Zanbaqçiçəklilər
| Zanbaqçiçəklilər | |||||||||||
 Buruq-buruq zanbaq (Lilium martagon) ? |
|||||||||||
| Elmi təsnifat | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|||||||||||
| Elmi adı | |||||||||||
| Liliales Perleb (1826) | |||||||||||
|
|||||||||||
Zanbaqçiçəklilər (lat. Liliales) – birləpəlilər sinfinə aid bitki sırası.[1]
Haqqında[redaktə | əsas redaktə]
Onların nümayəndələrindən biri hamımızın tanıdığı inciçiçəyidir.O dərman bitkisidir.Zaqafqaziyada inciçiçəyi yabanı halda meşələrdə,kolluqların arasında,günəş düşməyən yerlərdə bitir.Gövdəsi 15-20 sm hündürlükdə oln kökümsovlu,çoxillik bitkidir.Kökümsov gövdəsindən iki kökyanı yarpaq,bir neçə çiçək oxu inkişaf edir. Onun üzərində ağ rəngli ətirli iyi olan çiçəklər sadə salxım çiçək qrupunda toplanır.Yarpaqları iri,yaşıl rəngdədir,qövsvari damarlanmışdır.Yarpaqlar çiçək qrupunu hər iki tərəfdən əhatə edir.Meyvələri kürəşəkilli,ətli,qırmızı rəngli giləmeyvədir.Bitkinin bütün hissələri acı və zəhərlidir.İnciçiçəyinin müxtəlif növləri yayılmışdır.Onların ən əhəmiyyətlisi May inciçiçəyidir.O, Başqırdısdan resbublikasında becərilir.
Təbabətdə istifadəsi[redaktə | əsas redaktə]
İnciçiçəyindən hazırlanmış dərmanlar ürək-damar sistemi xəstəliklərində istifadə olunur.
Müdafiəsi[redaktə | əsas redaktə]
İnciçiçəyi hal hazırda nadir bitki kimi "Qırmızı kitab"a salınmışdır.
Növlərindən[redaktə | əsas redaktə]
Bu fəsilənin dərman əhəmiyyətli növlərindən biri də aloya (əzvay) bitkisidir.O,isti ölkələrdə geniş yayılmışdır.Ən çox becərilən növü ağacşəkilli aloyadır. Aloya uzun,yaşıl,lətli-şirəli,kənarları tikanlı yarpaqlara malik çoxillik sukkent bitkidir.Təbii halda ən çox Afrikanın cənub-şərq hissəsində,yarımsəhra yerlərdə yayılmışdır.Azərbaycanda Abşeron istixanalarında becərilir.Aloyanın yarpaqlarından alınan dərmanlar dəri,mədə-bağırsaq,sümük-oynaq və göz xəstəliklərinin müalicəsində istifadə olunur.Xalq təbabətində aloya şirəsini bal ilə qatıştırıb ciyər və mədə-bağırsaq xəstəliklərinin müalicəısində istifadə edirlər.Aloya toxum və qələm vasitəsi ilə çoxalır.Onun qırmızı və sarı rəngdə gözəl çiçəkləri olur. Dağlaləsigeniş yayılmış qırmızı-sarı rəngli iri çiçəkləri olan gözəl bəzək bitkisidir.Yazın əvvələrində onun çiçəkləri yamacları xal kimi bəzəyir. Təbii halda Orta Asiyada,Qafqazda,o cümlədən Azərbaycanda bitir.Mədəni sortları çox becərilir.Dağlaləsinin çiçəkyanlığı altı yarpaqcıqlardan ibarətdir.Yeraltı şəklini dəyişmiş zoğu soğanaqdır.Əsasən soğanaqları vasitəsi ilə çoxaldılır.
Mənbə[redaktə | əsas redaktə]
- ↑ Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.
2.Bitkilər,Göbələklər,Şibyələr, ümumi təhsil məktəbləri üçün dərslik 2010 "XƏZƏR"-nəşriyyatı
