2022
| İllər |
|---|
| 2018 • 2019 • 2020 • 2021 — 2022 — 2023 • 2024 • 2025 • 2026 |
| Onilliklər |
| 2000-ci illər • 2010-cu illər — 2020-ci illər — 2030-cu illər • 2040-cı illər |
| Əsrlər |
| XX əsr — XXI əsr — XXII əsr |
| 2022 digər təqvimlərdə | |
|---|---|
| Qriqori təqvimi | 2022 MMXXII |
| Yuli təqvimi | 2022 |
| Yuli təqvimi bizans erasında |
7530-7531 (1 sentyabr) |
| Romanın yarandığı gündən | 2774-2775 (21 aprel) |
| Avropa təqvimi |
5782-5783 ה'תשפ"ב - ה'תשפ"ג |
| Hicri təqvim | 1443-1444 |
| Erməni təqvimi | 4514-4515 (11 avqust)
ՍԻԲ |
| Çin təqvimi | 4718-4719 辛丑 - 壬寅 ağ öküz |
| Efiopiya təqvimi | 2014 - 2015 |
| Hind təqvimi | |
| - Vikram-samvat | 2078-2079 |
| - Şaka sambat | 1944—1945 |
| - Kali-yuqa | 5123-5124 |
| İran təqvimi | 1400-1401 |
| Buddist təqvimi | 2565 |
| Holosen təqvimi | 12022 |
| Yapon xronologiyası | 4 Reyva erası |
| Fransız inqilabı təqvimi | 230—231 |
| Çuçxe təqvimi | 111-ci çuçxe ili |
| Minqo təqvimi | 111-ci Tayvan ili |
2022 (MMXXII) — Qriqorian təqviminə görə Şənbə günü başlayan ildir. Bizim Era və Miladi tarixin 2022-ci ilidir. III minilliyin və XXI əsrin 22-ci ilidir. 2020-ci illərin 3-cü ilidir.
2022-ci ildə COVID-19 koronavirus pandemiyasının davam etməsi qlobal inflyasiya artımına təsir göstərdi. 2020-ci ilin sonunda başlayan COVID-19 infeksiyası əleyhinə vaksinasiyanın qlobal yayılması davam etdi. İl ərzində COVID-19 ilə bağlı məhdudiyyətlər ləğv edildi və beynəlxalq sərhədlər yenidən açıldı
Fevral ayından etibarən Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi beynəlxalq qınaqlara, yüzlərlə şirkətin Rusiyadan çıxarılmasına, sanksiyalara, nüvə təhdidlərinə, 15,7 milyon ukraynalının (8 milyon məcburi köçkün və 7,7 milyon qaçqın) öz yurd-yuvasından didərgin düşməsinə və İkinci Dünya müharibəsindən sonra Avropada ən böyük silahlı münaqişəyə səbəb oldu
2022-ci il həmçinin tanınmış dünya liderlərinin, o cümlədən Sindzo Abe, Mixail Qorbaçov, II Yelizaveta və s. ölümləri ilə yadda qaldı
Hadisələr
Yanvar
.jpg)
- 1 Yanvar — Avstraliya, Bruney, Kamboca, Çin, Laos, Yaponiya, Yeni Zelandiya, Tailand, Sinqapur və Vyetnam üçün dünyanın ən böyük azad ticarət zonası olan Regional Hərtərəfli İqtisadi Tərəfdaşlıq qüvvəyə mindi
- 2 Yanvar
- Qazaxıstan etirazları: Qazaxıstanın Mangistau vilayətinin Janaozen şəhərində qazın bahalaşmasına qarşı etirazlar başladı
- Sudan Baş naziri Abdullah Hamduk etirazlar fonunda istefa verdi
- 4 Yanvar — Qazaxıstan etirazları: Qazaxıstanın Almatı, Janaozen, Aktau və Mangistau vilayətlərində yanacağın bahalaşmasına qarşı etiraz aksiyaları oldu
- 4 — 6 Yanvar — Nigeriya quldur münaqişəsi: Nigeriyanın Zamfara ştatında quldurlar tərəfindən 200-dən çox insan öldürüldü. Bu Nigeriya tarixindəki ən ölümcül terror hücumu idi
- 5 Yanvar
- Qazaxıstan etirazları: Bütün Qazaxıstan ərazisində fövqəladə vəziyyət elan edildi. Qazaxıstan Baş naziri Askar Mamin etirazlar fonunda istefa verdi. Keçmiş Qazaxıstan Prezidenti Nursultan Nazarbayev Qazaxıstanın Təhlükəsizlik Şurası vəzifəsindən kənarlaşdırıldı
- 6 Yanvar — Qazaxıstan etirazları: KTMT Qazaxıstan Prezidenti Qasım-Jomart Tokayevin xahişi ilə ölkəyə sülhməramlılar göndərdi
- 7 Yanvar — COVID-19 koronavirus pandemiyası: Qlobal yoluxma sayı 300 milyonu keçdi
- 9 Yanvar — 6 Fevral — 2021 Afrika Millətlər Kuboku (Kamerun)
- Çempion: Seneqal
- 10 Yanvar — ABŞ-nin Merilend ştatının Baltimor şəhərində donuzdan insana ilk uğurlu ürək transplantasiyası həyata keçirildi
- 11 Yanvar — Qazaxıstan etirazları: Qazaxıstan Prezidenti Qasım-Jomart Tokayev asayişin bərpa olunduğunu və etirazların bitdiyini elan etdi. KTMT sülhmərahlılarının Qazaxıstandan çıxarılmasına başlandı
- 14 — 15 Yanvar — Nigeriya quldur münaqişəsi: Nigeriyanın Kebbi ştatının Dankade kəndində quldurlar tərəfindən 50-dən çox insan öldürüldü
- 15 Yanvar — Tonqada Hunqa Tonqa adlı sualtı vulkan püskürdü. Avstraliya , Kanada, Çili, Fici, Yaponiya, Yeni Zelandiya, Samoa və ABŞ-da sunami xəbərdarlığı edildi
- 16 Yanvar — Avstraliya Federal Məhkəməsi dünyada bir nömrəli tennisçi olan Novak Cokoviçin vizasını ləğv etdi və onu 3 il müddətində Avstraliyadan deportasiya etdi. Novak Cokoviç COVID-19 infeksiyasına qarşı peyvənd olunmadığı üçün belə qərar verildi
- 18 Yanvar — Microsoft şirkəti Activision Blizzard şirkətini 68,7 milyard dollar dəyərində sövdələşmə ilə alacağını elan etdi. Bu sövdələşmə bir texnologiya şirkətinin tarixdəki ən böyük alışıdır
- 19 Yanvar
- 2022 Barbados Ümumi seçkiləri: Barbados İşçi Partiyası Məclis Palatasında 30 yerin hamısını qazandı. Partiya lideri Mia Mottli 69.03% səs ilə yenidən Baş nazir seçildi
- Qazaxıstan etirazları: KTMT sülhmərahlılarının Qazaxıstandan çıxarılması başa çatdı. Ölkədə fövqəladə vəziyyət başa çatdı
- 22 Yanvar — Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları: Kanadada COVID-19 peyvəndi və karantin qaydalarına qarşı çıxan yük maşını sürücüləri tərəfindən etirazlar başladı
- 23 Yanvar
- Mozambik, Malavi və Madaqaskarda tüğyan edən “Ana” tropik fırtınası bir sıra dağıntılara, 88 nəfərin ölümünə səbəb oldu
