Əbülməyamin Mustafa Əfəndi: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 21: Sətir 21:


== Həyatı ==
== Həyatı ==
[[1546]]-cı ildə dünyaya gəlmişdir. İlk təhsilini aldıqdan sonra [[Bursa]]da Kaplıca mədrəsəsinin [[müdərris]]i Sarıgözzadədən, Zəkəriya Əfəndidən və Əbdülqani Əfəndidən [[mədrəsə]] təhsili aldı. Daha sonra [[Əbussuud Əfəndi]] tərəfindən [[1570]]-ci ildə məzun edildi.
1546-cı ildə dünyaya gəlmişdir. İlk təhsilini aldıqdan sonra [[Bursa]]da Kaplıca mədrəsəsinin [[müdərris]]i Sarıgözzadədən, Zəkəriya Əfəndidən və Əbdülqani Əfəndidən [[mədrəsə]] təhsili aldı. Daha sonra [[Əbussuud Əfəndi]] tərəfindən 1570-ci ildə məzun edildi.


[[Müdərris]]liyə isə keçmiş Nişançı mədrəsəsində başladı. Daha sonra Kestel, Pərviz Əfəndi, Kürkçübaşı mədrəsələrində fəaliyyət göstərdi. [[1586]]-cı ildə Sənan Paşa, [[1590]]-cı ildə Zal Paşa, [[1591]]-ci ildə [[Sahn-ı Səman mədrəsələri|Sahn-ı səman]], [[1593]]-cü ildə [[Şahzadə məscidi|Şahzadəbaşı]], [[1594]]-cü ildə [[Süleymaniyyə məscidi|Süleymaniyə]], [[1596]]-cı ildə Süleymaniyə darülhədisi, [[1597]]-ci ildə Hakaniyə mədrəsəsinə təyin edilmişdir. [[1598]]-ci ildə qurulan [[Safiyə Sultan|Validə Safiyə Sultan]] mədrəsəsinin100 axca maaşla ilk [[müdərris]]i oldu.
[[Müdərris]]liyə isə keçmiş Nişançı mədrəsəsində başladı. Daha sonra Kestel, Pərviz Əfəndi, Kürkçübaşı mədrəsələrində fəaliyyət göstərdi. 1586-cı ildə Sənan Paşa, 1590-cı ildə Zal Paşa, 1591-ci ildə [[Sahn-ı Səman mədrəsələri|Sahn-ı səman]], 1593-cü ildə [[Şahzadə məscidi|Şahzadəbaşı]], 1594-cü ildə [[Süleymaniyyə məscidi|Süleymaniyə]], 1596-cı ildə Süleymaniyə darülhədisi, 1597-ci ildə Hakaniyə mədrəsəsinə təyin edilmişdir. 1598-ci ildə qurulan [[Safiyə Sultan|Validə Safiyə Sultan]] mədrəsəsinin100 axca maaşla ilk [[müdərris]]i oldu.


