfəndi
Mihrimah Qadınəfəndi
Hayrunnisə Qadınəfəndi
Məhisti Qadınəfəndi
Bəhruzə Qadınəfəndi
Uşaqları Ömər Fərrux Əfəndi
Dürrüşəhvar Sultan
Ailəsi Osmanlı xanədanı
Dini Sünni, İslam
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Əbdülməcid Əfəndi və ya II Əbdülməcid (29 may 1868[1][2], Beşiktaş – 23 avqust 1944[1][3][…], Paris) — 29-cu Osmanlı və 116-cı İslam xəlifəsi.

Həyatı

Atası Sultan Əbdüləziz, anası Heyranıdil Qadındır. 29 may 1868-ci ildə İstanbulda dünyaya gəlmişdir. Atasının 1876-cı ildə taxtdan endirilməsindən sonra ikinci məşrutiyyətə qədər sarayda qapalı bir həyat yaşadı. Bu əsnada əcnəbi dillər öyrəndi. İncəsənətə, xüsusilə də rəsmə marağı vardı. Əmisinin oğlu Mehmed Vahidəddinin 4 iyul 1918-ci ildə taxta çıxmasıyla vəliəhd elan olundu. Birinci Dünya müharibəsindən sonra İstanbulun işğalı illərində Sultan Vahidəddinin bəzi hərəkətlərini açıqca tənqid etməyə başladı. O illərdə işğalçılara qarşı mübarizə aparan milli ordunun lehinə bəyanatlar verirdi. Hətta bir müddət sonra Ankaraya getmək istəsə də, azadlıq hərəkatının başında Osmanlı sülaləsindən birinin olmasını istəməyən ingilislər onu nəzarət altına aldılar.

TBMM 1 noyabr 1922-ci ildə 431 saylı iki maddədən ibarət bir qanunla səltənət və xilafəti bir-birindən ayıraraq səltənəti ləğv etdi. Beləliklə, Osmanlı sülaləsinə qarşı ilk addım atıldı. Həmin qanunun ikinci maddəsində xəlifəliyin Osmanlı ailəsinə məxsus olduğu, TBMM tərəfindən bu ünvanın Osmanlı ailəsindən ən layiqli şəxsə veriləcəyi qeyd edildi. Ancaq 3 noyabrda baş tutan cümə salamlığına Sultan Vahidəddinin həm padşah, həm də xəlifə olaraq qatılması vəziyyəti gərginləşdirdi. Nəhayət, Sultan Vahidəddin 16 noyabrda "vətən xaini" elan edildi və həmin gecə ingilis zirehli gəmisiylə ölkəni tərk etdi.

Bu hadisədən sonra xəlifəliyin boş qaldığını elan edən TBMM 19 noyabrda Əbdülməcid Əfəndini xəlifə seçdi. "Xəlifeyi-müslimin" ünvanıyla 24 noyabr günü Topqapı sarayındakı Hırka-ı Şərif otağında keçirilən mərasimlə xəlifə elan olundu. Bu mərasimə TBMM-nin təmsilçisi olaraq Rüfət Paşa və Xoca Müfid Əfəndi də qatılmışdı. İlk dəfə ərəbcə deyil, türkcə dua edildi. Fateh məscidində yeni xəlifənın adına Xoca Müfid Əfəndi tərəfindən ilk dəfə türkcə xütbə oxundu. Yeni xəlifə İslam aləminə bir bəyannamə nəşr etdirərək onu seçən məclisə təşəkkür etdi.

Səltənətsiz bir xilafətin necə idarə olunacağı bilinmədiyi üçün o illərdə güclü müxalif qüvvələr yarandı. Cumhuriyyətin elanına qədərki dövrdə, xəlifənin ölkə rəhbəri olub-olmaması barədə müzakirələr davam etdi. Bu əsnada 21-27 dekabr 1922 tarixində toplanan Hindistan xilafət konferansı Əbdülməcidin xəlifəliyini təsdiq və qəbul etdi. Yenə hind müsəlmanları 3 yanvar 1923-cü ildə Mustafa Kamal Paşaya "münci-i xilafət" (xilafətin xilaskarı) ünvanı verdi.