- Burkina-Faso dövlət çevrilişi: Burkina-Fasoda hərbi zabit Pol-Anri Sandaoqo Damibanın rəhbərliyi ilə hərbi çevriliş baş verdi. Prezident Rok Mark Kristian Kabore saxlanılaraq vəzifəsindən uzaqlaşdırıldı. Parlament və hökumət buraxıldı. Burkina-Faso Afrika İttifaqı, Beynəlxalq Frankofoniya Təşkilatı və Qərbi Afrika Dövlətlərinin İqtisadi Birliyindən çıxdı
- 28 Yanvar — COVID-19 koronavirus pandemiyası: Qlobal vaksinasiya sayı 10 milyardı keçdi
- 30 Yanvar — 2022 Portuqaliya Parlament seçkiləri: Portuqaliya Sosialist Partiyası Respublika Assambleyasında gözlənilmədən 120 yer qazandı (230 yer var idi). Antoniu Kosta 41,4% səs ilə yenidən Baş nazir seçildi
Fevral
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.png)
- 1 Fevral — Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları: Kanadanın paytaxtı Ottava şəhərində Parlament Təpəsi qarşısında karantin əleyhinə kütləvi etirazlar keçirildi
- 3 Fevral
- ABŞ qüvvələrinin Suriyada keçirdiyi əməliyyat nəticəsində İŞİD xəlifəsi Əbu İbrahim Əl-Haşimi Əl-Qureyşi Atma şəhəri yaxınlığında öldürüldü
- COVID-19 koronavirus pandemiyası: Hindistan 500 min ölüm sayını keçən 3-cü ölkə oldu (ABŞ və Braziliyadan sonra)
- 4 Fevral — Rusiya və Çin NATO-nun genişlənməsinə, AUKUS təşkilatının yaranmasına qarşı narahatlıqlarını ifadə edən bəyanat yaydı
- 4 — 20 Fevral — 2022 Qış Olimpiya Oyunları (Pekin, Çin)
- 5 Fevral — CAR, Mavriki, Reünyon və Madaqaskarda tüğyan edən "Batsiray" siklonu bir sıra dağıntılara, 123 nəfərin ölümünə səbəb oldu
- 6 Fevral
- Böyük Britaniya kraliçası II Yelizaveta taxta çıxdığı günün 70 illiyini qeyd etdi
- 2022 Kosta-Rika Ümumi seçkiləri (I tur)
- 8 Fevral — COVID-19 koronavirus pandemiyası: Qlobal yoluxma sayı 400 milyonu keçdi
- 13 Fevral — 2022 Almaniya Prezident seçkiləri: Almaniya Sosial Demokrat Partiyası nümayəndəsi Frank-Valter Ştaynmayer 78,04% səs ilə yenidən Prezident seçildi
- 14 Fevral — Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları: Kanada Baş naziri Castin Trüdo karantin əleyhinə kütləvi etirazlar səbəbindən ölkə tarixində ilk dəfə fövqəladə vəziyyət rejimi elan etdi
- 15 Fevral — Petropolis sel fəlakəti: Braziliyanın Rio-de-Janeyro ştatının dağlıq ərazisində yerləşən Petropolis şəhərində güclü yağışların səbəbindən torpaq sürüşməsi və daşqınlar baş verdi. Nəticədə 241 nəfər öldü
- 21 Fevral — Rusiya-Ukrayna böhranı: Rusiya Ukrayna ərzisindəki Donetsk Xalq Respublikası və Luqansk Xalq Respublikasının müstəqilliyini tanıdı
- 22 Fevral — Rusiya-Ukrayna böhranı: Almaniya, Böyük Britaniya və ABŞ Rusiyaya qarşı sanksiyalar tətbiq etməyə başladı
- 23 Fevral — Rusiya-Ukrayna böhranı: Avropa İttifaqı Rusiyaya qarşı sanksiya tətbiq etdərək, ölkənin maliyyə bazarlarına çıxışını məhdudlaşdırdı
- 24 Fevral — Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi:
- Rusiya Ukraynaya genişmiqyaslı işğala başladı
- Rusiya qüvvələri Çernobıl AES və Zmeynıy adasını ələ keçirdi
- 25 Fevral — Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi:
- Rusiya qüvvələri Konotop şəhərini işğal etdi
- UEFA Çempionlar Liqasının finalı Rusiyanın Sankt-Peterburq şəhərindən alınaraq, Fransanın paytaxtı Paris şəhərinə verildi
- 26 Fevral — Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi: ABŞ, Aİ və Böyük Britaniya Rusiyanın bir sıra banklarını SWIFT qlobal maliyyə sistemindən kənarlaşdırmaq, habelə Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsinə cavab olaraq Rusiya Mərkəzi Bankına qarşı məhdudlaşdırıcı tədbirlər tətbiq etmək barədə razılığa gəldi
- 27 Fevral
- Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi:
- Rusiya prezidenti Vladimir Putin Rusiya ordusuna nüvə qüvvələrini xüsusi hazırlıq vəziyyətinə gətirməyi əmr etdi
- Avropa ölkələri öz hava məkanlarını Rusiya üçün bağladı
- Belarusda keçirilən konstitusiya referendumu nəticəsində ölkənin nüvəsiz statusunu ləğv edildi və ölkədə Rusiya qüvvələrinin daimi olaraq yerləşdirilməsinə icazə verildi
- Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi:
- 28 Fevral — Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi:
Mart
- 1 Mart — Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi:
- Rusiya qüvvələri Metitopol şəhərini işğal etdi
- Belarus qoşunları Ukraynanın Çerniqov vilayətinə daxil oldu. Belarus müharibəyə qoşuldu
- BMT Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsini pisləyən, Rusiya qoşunlarının dərhal Ukraynadan çıxarılmasını tələb edən qətnamə qəbul etdi
- 2 Mart — Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi:
- Rusiya qüvvələri Xerson şəhərini işğal etdi
- BMT bildirir ki, 1 milyondan çox qaçqın Ukraynadan qonşu ölkələrə qaçıb
- Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi ilə bağlı təhqiqata başladı
- 3 Mart
- Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi: Zaporojye AES vuruldu, stansiyada yanğın başladı
- Rusiya iqtisadi böhranı: SAP, IKEA, Volkswagen şirkətləri və Oracle korporasiyası Rusiyada fəaliyyətini dayandırdı
- Ermənistanda prezident seçkiləri keçirildi. Vaaqn Xaçaturyan Prezident seçildi
- 4 — 13 Mart — 2022 Qış Paralimpiya Oyunları (Pekin, Çin)
- 4 Mart — Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi:
- 5 Mart
- Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi: Rusiya müvəqqəti atəşkəs elan etdi. Mülki əhalinin Mariupol və Volnovaxa şəhərlərini tərk etməsinə icazə vermək üçün "humanitar dəhlizlər"in açılmasını elan etdi. Bununla belə, atışmaların davam etdiyi bildirdi
