Zviad Qamsaxurdiya

Vikipediya, azad ensiklopediya
Jump to navigation Jump to search
Zviad Qamsaxurdiya
gürc. ზვიად კონსტანტინეს ძე გამსახურდია
Zviad Gamsakhurdia, Tbilisi, 1988.jpg
bayraqGürcüstan Respublikasının 1-ci Prezidentibayraq
14 aprel 1991 - 6 yanvar 1992
Sələfi vəzifə təsis edilib
Xələfi Eduard Şevardnadze
Şəxsi məlumatlar
Doğum adı ზვიად გამსახურდია
Doğum tarixi (82 yaş)
Doğum yeri Tbilisi, Gürcüstan SSR
Vəfat tarixi 31 dekabr 1993(1993-12-31)[1][2][3] (54 yaşında)
Vəfat səbəbi güllə yarası[d]
Dəfn yeri
  • Mtatsminda panteonu[d]
Partiya
Təhsili
Atası Konstantin Qamsaxurdiya
Elmi fəaliyyəti
Elmi dərəcəsi filologiya elmləri doktoru
İmzanın şəkli
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Zviad Konstantinoviç Qamsaxurdiya (gürc. ზვიად კონსტანტინეს ძე გამსახურდია; 31 mart 1939[2], Tbilisi – 31 dekabr 1993[1][2][3]) — gürcü ictimai, siyasi və dövlət xadimi; yazıçı, alim, dissident, filologiya elmləri doktoru, Gürcüstan SSR Ali Sovetinin sədri ( 1990—1991), Gürcüstanın birinci prezidenti (14 aprel 1991—6 yanvar 1992).

Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Zviad Qamsaxursiya tanınmış Gürcüstanlı yazıçı Konstantin Qamsaxurdiya ailəsində dünyaya göz açmışdır. Milliyətcə meqreldir. Uşağlıqdan antikommunist ruhunda böyüdülən Zviad Gürcüstanda sovet rejiminin ən fəal tənqidçilərindən biri olmuşdur. Qamsaxurdiya 1950-ci illərdə Tbilisi Dövlət Universitetinin "İngilis və alman dilçiliyi" fakültəsində təhsil almışdır. 1970-ci illərdə musiqi müəllimi Merab Kostava ilə birlikdə Gürcüstan Helsinki Komitəsini yaratmış və kommunist rejimini qeyri-leqal buraxdığı "Sakartvelos moambe" ("Gürcü mesajı") dərgisində tənqid etmişdir. Onun yaratdığı Helsinki komitəsi Gürcüstandakı insan hüquqları pozuntuları barədə məlumatları yığıb Avropaya çatdırırdı.

1980-ci illərin sonunda "İlya Çavçavadze Cəmiyyəti"ni quran Qamsaxurdiya Gürcüstanın istiqlaliyyəti uğrunda mübarizə aparmışdır. 1989-1990-cı illərdə "Gürcüstanın ruhi missiyası" adlı kitabını yazmış və bu kitabla müasir gürcü millətçiliyinin ideoloji təməlini qoymuşdur. Onun liderlərindən biri olduğu gürcü millətçilərinin siyasi bloku 1990-cı ildə Gürcüstan yerli parlamentinə seçkilərdə qalib gəlmişdir və o, Gürcüstanın birinci prezidenti olmuşdur.

Onun hakimiyyətdə olduğu dövrdə Gürcüstanda gürcü-osetin, gürcü-abxaz münaqişələri şiddətlənmiş, bu isə öz növbəsində ölkədaxili gərginliyin artmasına və hakimiyyətinin zəifləməsinə səbəb olmuşdur. Həmin dövrdə Gürcüstanda yaşayan azərbaycanlılara qarşı da təqiblər həyata keçirilmişdir. Azərbaycanlıların sıx yaşadığı Borçalı bölgəsinə qərbi Gürcüstandan svanları gətirərək onları Borçalıya yerləşdirmiş (əsasən Dmanisi rayonuna) və silahlandırmışdır. Bu isə çoxsaylı münaqişlələrə səbəb olmuş və nəticədə on minlərlə Gürcüstan vətəndaşı olan azərbaycanlının doğma yurd-yuvasını tərk edib Azərbaycana köçməsi ilə nəticələnmişdir.

1992-ci ildə Tbilisidə baş verən qanlı toqquşmalar Qamsaxurdiya hökumətinin devrilməsinə səbəb olmuşdur. O Gürcüstanın qərbində mühacir hökuməti qurmuş, onun rəhbərlik etdiyi hərbi birləşmələr Tbilisi müvəqqəti hökumətinin hərbi birləşmələri ilə döyüşlər aparmışdır.

31 dekabr 1993-cü ildə müəmmalı şəraitdə qətlə yetirilmiş Zviad Qamsaxurdiyanın cənazəsi Çeçenistana aparılmış və o Qroznı şəhərində dəfn olunmuşdur.

2007-ci ildə Qamsaxurdiyanın cənazəsi Tbilisiyə gətirilmişdir.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ 1 2 Swiad Gamsachurdia // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
  2. ↑ 1 2 3 Zvijad Gamsahurdia // Proleksis enciklopedija (xorv.). 2009.
  3. ↑ 1 2 Swiad Gamsachurdia // Munzinger Personen (alm.).
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Zviad_Qamsaxurdiya&oldid=5773685"