[[Mədrəsə]]lərdəki tədrisat illərindən sonra [[1600]]-cü ildə [[Ədirnə]] [[qazı]]sı təyin edildi və [[Dimetoka]] qəzası [[iqta]] olaraq hədiyyə edildi. Vəzifəsi [[1601]]-ci ilin [[avqust]]unda [[İstanbul]] [[qazı]]lığına keçirildi. [[1603]]-cü ilin [[yanvar]]ında [[Anadolu əyaləti|Anadolu]] başqazılığına yüksəldi və [[Yemişçi Həsən Paşa]] məsələsindən sonra vəzifədən alınan [[Hacı Mustafa Sunullah Əfəndi|Hacı Sunullah Əfəndin]]in yerinə [[şeyxülislam]] oldu ([[7 fevral]] [[1603]]). [[Şeyxülislam]]lığı əsnasında [[I Əhməd|Sultan Əhməd]]in müəllimi Mustafa Safi Əfəndi ilə münasibətlərinin pis olması və [[Sədrəzəm|sədarət]] [[Regent|naibi]] Qasım Paşa ilə ittifaq qurması bəhanə edilərək 600 axcalıq maaşla təqaüdə ayrıldı ([[8 iyun]] [[1604]]). [[Hacı Mustafa Sunullah Əfəndi|Hacı Sunullah Əfəndi]] ilə apardığı rəqabət nəticəsində [[28 iyul]] [[1606]]-cı ildə ikinci dəfə [[şeyxülislam]] olsa da, 4 ay sonra [[23 noyabr]]da vəfat etmişdir. Cənazəsi [[Fateh məscidi (İstanbul)|Fateh məscidi]]ndə qılınmış və yaxınlıqdakı evinin həyətinə dəfn edilmişdir. Tarixi mənbələrdə ölüm səbəbi olaraq qulunc xəstəliyi və ya həddindən çox [[tütün]] çəkməsi göstərilir.
[[Mədrəsə]]lərdəki tədrisat illərindən sonra 1600-cü ildə [[Ədirnə]] [[qazı]]sı təyin edildi və [[Dimetoka]] qəzası [[iqta]] olaraq hədiyyə edildi. Vəzifəsi 1601-ci ilin avqustunda [[İstanbul]] [[qazı]]lığına keçirildi. 1603-cü ilin yanvarında [[Anadolu əyaləti|Anadolu]] başqazılığına yüksəldi və [[Yemişçi Həsən Paşa]] məsələsindən sonra vəzifədən alınan [[Hacı Mustafa Sunullah Əfəndi|Hacı Sunullah Əfəndin]]in yerinə [[şeyxülislam]] oldu (7 fevral 1603). [[Şeyxülislam]]lığı əsnasında [[I Əhməd|Sultan Əhməd]]in müəllimi Mustafa Safi Əfəndi ilə münasibətlərinin pis olması və [[Sədrəzəm|sədarət]] [[Regent|naibi]] Qasım Paşa ilə ittifaq qurması bəhanə edilərək 600 axcalıq maaşla təqaüdə ayrıldı (8 iyun 1604). [[Hacı Mustafa Sunullah Əfəndi|Hacı Sunullah Əfəndi]] ilə apardığı rəqabət nəticəsində 28 iyul 1606-cı ildə ikinci dəfə [[şeyxülislam]] olsa da, 4 ay sonra 23 noyabrda vəfat etmişdir. Cənazəsi [[Fateh məscidi (İstanbul)|Fateh məscidi]]ndə qılınmış və yaxınlıqdakı evinin həyətinə dəfn edilmişdir. Tarixi mənbələrdə ölüm səbəbi olaraq qulunc xəstəliyi və ya həddindən çox [[tütün]] çəkməsi göstərilir.


== Mənbə ==
== Mənbə ==
* Ebülmeyâmin Mustafa Efendi, Risâle fi’l-istiâre, Süleymaniye Ktp., Kasidecizâde, nr. 675/29, vr. 119-129;
* Ebülmeyâmin Mustafa Efendi, Risâle fi’l-istiâre, Süleymaniye Ktp., Kasidecizâde, nr. 675/29, vr. 119–129;
* a.mlf., En‘âm Sûresine Ta‘lîkat, Süleymaniye Ktp., Damad İbrahim Paşa, nr. 161/1, vr. 1-32;
* a.mlf., En‘âm Sûresine Ta‘lîkat, Süleymaniye Ktp., Damad İbrahim Paşa, nr. 161/1, vr. 1–32;
* Selânikî, Târih, s. 241, 361, 724;
* Selânikî, Târih, s. 241, 361, 724;
* Atâî, Zeyl-i Şekāik, s. 511-513;
* Atâî, Zeyl-i Şekāik, s. 511–513;
* Muhibbî, Hulâsatü’l-eser, IV, 394-395;
* Muhibbî, Hulâsatü’l-eser, IV, 394–395;
* Kâtib Çelebi, Fezleke, I, 285-286;
* Kâtib Çelebi, Fezleke, I, 285–286;
* Naîmâ, Târih, I, 307, 316, 450;
* Naîmâ, Târih, I, 307, 316, 450;
* Devhatü’l-meşâyih, s. 44;
* Devhatü’l-meşâyih, s. 44;
* Sarı Abdullah Efendi, Cevheretü’l-bidâye ve dürretü’n-nihâye, Millet Ktp., Ali Emîrî, nr. 858, vr. 134ª;
* Sarı Abdullah Efendi, Cevheretü’l-bidâye ve dürretü’n-nihâye, Millet Ktp., Ali Emîrî, nr. 858, vr. 134ª;
* Müstakimzâde, Risâle-i Melâmiyye, İÜ Ktp., İbnülemin, nr. 3357, vr. 79b-81ª;
* Müstakimzâde, Risâle-i Melâmiyye, İÜ Ktp., İbnülemin, nr. 3357, vr. 79b-81ª;
* Sicill-i Osmânî, IV, 382;
* Sicill-i Osmânî, IV, 382;
* İlmiyye Salnâmesi, s. 431-436 (fetvalarından dokuz örnek verilmiştir);
* İlmiyye Salnâmesi, s. 431–436 (fetvalarından dokuz örnek verilmiştir);
* Tanışık, İstanbul Çeşmeleri, I, 60;
* Tanışık, İstanbul Çeşmeleri, I, 60;
* Danişmend, Kronoloji2, V, 120;
* Danişmend, Kronoloji2, V, 120;
* Uzunçarşılı, İlmiye Teşkilâtı, s. 56, 66, 188, 203.
* Uzunçarşılı, İlmiye Teşkilâtı, s. 56, 66, 188, 203.
{{III Mehmed}}{{I Əhməd}}
{{III Mehmed}}{{I Əhməd}}

12:42, 9 iyun 2022 tarixindəki versiya

Əbülməyamin Mustafa Əfəndi
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi
Doğum yeri İstanbul, Osmanlı imperiyası,
Vəfat tarixi
Vəfat yeri
Fəaliyyəti qazı

Əbülməyamin Mustafa Əfəndi (1552, Konstantinopol – 1606, Konstantinopol) — Osmanlı dövlət xadimi, şair, müdərris, qazı və şeyxülislam.