- Rusiya iqtisadi böhranı: Visa, Mastercard şirkətləri və Heineken konserni Rusiyada fəaliyyətini dayandırdı
- 6 Mart — Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi:
- Rusiya Vinnitsa Beynəlxalq Hava Limanını raket zərbələri ilə tamamilə məhv etdi
- TikTok Rusiyada fəaliyyətini dayandırdı
- 7 Mart — COVID-19 koronavirus pandemiyası: Qlobal ölüm sayı 6 milyonu keçdi
- 8 Mart
- Rusiya iqtisadi böhranı:
- Nigeriya quldur münaqişəsi: Nigeriyanın Kebbi ştatında quldurlar tərəfindən 80-dən çox insan öldürüldü
- 9 Mart — Cənubi Koreyada prezident seçkiləri keçirildi. Yun Sok-Yol Prezident seçildi
- 11 Mart — Qabriel Boriç 36-cı Çili Prezidenti olaraq vəzifəyə başladı və Çili tarixində ən gənc prezident oldu
- 12 Mart — Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi: Rusiya qüvvələri Buça şəhərini işğal etdi
- 13 Mart
- Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi: Rusiya Polşa ilə sərhəddə yerləşən Ukraynanın Lvov vilayətinin Yavorov poliqonundakı hərbi bazanı raket zərbələri ilə vurdu
- İran İraqın Ərbil şəhərinə raket hücumu etdi
- 14 Mart — Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi: Rusiya qüvvələri İrpen şəhərinin yarısını işğal etdi
- 15 Mart
- Şri-Lanka etirazları: Şri-Lankada böyük müxalifət partiyası olan Birləşmiş Xalq Cəbhəsi Partiyasının on minlərlə tərəfdarı Prezidentin istefasını tələb edərək etiraz aksiyaları keçirdi
- Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi: Rusiya bir sıra ABŞ və Kanada rəsmilərinə sanksiya tətbiq etdi. ABŞ Prezidenti Co Bayden, ABŞ Müdafiə naziri Lloyd Ostin, keçmiş ABŞ dövlət katibi Hillari Klinton və Kanada baş naziri Castin Trüdonun Rusiyaya girişi qadağan edildi
- 16 Mart — Yaponiyanın Fukuşima prefekturasının sahillərində 7,4 bal gücündə zəlzələ baş verdi. 4 nəfər öldü, 225 nəfər xəsarət aldı
- 24 Mart — Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi: NATO Ukraynadakı vəziyyətlə əlaqədar potensial kimyəvi, bioloji və nüvə təhlükələrinə qarşı öz müdafiələrini gücləndirdi. Bundan əlavə, NATO liderləri Rumıniya, Bolqarıstan, Macarıstan və Slovakiyada 4 taktiki qrup yerləşdirməklə alyansın şərq qanadını gücləndirmək barədə razılığa gəldilər
- 26 Mart — Maltada ümumi seçkilər keçirildi. Robert Abela yenidən Baş nazir seçildi
- 28 Mart
- Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi: Ukrayna qüvvələri İrpen şəhərini işğaldan azad etdi
- Nigeriya quldur münaqişəsi: Nigeriyanın Kaduna ştatında quldurlar Abuca-Kaduna qatarına hücum etdi. Ən azı 60 nəfər öldürüldü
- 31 Mart — Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi: Ukrayna qüvvələri Çernobıl AES və Buça şəhərini işğaldan azad etdi
Aprel
.jpg)
- 1 Aprel — Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi: Rusiya ordusu Kiyev yaxınlığındakı ərazilərdən geri çəkildikdən sonra Buça şəhərində cəsədlər aşkarlandı. Rusiya ordusunun Buça şəhərində qətliam törətdiyi məlum oldu
- 2 Aprel — Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi: Buça şəhərinin küçələrində mülki geyimli cəsədləri göstərən xəbərlər və videolar yayıldı. Tapılan bəzi cəsədlərin əlləri bağlı olub. Hesablamalara görə 300-dən çox dinc sakin qətlə yetirilib
- 3 Aprel
- Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi:
- Buça qətliamı Ukrayna tərəfindən müharibə cinayəti adlandırıldı
- Ukrayna qüvvələri Konotop şəhərini işğaldan azad etdi
- Serbiyada ümumi seçkilər keçirildi. Aleksandr Vuçiç yenidən Prezident seçildi
- Macarıstanda parlament seçkiləri keçirildi. Viktor Orban yenidən baş nazir seçildi
- Kosta-Rikada ümumi seçkilər keçirildi (II tur). Rodriqo Çaves Robles Prezident seçildi
- Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi:
- 5 Aprel — Ermənistan etirazları: Ermənistanda hökumət əleyhinə böyük etirazlar başladı
- 7 Aprel
- Rusiya BMT İnsan Haqları Şurasından xaric edildi
- Yəmən Prezidenti Əbül Rəbbuh Məbsur Əl Hadi Vitse-prezident Əli Möhsün Əl Əhməri vəzifəsindın kənarlaşdırdı və istefa verdi. Bütün səlahiyyətləri Rəşad Əl Aliminin sədrliyi ilə yaradılmış Prezident Rəhbərlik Şurasına verdi
- 8 Aprel
- Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi: Rusiya qüvvələri Donetsk vilayətində Kramatorsk dəmir yolu sitansiyanına raket hücumu etdi. 57 nəfər öldü, 109 nəfər yaralandı
- BMT-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının (FAO) məlumatına əsasən, 2022-ci ilin mart ayında dünya ərzaq qiymətləri 1990-cı ildən görünməmiş artım nəticəsində ən yüksək səviyyəyə çatdı
- 9 Aprel — Pakistan Baş naziri İmran Xan vəzifəsindən kənarlaşdırıldı
- 10 Aprel
- Fransada prezident seçkiləri keçirildi (I tur)
- Nigeriya quldur münaqişəsi: Nigeriyanın Plato ştatında quldurlar tərəfində 50-dən çox insan öldürüldü. 70-ə yaxın insan qaçırıldı
- 11 Aprel — Şahbaz Şərif Pakistan Baş naziri seçildi
- 13 Aprel — COVID-19 koronavirus pandemiyası: Qlobal yoluxma sayı 500 milyonu keçdi
- 14 Aprel — 9 Oktyabr — Floriada 2022 (Almere, Niderland)
- 14 Aprel — Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi: Ukrayna qüvvələri Rusiyanın "Moskva" kreyserini "Neptun" raketləri ilə vuraraq batırdı. “Moskva” kreyseri Ukrayna ilə müharibədə ruslar üçün ən bahalı itki oldu
