Yalançı sabunağacı

Yalançı sabunağacı
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Klad: Bazal evdikotlar Klad: Superrosids Klad: Rosids Klad: Malvids Dəstə: Sabunağacıçiçəklilər Fəsilə: Sabunağacıkimilər ???: Yalançı sabunağacı
Beynəlxalq elmi adı
Koelreuteria paniculata Laxm., 1772
Şəkil axtarışı ITIS   503286 NCBI   43168 EOL   487245

Yalançı sabunağacı (lat. Koelreuteria paniculata)

Təbii yayılması

Çin, Koreya, Yaponiyada geniş yayılmışdır.

Botaniki təsviri

Hündürlüyü 17 m-ə, dimetri 40 sm-ə çatan iri koldur. Budaqları açıq qəhvəyi qabığa malikdir. Yarpaqları 45–50 sm uzunluqda və 25 sm enində olub, tək lələkvarı və bəzən cüt lələkvarıdır. Yarpaqcıqlar qarşı-qarşıya düzülüşlü, 9–15 olub, oturandır. Çiçəkləri ikicinsli, bulanıq-sarı rəngdə olub, 30–40 sm uzunluqda seyrək, iri süpürgələrə toplanmaqla budaqların uclarında ensizləşir. Kasa yarpaqlar 5, bitişik, dərindilimlidir. Ləçəklər 4, erkəkciklər 8, uzun saplaqlı, dişicik sütuncuğu 3 bölümlüdür və erkəkciklərdən qısadır. Meyvələri 3 yuvalı, 5 sm uzunluqda, qutucuqdur, hər yuvada bir ədəd şarşəkilli, qara rəngli meyvə vardır. Toxumları şarvarı, rəngi qaradır. İyun-iyul aylarında çiçəkləyir, avqust-sentyabrda meyvəsi yetişir.

Ekologiyası

İşıq və istisevən, torpağa az tələbkar, şoranlığa nisbətən davamlı bitkidir.

Azərbaycanda yayılması

Böyük və Kiçik Qafqaz, Kür-Araz ovalığı, Talış və Naxçıvan MR-da təbii halda rast gəlinir.

İstifadəsi

Meyvə və çiçəkləri çox bəzəklidir. Toxumlarından sabun surroqatı hazırlamaq üçün istifadə edilir. Qabığından yapışqana oxşar maddə alınır.

Həmçinin bax

• Tamyarpaq yalançı sabunağacı

Mənbə

• Tofiq Məmmədov, "Azərbaycan dendroflorasi" V cild, Baki, "Elm", 2019, 370 səh.