29 oktyabr 1923-cü ildə cümhuriyyətin elan edilməsinin ardından xilafət və xəlifənin vəziyyəti yenidən gündəmə gəldi. Qəzetlərdə xəlifənin istehfa verəcəyi haqda xəbərlər çıxdı. Şəxsən Əbdülməcid Əfəndi tərəfindən yalanlanan xəbərlərin ardından ingilislərin müdaxiləsi ilə xəlifənin nüfuzu artırıldı.

İngilis hökumətinin bu tərzdə müdaxilə etməsindən narahat olan TBMM 8-9 dekabr 1923 gecəsi gizli bir müşavirə keçirdi. Nəhayət, uzun müzakirələrdən sonra 3 mart 1924 tarixində xəlifəliyin ləğvi və Osmanlı sülaləsinin ölkədən sürgün edilməsini bildirən 431 saylı qanun qəbul edildi.

Əbdülməcid Əfəndi, yanında oğlu Ömər Fərrux Əfəndi, qızı Dürrüşəhvar Sultan, uşaqlarının müəllimi Saleh Kəramət Nigar Əfəndi, 2 xanımı, şəxsi katibi Hüseyn Nakib və həkimi Səlahəddin bəylə həmin günün gecəsi maşınla Çatalcaya, buradan isə qatarla ölkə xaricinə yola düşdü. Qatara minərkən dövrün Çatalca valisi tərəfindən zərfin içərisində 2 min sterlinqlə birlikdə İsveçrə tərəfindənm viza alınana və yalnız ölkədən çıxışı təmin edən vətəndaşlıq vəsiqəsi verildi. Bundan başqa İsveçrənin Böyük Alp otelində yer ayrıldı.

Əbdülməcid və qızı Dürrüşəhvar Fransanın Nitsa şəhərində

Otelə yerləşdikdən sonra bir çox Avropa ölkəsindən jurnalistlər xəlifdən müsahibə almaq üçün otelə axın etdi. Əbdülməcid və ailəsinin otel məsrəfləri getdikcə artığından Saleh Kəramət Nigarı müsəlman ölkələrin səfirləriylə görüşərək yardım almaq məqsədilə Parisə göndərdi. Burdan yardım ala bilmədiyi üçün Londona gedən Kəramət Nigar burada apardığı müzakirələrin sonunda Heydərabad nizamının Əbdülməcid Əfəndiyə aylıq 300 sterlinq maaş verilməsini təmin etdi. 1924-cü ilin oktyabrında Fransaya gedən və burada Nitsa şəhərində sakit bir həyat yaşayan Əbdülməcid Əfəndi burada özünü ibadətə həsr etdi. Heydərabad nizamı, böyük oğlu Əzəm Cah üçün Əbdülməcid Əfəndinin qızı Dürrüşəhvar Sultanı, kiçik oğlu Müəzzəm Cah üçün isə V Muradın nəticəsi Nilufər Sultanı istədi. Sadə bir mərasimlə 2 Osmanlı sultanının Heydərabad sarayına gəlin getməsi Əbdülməcid Əfəndinin maddi vəziyyətini xeyli yaxşılaşdırdı.

Daha sonra Parisə köçən Əbdülməcid Əfəndi İkinci Dünya müharibəsində Paris bombalandığı əsnada 23 avqust 1944 tarixində vəfat etdi. Bu əsnada İstanbulda olan şəxsi katibi Kəramət Nigar cənazənin ölkəyə qaytarılması məqsədilə müzakirələr aparsa da, bu heç bir nəticə vermədi. Hətta qızı Dürrüşəhvar Sultan Heydərabad şahzadəsi ünvanıyla ölkəyə gələrək İsmət İnönü ilə görüşmüş, Paris məscidində xüsusi dərmanlarla mühafizə olunan cənazənin ölkəyə gətirilməsi barədə söz almasına baxmayaraq, Əbdülməcid Əfəndinin cənazəsi bir müddət daha Parisdə qaldı. 10 il boyunca burada gözlədilən Əbdülməcid Əfəndinin cənazəsi Mədinəyə gətirildi və 30 mart 1954-cü ildə burada Bəqi məzarlığında torpağa verildi.