- 24 Aprel — Fransada prezident seçkiləri keçirildi. (II tur) Emmanuel Makron yenidən Prezident seçildi
- 27 Aprel — Ermənistan etirazları: Ermənistan Parlamentinin qarşısında etiraz aksiyası keçirildi
May
.jpg)
- 4 May — Meymunçiçəyi epidemiyası: Böyük Britaniya sakini xəstəliyin endemik olduğu Nigeriyaya səfər etdi və orada olarkən xəstəliyə yoluxdu. Daha sonra həmin Britaniya sakinində meymunçiçəyi xəstəliyinə uyğun simptomlar aşkarlandı
- 6 May
- Saratoqa oteli partlayışı: Kubanın Havana şəhərindəki Saratoqa otelində qaz sızması nəticəsində partlayış baş verdi. 47 nəfər öldü və 52 nəfər yaralandı
- Meymunçiçəyi epidemiyası: Böyük Britaniyada meymunçiçəyi xəstəliyinə uyğun simptomlar göstərən Britaniya sakinində başlayan meymunçiçəyi xəstəliyinin davam edən epidemiyası təsdiqləndi
- 9 May
- Filippində prezident seçkiləri keçirildi. Bonqbonq Markos Prezident seçildi
- Şri-Lanka etirazları: Şri-Lanka baş naziri Mahinda Racapaksa etirazlar fonunda istefa verdi. 3 gün sonra Ranil Vikramasinqhe baş nazir təyin edildi
- 10 — 14 May — 2022 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi (Turin, İtaliya)
- 1 - Ukrayna (631 xal)
- 2 - Böyük Britaniya (466 xal)
- 3 - İspaniya (459 xal)
- 12 May — Hadisə Üfüqü Teleskopu (HÜT) Süd Yolunun mərkəzindəki "Sagittarius A*" superkütləvi qara dəliyinin ilk şəklini çəkdi
- 13 May — Məhəmməd bin Zayed Al Nəhyan 3-cü BƏƏ Prezidenti seçildi
- 14 May — Buffalo atışması: ABŞ-ın Nyu-York ştatının Buffalo şəhərində süpermarketdə kütləvi atışma oldu. 10 nəfər öldü və 3 nəfər yaralandı
- 15 May — Somalidə prezident seçkiləri keçirildi. Keçmiş Prezident Həsən Şeyx Mahmud yenidən Prezident seçildi
- 16 May — Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi: Rusiya qüvvələri Mariupol şəhərini işğal etdi
- 18 May — Ermənistan etirazları: Etirazçılar Ermənistanın paytaxtı İrəvan şəhərində metronun hərəkətini dayandırdılar
- 20 May — Meymunçiçəyi epidemiyası: Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) meymunçiçəyinin yayılmasını müzakirə etmək üçün onlarla ölkədə iclas keçirdi
- 21 May — Avstraliyada federal seçkilər keçirildi. Entoni Albaniz baş nazir seçildi
- 23 May — Abadan bina çökməsi: İranın Xuzistan ostanının Abadan şəhərində 10 mərtəbəli Metropol binası tikilməkdə olan zaman çökdü. 41 nəfər öldü və 37 nəfər yaralandı
- 29 May — Kolumbiyada prezident seçkiləri keçirildi (I tur)
İyun
.jpg)
- 3 İyun — Ermənistan etirazları: Ermənistanın paytaxtı İrəvan şəhərində etirazçılarla polis arasında toqquşma oldu
- 4 İyun
- Albaniyada prezident seçkiləri keçirildi. Bayram Beqay Prezident seçildi
- Sitakunda yanğını: Banqladeşin Çittaqonq rayonunun Sitakunda şəhərində konteyner anbarında yanğın oldu. Sonrakı partlayışlar nəticəsində təxminən 47 nəfər öldü və 450 nəfər yaralandı
- 5 İyun — Ovo kilsəsi terroru: Nigeriyanın Ondo ştatının Ovo şəhərində katolik kilsəsində kütləvi atışma və bombalı hücum baş verdi. Ən azı 50 nəfər öldü
- 8 İyun — Cənubi Xorasan qatar qəzası: İranın Cənubi Xorasan ostanında qatar ekskavatorla toqquşma nəticəsində resldən çıxdı. 22 nəfər öldü və 87 nəfər yaralandı
- 12 İyun
- Fransada parlament seçkiləri keçirildi (I tur)
- Avropa isti dalğaları: Avropanın əksər hissəsində 40-43 °C temperatur qeydə alındı və bütün qitədə yüzlərlə gündəlik, aylıq və bütün zamanların temperatur rekordları qırıldı
- 14 İyun
- Viski müharibəsi: Kanada və Danimarka Hans adasını təxminən yarıya bölərək ərazi iddialarına son qoydular. Viski müharibəsi başa çatdı
- Ermənistan etirazları: Ermənistan müxalifəti xalq dəstəyini qazana bilmədikdən sonra baş nazir Nikol Paşinyanın devrilməsinə yönəlmiş etirazları dayandırmaq qərarını açıqladı
- 19 İyun
- Kolumbiyada prezident seçkiləri keçirildi (II tur). Qustavo Petro Prezident seçildi
- Ermənistan etirazları: Ermənistan müxalifəti hökumət əleyhinə etirazları dayandırdı
- Fransada parlament seçkiləri keçirildi (II tur)
- 22 İyun — Əfqanıstan və Pakistan arasındakı Dürand xəttində 6.1 bal gücün zəlzələ baş verdi. Ən azı 1000 nəfər öldü
- 23 İyun — Qrenadada ümumi seçkilər keçirildi. Dikon Mitçell baş nazir seçildi
- 26 İyun — Rusiya iqtisadi böhranı: Böyük Britaniya, ABŞ, Kanada və Yaponiya Rusiyadan qızıl idxalına qadağa qoydu
- 26 — 28 İyun — 48-ci G7 sammiti (Bavariya, Almaniya)
- 27 İyun — ABŞ-ın Texas ştatının San-Antonio şəhərində yük maşınının qoşqusunda istidən ölmüş 53 nəfərin meyiti tapıldı
- 28 İyun — Tulua həbsxana üsyanı: Kolumbiyanın Tulua şəhərində həbsxanada iğtişaşlar baş verdi. Sonrakı yanğın nəticəsində 52 nəfər öldü və 34 nəfər yaralandı
- 28 — 30 İyun — Madrid sammiti (Madrid, İspaniya)
- 30 İyun — Manipur toqraq sürüşməsi: Hindistanın Manipur ştatında böyük torpaq sürüşməsi baş verdi. 56 nəfər öldü, 18 nəfər yaralandı və 5 nəfər itkin düşdü
İyul
- 1 İyul — Yair Lapid Naftali Beneti əvəz edərək İsrail baş naziri oldu. Naftali Benet isə Yair Lapidi əvəz edərək alternativ İsrail baş naziri oldu
- 5 İyul
- Böyük Britaniya hökumət böhranı: Böyük Britaniyada Conson hökumətinin bir neçə nazirinin istefası ilə hökumət böhranı başladı