Həyatı

1546-cı ildə dünyaya gəlmişdir. İlk təhsilini aldıqdan sonra Bursada Kaplıca mədrəsəsinin müdərrisi Sarıgözzadədən, Zəkəriya Əfəndidən və Əbdülqani Əfəndidən mədrəsə təhsili aldı. Daha sonra Əbussuud Əfəndi tərəfindən 1570-ci ildə məzun edildi.

Müdərrisliyə isə keçmiş Nişançı mədrəsəsində başladı. Daha sonra Kestel, Pərviz Əfəndi, Kürkçübaşı mədrəsələrində fəaliyyət göstərdi. 1586-cı ildə Sənan Paşa, 1590-cı ildə Zal Paşa, 1591-ci ildə Sahn-ı səman, 1593-cü ildə Şahzadəbaşı, 1594-cü ildə Süleymaniyə, 1596-cı ildə Süleymaniyə darülhədisi, 1597-ci ildə Hakaniyə mədrəsəsinə təyin edilmişdir. 1598-ci ildə qurulan Validə Safiyə Sultan mədrəsəsinin100 axca maaşla ilk müdərrisi oldu.

Mədrəsələrdəki tədrisat illərindən sonra 1600-cü ildə Ədirnə qazısı təyin edildi və Dimetoka qəzası iqta olaraq hədiyyə edildi. Vəzifəsi 1601-ci ilin avqustunda İstanbul qazılığına keçirildi. 1603-cü ilin yanvarında Anadolu başqazılığına yüksəldi və Yemişçi Həsən Paşa məsələsindən sonra vəzifədən alınan Hacı Sunullah Əfəndinin yerinə şeyxülislam oldu (7 fevral 1603). Şeyxülislamlığı əsnasında Sultan Əhmədin müəllimi Mustafa Safi Əfəndi ilə münasibətlərinin pis olması və sədarət naibi Qasım Paşa ilə ittifaq qurması bəhanə edilərək 600 axcalıq maaşla təqaüdə ayrıldı (8 iyun 1604). Hacı Sunullah Əfəndi ilə apardığı rəqabət nəticəsində 28 iyul 1606-cı ildə ikinci dəfə şeyxülislam olsa da, 4 ay sonra 23 noyabrda vəfat etmişdir. Cənazəsi Fateh məscidində qılınmış və yaxınlıqdakı evinin həyətinə dəfn edilmişdir. Tarixi mənbələrdə ölüm səbəbi olaraq qulunc xəstəliyi və ya həddindən çox tütün çəkməsi göstərilir.

Mənbə

  • Ebülmeyâmin Mustafa Efendi, Risâle fi’l-istiâre, Süleymaniye Ktp., Kasidecizâde, nr. 675/29, vr. 119–129;
  • a.mlf., En‘âm Sûresine Ta‘lîkat, Süleymaniye Ktp., Damad İbrahim Paşa, nr. 161/1, vr. 1–32;
  • Selânikî, Târih, s. 241, 361, 724;
  • Atâî, Zeyl-i Şekāik, s. 511–513;
  • Muhibbî, Hulâsatü’l-eser, IV, 394–395;
  • Kâtib Çelebi, Fezleke, I, 285–286;
  • Naîmâ, Târih, I, 307, 316, 450;
  • Devhatü’l-meşâyih, s. 44;
  • Sarı Abdullah Efendi, Cevheretü’l-bidâye ve dürretü’n-nihâye, Millet Ktp., Ali Emîrî, nr. 858, vr. 134ª;
  • Müstakimzâde, Risâle-i Melâmiyye, İÜ Ktp., İbnülemin, nr. 3357, vr. 79b-81ª;
  • Sicill-i Osmânî, IV, 382;
  • İlmiyye Salnâmesi, s. 431–436 (fetvalarından dokuz örnek verilmiştir);
  • Tanışık, İstanbul Çeşmeleri, I, 60;
  • Danişmend, Kronoloji2, V, 120;
  • Uzunçarşılı, İlmiye Teşkilâtı, s. 56, 66, 188, 203.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Əbülməyamin_Mustafa_Əfəndi&oldid=6481552"