Ailəsi

Hərəmxanası

Oğlan uşaqları

Qız uşaqları

Qalereya

  • Əbdülməcid Əfəndi, qızı Dürrüşəhvar Sultan və kürəkəni Əzəm Cah
    Əbdülməcid Əfəndi, qızı Dürrüşəhvar Sultan və kürəkəni Əzəm Cah
  • Əbdülməcid Əfəndi və qızı Dürrüşəhvar Sultan
    Əbdülməcid Əfəndi və qızı Dürrüşəhvar Sultan
  • Əbdülməcid Əfəndinin Dolmabağça sarayındakı şəxsi kitabxanası
    Əbdülməcid Əfəndinin Dolmabağça sarayındakı şəxsi kitabxanası
  • Əbdülməcid Əfəndinin çəkdiyi "Məscid qapısı" əsəri
    Əbdülməcid Əfəndinin çəkdiyi "Məscid qapısı" əsəri
  • Əbdülməcid Əfəndinin çəkdiyi "Hərəmdə Bethoven" əsəri
    Əbdülməcid Əfəndinin çəkdiyi "Hərəmdə Bethoven" əsəri
  • Əbdülməcid Əfəndinin çəkdiyi "Hərəmdə Göte" əsəri
    Əbdülməcid Əfəndinin çəkdiyi "Hərəmdə Göte" əsəri

İstinadlar

  1. ↑ 1 2 Abd ül-Medjid (Abd ül-Medjid II.) // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
  2. ↑ Abdul Medžid II. // Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija (xorv.). 2009.
  3. ↑ Abd al- Majik khan // Store norske leksikon (бук.). 1978. ISSN 2464-1480

Mənbə

  • TBMM Gizli Celse Zabıtları, IV, 314-328, 330-353;
  • Râsih [Kaplan] v.dğr., Hâkimiyyet-i Milliyye ve Hilâfet-i İslâmiyye, İstanbul 1341;
  • M. Kâmran Ardakoç, Hilâfet Meselesi, İstanbul 1955;
  • A. Fuat Cebesoy, Siyâsî Hatıralar, İstanbul 1957, I, 165;
  • Ayşe Osmanoğlu, Babam Abdülhamid, İstanbul 1960, s. 223 vd.;
  • İ. H. Danişmend, Kronoloji, İstanbul 1961, IV, 228, 469;
  • Salih Nigâr Keramet, Halîfe II. Abdülmecid, İstanbul 1964;
  • Şadiye Osmanoğlu, Hayatımın Acı ve Tatlı Günleri, İstanbul 1966;
  • Mehmet Emin Bozarslan, Hilâfet ve Ümmetçilik Sorunu, İstanbul 1969, s. 123;
  • G. Jaeschke, Yeni Türkiye’de İslâmlık (trc. Hayrullah Örs), Ankara 1972, s. 33, 115-123;
  • Kadir Mısıroğlu, Kurtuluş Savaşında Sarıklı Mücahitler, İstanbul 1972, s. 418;
  • a.mlf., Osmanoğullarının Dramı, İstanbul 1979, s. 241-267;
  • Mahmut Goloğlu, Halifelik Ne İdi? Nasıl Alındı-Niçin Kaldırıldı? Ankara 1973, s. 54 vd.;
  • Adnan Turani, Batı Anlayışına Dönük Türk Resim Sanatı, Ankara 1977, s. XXVI vd.;
  • A. Afetinan, Türkiye Cumhuriyeti ve Türk Devrimi, Ankara 1977, s. 44, 100;
  • Mete Tunçay, Türkiye Cumhuriyetinde Tek Parti Yönetiminin Kurulması (1923-1931), Ankara 1981, s. 68-86;
  • Razi Yalkın, “Son Halife Abdülmecid ve Hânedân-ı Âl-i Osman İstanbul’dan Nasıl Çıkarıldı”, Tarih Dünyası Dergisi, sy. 1 vd., İstanbul 1950.

Həmçinin bax

Xarici keçidlər

II Əbdülməcid
Doğum: 29 may 1868 Vəfat: 23 avqust 1944
Sünni İslam titulları
Sələfləri 
VI Mehmed Vahidəddin
İslam Xəlifəsi (خلافة إسلامية) 		Xələfləri 
Yox
Xilafətin ləğv edilməsi
Hüseyn ibn Əli xəlifəliyini elan etdi
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=II_Əbdülməcid&oldid=6445883"