- Avropa isti dalğaları: İtaliyada Padan ovalığında baş verən şiddətli quraqlığa cavab olaraq 5 şimal bölgəsində fövqəladə vəziyyət elan edildi. Bu son 70 ilin ən pisi idi
- 6 — 31 İyul — UEFA Qadınlar Avro 2022 (İngiltərə)
- 7 İyul — Böyük Britaniya hökumət böhranı: Böyük Britaniya baş naziri Boris Conson Mühafizəkarlar Partiyasının lideri vəzifəsindın istefa vermək niyyətinin olduğunu açıqladı
- 7 — 17 İyul — 2022 Dünya Oyunları (Birminqem, Alabama, ABŞ)
- 8 İyul — Sindzo Abenin öldürülməsi: Keçmiş Yaponiya baş naziri Sindzo Abe Yaponiyanın Nara şəhərində seçki kampaniyası zamanı çıxış edərkən 2 dəfə atəş açılmaqla sui-qəsd nəticəsində öldürüldü
- 9 İyul — Şri-Lanka etirazları: Şri-Lanka Prezidenti Qotabaya Racapaska və baş nazir Ranil Vikramasinqhe istefa verməyə razılaşırlar
- 11 İyul — Ceyms Uebb Kosmik Teleskopu ilə çəkilən SMACS 0723 qalaktika klasterinin ilk görüntüsü ictimaiyyətə açıqlandı
- 13 İyul — Şri-Lanka etirazları: Şri-Lanka Prezidenti Qotabaya Racapaska ölkəni tərk etdi və Maldiv adalarına qaçdı
- 14 İyul
- Şri-Lanka etirazları: Şri-Lanka Prezidenti Qotabaya Racapaska e-poçt vasitəsilə istefa verdi. Ranil Vikramasinqhe müvəqqəti Prezident oldu
- İtaliya hökumət böhranı: İtaliya baş naziri Mario Draqi 1-ci dəfə istefa verdi. İtaliya Prezident Serco Matarella istefanı qəbul etmədi
- 18 İyul — Hindistanda prezident seçkiləri keçirildi. Draupadi Murmu Prezident seçildi
- 19 İyul — Avropa isti dalğaları: Avropanın böyük hissəsində baş verən anormal istilər böyük meşə yanğınlarına, səyahətlərin pozulmasına, bir çok ölkədə rekord yüksək temperaturlara və ən azı 3600 nəfərin ölümünə səbəb oldu
- 20 İyul — Şri-Lanka etirazları: Ranil Vikramasinqhe Şri-Lanka Parlamenti tərəfindən Prezident seçildi
- 21 İyul
- İtaliya hökumət böhranı: İtaliya baş naziri Mario Draqi 2-ci dəfə istefa verdi. İtaliya Prezidenti Serco Matarella istefanı qəbul etdi, Parlamenti buraxdı və növbəti 70 gün ərzində yeni seçkilərin keçirilməsi əmr etdi
- Avropa Mərkəzi Bankı (ECB) artan inflyasiya ilə mübarizə üçün 2011-ci ildən bəri ilk dəfə faizlərini artırmağa qərar verdi. Faiz dərəcələrini gözləniləndən daha çox — 50 bənd artırıldı və mənfi faiz dövrü də başa çatdı
- 23 İyul — Meymunçiçəyi epidemiyası: Qlobal yoluxma sayı 75 ölkədə 17000-i keçdi, nəticədə Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) qlobal sağlamlıq vəziyyətində fövqəladə vəziyyət elan etdi
- 28 İyul — 8 Avqust — 2022 Birlik Oyunları (Birminqem, İngiltərə)
- 31 İyul — Ayman əl-Zəvahirinin öldürülməsi: 2-ci Əl-Qaidə lideri Ayman əl-Zəvahiri Əfqanıstanın paytaxtı Kabil şəhərində ABŞ-ın Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi tərəfindən hava hücumu nəticəsində öldürüldü
Avqust
- 4 Avqust — Çin ABŞ Nümayəndələr Palatasının spikeri Nensi Pelosinin Tayvana mübahisəli səfərinə cavab olaraq Tayvan ətrafında 6 ərazidə genişmiqyaslı təlimlərə başladı
- 5 Avqust — İsrail-Fələstin münaqişəsi: İsrail Fələstinin Qəzzə zolağına hava zərbələri endirdi, keçirilən Sübh əməliyyatı nəticəsində Fələstin İslami Cihad Təşkilatı hərbi lideri Taysir Cabari öldürüldü
- 7 Avqust — İsrail-Fələstin münaqişəsi: İsrail və Fələstin 3 günlük hava və raket zərbələrinə son qoyaraq atəşkəs haqqında razılığa gəldilər
- 9 Avqust — Keniyada ümumi seçkilər keçirildi. Uilyam Ruto Prezident seçildi
- 12 Avqust
- Çetinye atışması: Monteneqronun Çetinye şəhərində atışma baş verdi. 11 nəfər öldü və 6 nəfər yaralandı. Bu 1944-cü il Çetinye qətliamından sonra Monteneqroda baş vermiş ən ölümcül atışmadır
- Salman Rüşdinin bıçaqlanması: Dünya şöhrətli amerikalı yazıçı Salman Rüşdi ABŞ-ın Nyu-York ştatının Şatokua şəhərində Şatokua İnstitutunda məruzə söyləyərkən 1 nəfərin hücumu nəticəsində 10 dəfə bıçaqlandı. Ağır yaralanan Salman Rüşdi xəstəxanaya yerləşdirildi
- 14 Avqust — İrəvan partlayışı: Ermənistanın paytaxtı İrəvan şəhərində Surmalu ticarət mərkəzində böyük partlayış baş verdi. Partlayış geniş dağıntılara və yanğına səbəb oldu. 16 nəfər öldü və 63 nəfər yaralandı
- 17 Avqust — Türkiyə və İsrail 4 illik fasilədən sonra diplomatik münasibətlərini tam bərpa etmək barədə razılığa gəldilər
- 19 Avqust — Moqadişo otel hücumu: Əş-Şəbab silahlıları Somalinin paytaxtı Moqadişo şəhərində Hayat otelinə hücum etdilər. Əvvəlcə 2 minalanmış avtomobil partladıldı. Daha sonra silahlı şəxslər otelə basqın edərək insanları atəşə tuttu və girov götürdülər. Ən azı 21 nəfər öldü və 117 nəfər yaralandı
- 24 Avqust — Anqolada ümumi seçkilər keçirildi. Juan Lorensu yenidən Prezident seçildi
- 25 Avqust — Pakistan daşqınları: Pakistan daşqınlar səbəbindan fövqəladə vəziyyət elan etdi
- 27 Avqust — 11 Sentyabr — 2022 Asiya Kuboku (BƏƏ)
- 28 Avqust — Pakistan daşqınları: Pakistan "iqlim fəlakəti" elan etdi və ölkədəki son daşqınlar nəticəsində ölənlərin sayı 1000-i keçdiyinə görə beynəlxalq yardıma müraciət etdi. Bu 2017-ci ildən bəri dünyanın ən ölümcül daşqınıdır
- 29 Avqust — Pakistan daşqınları: Pakistan İqlim Dəyişikliyi Nazirliyi ölkənin təminən ⅓-nin su altında qaldığını və bunun 33 milyon insana təsir etdiyini açıqladı
Sentyabr
_-_14.jpg)
- 1 Sentyabr — BMT-nin İnsan Haqları üzrə Ali Komissarlığı Çinin Sincan-Uyğur Muxtar Rayonunda uyğurların hüquqlarının pozulması ilə bağlı hesabat yaydı
- 2 Sentyabr — G7 ölkələrinin maliyyə nazirləri Rusiya neftinin ixracına qiymət tavanı ilə bağlı razılığa gəldilər. Belə ki, dekabrın 5-dən neftin qiymətinə, 2023-cü il fevralın 5-dən isə Rusiya neft məhsullarına məhdudiyyətin tətbiqi planlaşdırılır
- 5 Sentyabr — Böyük Britaniyada Mühafizəkarlar Partiyası liderlik seçkiləri keçirildi. Liz Trass Mühafizəkarlar Partiyası lideri seçildi və Baş nazir oldu
- 8 Sentyabr — II Yelizavetanın ölümü: 1952-ci ildən bəri hakimiyyətdə olan Böyük Britaniya kraliçası II Yelizaveta 96 yaşında vəfat etdi. Onun oğlu Uels şahzadəsi Karl Böyük Britaniya kralı və Millətlər Birliyi rəhbəri oldu
- 10 Sentyabr — Uels şahzadəsi Karl Qoşulma Şurası tərəfindən III Karl adı ilə rəsmi şəkildə Böyük Britaniya kralı elan edildi
- 11 Sentyabr — İsveçdə ümumi seçkilər keçirildi. Ulf Kristersson Baş nazir seçildi
- 14 — 16 Sentyabr — Qırğızıstan-Tacikistan sərhəd toqquşmaları: Qırğızıstan və Tacikistan qoşunları arasında ölkələrinin müvafiq sərhədində ara- sıra baş verən toqquşmalar nəticəsində onlarla insan həlak oldu
- 16 Sentyabr — Məhsa Əmininin ölümü: İranda Məhsa Əmininin ölkənin "əxlaq polisi "nin nəzarətində ölməsindən sonra etirazlar başladı
- 19 Sentyabr — II Yelizavetanın dəfni: London şəhərində Vestminister abbatlığında keçmiş Böyük Britaniya kraliçası II Yelizavetanın dəfn mərasimi keçirildi. Onun tabutu daha sonra Kral VI Qeorq Memorial Kapellasında dəfn edilmək üçün Vindzor sarayına aparıldı
- 21 Sentyabr — Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi: Ukraynanın ölkənin şərqində həyata keçirdiyi böyük əks-hücum əməliyyatlarından sonra Rusiya Prezidenti Vladimir Putin ölkədə qismən səfərbərlik elan etdi
- 24 Sentyabr — Nauruda parlament seçkiləri keçirildi. Rass Kun Prezident seçildi
- 25 Sentyabr — İtaliyada ümumi seçkilər keçirildi. Corca Meloni Baş nazir seçildi
- 26 Sentyabr — NASA-nın DART missiyası bəşəriyyətin ilk planet müdafiə sınağında "Dimorfos" asteroidinə çırpıldı
- 27 Sentyabr — Rusiyanın işğal etdiyi Ukrayna ərazilərində ilhaq referendumları: Ukraynada Rusiyanın işğalçı hakimiyyət orqanları tərəfindən ilhaq referendumları keçirildi. Açıqlanan nəticələrə görə, Donetsk Xalq Respublikası, Luqansk Xalq Respublikası, həmçinin Zaporojye və Xerson vilayətlərinin işğal olunmuş hissələri müvafiq olaraq 99,23%, 98,42%, 93,11% və 87,05% dəstək ilə ilhaqın lehinə səs verib. Seçici fəallığı hər bölgədə 75%-i, Donetsk vilayətində isə 97%-i keçib. Bununla belə, səsvermə saxta referendum kimi geniş şəkildə rədd edilir
- 30 Sentyabr
- Rusiyanın Cənubi və Şərqi Ukraynanı ilhaqı: Rusiya Prezidenti Vladimir Putin işğal olunmuş Donetsk, Luqansk, Xerson və Zaporojye vilayətlərinin Rusiyaya birləşdirilməsi haqqında saziş imzaladı. Bu ilhaq dünya ictimaiyyəti tərəfindən beynəlxalq hüququn pozulması kimi qiymətləndirilir
- Burkina Fasoda 2022-ci ilin ikinci çevrilişi oldu
Oktyabr
_2022_Halloween.jpg)
- 1 Oktyabr
- Latviyada parlament seçkiləri keçirildi
- Kancuruhan faciəsi: İndoneziyanın Şərqi Yava vilayətinin Malanq şəhərində Kancuruhan Stadionunda iki futbol komandasının azarkeşləri arasında baş verən iğtişaşlar nəticəsində 131 nəfər həlak oldu
- 2 Oktyabr
- Braziliyada ümumi seçkilər keçirildi (I tur)
- Bolqarıstanda parlament seçkiləri keçirildi
- Bosniya və Herseqovinada ümumi seçkilər keçirildi
- 5 Oktyabr — OPEC+ gündəlik hasilatı 2 milyon barrelə qədər azaltdı
- 6 Oktyabr — Nonq Bua Lamphu hücumu: Tailandın Na Klanq rayonunun Nonq Bua Lamphu vilayətində keçmiş polis məmuru uşaq bağçasına hücum edərək, 22-si uşaq olmaqla 36 nəfəri qətlə yetirdi. Silahlı şəxs evinə qayıtdı və orada 2 ailə üzvünü, sonra özünü güllələyib öldürdü. Bu, Tailand tarixində ən ölümcül kütləvi qətlə çevrildi
- 8 Oktyabr — Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi: Rusiya və Krım yarımadasını birləşdirən Krım körpüsü partladıldı. Partlayış körpünün qismən dağılmasına səbəb oldu. 2 gün sonra Ukraynanın hər yerinə, o cümlədən paytaxt Kiyev şəhərinə Rusiya tərəfindən işğalın başlanğıcından bəri ən geniş yayılmış raket zərbələri endirildi
- 14 Oktyabr
- Böyük Britaniya hökumət böhranı: Böyük Britaniyada Maliyyə Nazirliyinin kansleri Kvazi Kvartenq vəzifəsindən azad edildi və ilin 2-ci hökumət böhranı başladı
- Amasra mədən qəzası: Türkiyənin Bartın ilinin Amasra ilçəsində mədəndə qaz partlayışı nəticəsində 42 nəfər öldü və 27 nəfər yaralandı
- 16 — 22 Oktyabr — Çin Kommunist Partiyasının 20-ci Milli Konqresi keçirildi. Si Tsinpin Mərkəzi Komitə tərəfindən Çin Kommunist Partiyası Baş katibi seçildi
- 20 Oktyabr — Böyük Britaniya hökumət böhranı: Baş nazir Liz Trass Mühafizəkarlar Partiyası lideri vəzifəsindən istefa vermək niyyətində olduğunu açıqladı
- 24 Oktyabr — Böyük Britaniyada Mühafizəkarlar Partiyası liderlik seçkiləri keçirildi. Rişi Sunak Mühafizəkarlar Partiyası lideri seçildi
- 25 Oktyabr — Böyük Britaniya Baş naziri Liz Trass hökumət böhranı fonunda istefa verdi və ölkə tarixindəki ən qısa müddət xidmət edən Baş nazir oldu (50 gün). Rişi Sunak Baş nazir vəzifəsinə başladı
- 27 Oktyabr — Twitter İlon Mask tərəfindən 44 milyard dollara satın alındı
- 29 Oktyabr
- Seul Hellouin izdihamı: Cənubi Koreyanın paytaxtı Seul şəhərinin İthevon məhəlləsində keçirilən Hellouin şənlikləri zamanı izdiham yarandı. Nəticədə ən azı 156 nəfər öldü, 152 nəfər yaralandı. Qurbanlar əsasən gənclər idi
- Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi: Ukrayna Krım yarımadasında yerləşən Sevastopol hərbi dəniz bazasına hücum etdi. Buna cavab olaraq Rusiya "Taxıl dəhlizi" sazişini dayandırdığını elan etdi. Daha sonra Türkiyənin vasitəçiliyi ilə Rusiya taxılın daşınmasına təkrar razılıq verdi
- Moqadişo partlayışları: Somalinin paytaxtı Moqadişo şəhərində Əş-Şəbab terror təşkilatı tərəfinfən 2 minalanmış avtomobilin partladılması nəticəsində 121 nəfər həlak oldu və 350-dən çox insan yaralandı
- 30 Oktyabr
- Braziliyada ümumi seçkilər keçirildi (II tur). Luis İnasiu Lula da Silva Prezident seçildi
- Morbi körpü çökməsi: Hindistanın Qucarat əyalətinin Morbi şəhərində Maççu çayı üzərindəki piyadalar üçün nəzərdə tutulmuş asma körpünün uçması nəticəsində azı 135 nəfər öldü, 180-dən çox insan yaraladı
Noyabr
- 1 Noyabr — İsraildə parlament seçkiləri keçirildi
- 6 — 18 Noyabr — 2022 BMT İqlim Dəyişikliyi Konfransı (Şərm əş-Şeyx, Misir)
- 11 Noyabr — Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi: Ukrayna qüvvələri Xerson şəhərini işğaldan azad etdi
- 13 Noyabr — İstanbul terror aktı: Türkiyənin İstanbul şəhərinin Bəyoğlu səmtindəki İstiklal prospektində əslən suriyalı olan Əhlam Əlbəşir tərəfindən terror hücumu baş verdi. Partlayış nəticəsində 6 nəfər öldü və 81 nəfər yaralandı. 1 gün sonra Əhlam Əlbəşir saxlanıldı. Bir neçə gün sonra terror aktı törətməkdə şübhəli bilinən 17 nəfər də həbs edildi
- 15 Noyabr
- Dünya əhalisinin sayı 8 milyardı keçdi
- Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi: Polşanın Ukrayna ilə sərhədinə yaxın Pşevoduv kəndi yaxınlığında raketlərin atılması nəticəsində 2 mülki şəxs həlak oldu. NATO Baş katibi Yens Stoltenberq bildirdi ki, partlayışa Ukraynanın hava hücumundan müdafiə raketi səbəb olub, lakin baş verənlərdə Rusiya məsuliyyət daşıyır
- 15 — 16 Noyabr — 17-ci G20 sammiti (Bali, İndoneziya)
- 20 Noyabr — 18 Dekabr — 2022 FİFA Dünya Kuboku (Qətər)
Proqnozlaşdırılan və planlaşdırılan hadisələr
Dekabr
- 17 Dekabr — Leo Varadkar 2020-ci ildə bağlanmış rotasiya sazişinin bir hissəsi olaraq İrlandiya Baş naziri vəzifəsində Mixol Martinin yerinə keçəcək
Vəfatlar
Yanvar
.jpg)
.jpg)
- 2 Yanvar
- Erik Valter Elst, belçikalı astronom (d. 1936)
- Riçard Liki, keniyalı paleoantropoloq (d. 1944)
- 3 Yanvar
- Oraz Yağmur, türkmən yazıçı, şair (d. 1947)
- Viktor Saneyev, gürcü atlet, Olimpiya çempionu (d. 1945)
- Beatris Mintz, amerikalı embrioloq (d. 1921)
- 6 Yanvar
- Sidni Puatye, amerikalı aktyor (d. 1927)
- Piter Boqdanoviç, amerikalı rejissor (d. 1939)
- Fransisko Sionil Xose, filippinli yazıçı (d. 1924)
- 8 Yanvar — Viktor Mazin, rus ağır atlet, Olimpiya çempionu (d. 1954)
- 9 Yanvar — Tosiki Kayfu, Yaponiya Baş naziri (48-ci) (d. 1931)
- 11 Yanvar
- Əhməd Çalık, türk futbolçu (d. 1994)
- David Sassoli, Avropa Parlamenti Prezidenti (16-cı) (d. 1956)
- Ernest Şonekan, Nigeriya Prezidenti (9-cu) (d. 1936)
- 12 Yanvar — Ronni Spektor, amerikalı müğənni (d. 1943)
- 13 Yanvar — Jan-Jak Beneks, fransız kinorejissor (d. 1946)
- 14 Yanvar
- Aykut Edibali, türk siyasətçi, yazıçı (d. 1942)
- Rikardo Bofill, ispan memar (d. 1939)
- 15 Yanvar — İsmayıl Həkimoğlu, türk yazıçı (d. 1932)
- 16 Yanvar
- Bozkurt Kuruç, türk aktyor, rejissor (d. 1935)
- İbrahim Bubakar Keyta, Mali Baş naziri (6-cı) və Prezidenti (5-ci) (d. 1945)
- 18 Yanvar
- Devid Koks, ingilis pedaqoq (d. 1924)
- Pako Gento, ispan futbolçu (d. 1933)
- Andre Leon Telli, amerikalı moda jurnalisti, stilist (d. 1948)
- 19 Yanvar
- Hardi Krüqer, alman aktyor (d. 1928)
- Qaspar Ulyel, fransız aktyor (d. 1984)
- Hans-Yürqer Dörner, alman futbolçu, Olimpiya çempionu (d. 1951)
- 20 Yanvar
- Mit Louf, amerikalı müğənni, aktyor (d. 1947)
- Haydi Bibl, alman xizəkçi, Olimpiya çempionu (d. 1941)
- 21 Yanvar — Reks Kouli, amerikalı atlet, Olimpiya çempionu (d. 1940)
- 22 Yanvar — Thit Nyat Han, vyetnamlı yazıçı, buddist rahib (d. 1926)
- 23 Yanvar
- Ketevan Losaberidze, gürcü oxatan, Olimpiya çempionu (d. 1949)
- Tyerri Müqler, fransız modelyer (d. 1948)
- 24 Yanvar
- Fatma Girik, türk aktrisa (d. 1942)
- Silvestr Çollan, macar gimnast, Olimpiya çempionu (d. 1970)
- 25 Yanvar
- Sami Kutlular, türk rəssam (d. 1945)
- Vim Yansen, holland futbolçu (d. 1946)
- 27 Yanvar — Çarancit Sinqh, hind xokkeyçi, Olimpiya çempionu (d. 1931)
- 28 Yanvar — Diler Saraç, türk aktrisa (d. 1937)
- 30 Yanvar — Leonid Kuravlyov, rus aktyor (d. 1936)
Fevral
_(cropped).jpg)
- 1 Fevral — Sintaro İsihara, Yaponiya Qubernatoru (14-cü və 17-ci) (d. 1932)
- 2 Fevral — Monika Vitti, italyan aktrisa (d. 1931)
- 3 Fevral
- İrfan Atasoy, türk rejissor, ssenarist (d. 1937)
- Əbu İbrahim Əl-Haşimi Əl-Qureyşi, terrorist lider, İŞİD xəlifəsi (2-ci) (d. 1976)
- Xristos Sardzetakis, Yunanıstan Prezidenti (4-cü) (d. 1929)
- 5 Fevral
- Donald Conston, İƏİT Baş katibi (4-cü) (d. 1936)
- Boris Melnikov, rus qılıncoynadan, Olimpiya çempionu (d. 1938)
- 6 Fevral
- Lata Manqeşkar, hind müğənni (d. 1929)
- Ronni Helström, isveçli futbolçu (d. 1949)
- 7 Fevral — Duqlas Trambal, amerikalı rejissor (d. 1942)
- 8 Fevral — Lük Montanye, fransız virusoloq, Fiziologiya və ya tibb üzrə Nobel mükafalı laureatı (d. 1932)
- 10 Fevral
- Haydar Dümen, türk psixiatr, yazıçı, seksoloq (d. 1930)
- Manuel Eskivel, Belize baş naziri (2-ci) (d. 1940)
- 12 Fevral
- Cemil Özbayer, türk aktyor (d. 1955)
- Ayvan Raytman, kanadalı rejissor (d. 1946)
- Zinaida Kirienko, rus aktrisa, müğənni (d. 1933)
- 14 Fevral — Borislav İvkov, serb şahmat qrossmeysteri (d. 1933)
- 15 Fevral
- Arif Şentürk, türk müğənni (d. 1941)
- Yuzef Zapendzki, polyak güllə atıcısı, Olimpiya çempionu (d. 1929)
- 16 Fevral — Amos Soyer, Liberiya Prezidenti (müvəqqəti) (d. 1945)
- 19 Fevral
- Sina Akyol, türk şair (d. 1950)
- Qeri Bruker, ingilis müğənni, pianoçu (d. 1945)
- Kakuyçi Mimura, yapon futbolçu (d. 1931)
- 20 Fevral — Aleksandr Sidorenko, ukraynalı üzgüçü, Olimpiya çempionu (d. 1960)
- 22 Fevral
- Ahmet Muvaffak Falay, türk caz trubaçısı (d. 1930)
- Mark Laneqan, amerikalı musiqiçi, bəstəkar (d. 1964)
- 24 Fevral
- İvanka Xristova, bolqar güllə atıcısı (d. 1941)
- Ayten Erman, türk aktrisa (d. 1935)
- 28 Fevral — Abuzid Ömər Dorda, Liviya Baş naziri (18-ci) (d. 1944)
Mart
.jpg)
.jpg)
- 1 Mart — Alevtina Kolçina, rus xizəkçi, Olimpiya çempionu (d. 1930)
- 3 Mart
- Şenol Birol, türk futbolçu (d. 1936)
- Hüseyn Elmalıpınar, türk aktyor (d. 1971)
- Din Vuds, avstraliyalı velosipedçi, Olimpiya çempionu (d. 1966)
- 4 Mart
- Akrep Nalan, türk müğənni, aktrisa (d. 1954)
- Şeyn Uorn, avstraliyalı kriketçi (d. 1966)
- 6 Mart
- Frenk O'Farrell, irland futbolçu (d. 1947)
- Cüzeppe Uilson, italyan futbolçu (d. 1969)
- 7 Mart — Məhəmməd Rafiq Tarar, Pakistan Prezidenti (9-cu) (d. 1929)
- 8 Mart — Tomas Boy, meksikalı futbolçu (d. 1951)
- 10 Mart — Yürqen Qrabovski, alman futbolçu (d. 1944)
- 11 Mart — Rupiya Banda, Zambiya Prezidenti (4-cü) (d. 1937)
- 12 Mart — Karl Offmann, Mavriki Prezidenti (3-cü) (d. 1940)
- 13 Mart — Uilyam Hört, amerikalı aktyor (d. 1950)
- 14 Mart
- Stiven Uilhayt, amerikalı kompüter alimi (d. 1948)
- Çarlz Qrin, amerikalı sprinter, Olimpiya çempionu (d. 1945)
- 15 Mart — Yucin Parker, amerikalı fizik (d. 1927)
- 16 Mart — Konimitsu Takahasi, yapon yarışçı, motosikletçi (d. 1940)
- 17 Mart
- Kunt Tulger, türk rejissor (d. 1948)
- Kristofer Aleksander, amerikalı memar, dizayner (d. 1936)
- Entoni Neş, ingilis bobsledder, Olimpiya çempionu (d. 1936)
- 18 Mart — Adiz Kusayev, çeçen şair, yazıçı (d. 1938)
- 19 Mart — Şahabuddin Əhməd, Banqladeş Prezidenti (12-ci) (d. 1930)
- 21 Mart
- Fevzi Zemzem, türk futbolçu (d. 1941)
- Sumeylu Bubeye Mayqa, Mali Baş naziri (16-cı) (d. 1954)
- 23 Mart — Madlen Olbrayt, ABŞ Dövlət katibi (64-cü) (d. 1937)
- 24 Mart — Aydın Engin, türk jurnalist (d. 1941)
- 25 Mart — Teylor Hokins, amerikalı musiqiçi (d. 1972)
- 27 Mart
- Ayaz Mütəllibov, Azərbaycan Prezidenti (1-ci) (d. 1938)
- Aleksandra Zabelina, rus qılınoynadan, Olimpiya çempionu (d. 1937)
- 28 Mart
- Tomris Öziş, türk pianoçu (d. 1935)
- Naci Erdem, türk futbolçu (d. 1931)
- 30 Mart — Eqon Franke, polyak qılıncoynadan, Olimpiya çempionu (d. 1935)
- 31 Mart
- Qeorqi Atasanov, Bolqarıstan Baş naziri (39-cu) (d. 1933)
- Patrik Demarşele, fransız fotoqraf (d. 1943)
- Rıdvan Bolatlı, türk futbolçu (d. 1928)
Aprel
_(cropped).jpg)
- 1 Aprel — İbrahim Gündoğan, türk aktyor (d. 1959)
- 2 Aprel — Leonel Sançes, çilili futbolçu (d. 1936)
- 3 Aprel — Lijiya Faqundes Telles, braziliyalı yazıçı (d. 1918)
- 4 Aprel — Canqo Sissoko, Mali Baş naziri (müvəqqəti) (d. 1948)
- 5 Aprel
- Sidni Oltmen, amerikalı bioloq, professor, Kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı (d. 1939)
- Byarni Triqqvason, kanadalı kosmonavt (d. 1945)
- Yozef Panaçek, çex güllə atıcısı, Olimpiya çempionu (d. 1936)
- 6 Aprel — Vladimir Jirinovski, rus dövlət xadimi, siyasətçi (d. 1946)
- 7 Aprel — Duşan Çkreviç, Serbiya Baş naziri (55-ci) və Prezidenti (12-ci) (d. 1927)
- 9 Aprel — Cek Hiqqins, ingilis yazıçı (d. 1929)
- 12 Aprel — Zekeriya Beyaz, türk sosioloq, yazıçı, ilahiyyatçı (d. 1938)
- 13 Aprel
- Mişel Buke, fransız aktyor (d. 1925)
- Freddi Rinkon, kolumbiyalı futbolçu (d. 1966)
- 14 Aprel — Mayk Bossi, kanadalı xokkeyçi (d. 1957)
- 15 Aprel
- Çalrz Henri Plamb, Avropa Parlamenti Prezidenti (4-cü) (d. 1925)
- Bernhard Qermeshauzen, alman bobsledder, Olimpiya çempionu (d. 1951)
- 17 Aprel — Radu Lupu, rumıniyalı pianoçu (d. 1945)
- 18 Aprel — Harrison Börtuistl, ingilis bəstəkar (d. 1934)
- 19 Aprel — Kane Tanaka, yapon uzunömürlü (d. 1903)
- 20 Aprel — Robert Mors, amerikalı aktyor (d. 1931)
- 21 Aprel
- Mvai Kibaki, Keniya Prezidenti (3-cü) (d. 1931)
- Jak Perren, fransız aktyor, rejissor (d. 1941)
- 22 Aprel — Qi Laflör, kanadalı xokkeyçi (d. 1951)
- 26 Aprel
- Klaus Şultse, alman musiqiçi, bəstəkar (d. 1947)
- Aykut Sözeri, türk aktyor, rejissor (d. 1950)
- 27 Aprel — İsmail Oqan, türk güləşçi, Olimpiya çempionu (d. 1933)
- 29 Aprel — Agah Özgüç, türk yazıçı, tənqidçi, jurnalist (d. 1932)
- 30 Aprel — Mino Rayola, italyan futbol agenti (d. 1967)
May
.jpg)
- 1 May — İvisa Osim, bosniyalı futbolçu (d. 1941)
- 3 May
- Toni Bruks, ingilis F1 pilotu (d. 1932)
- Stanislav Şuşkeviç, Belarus Ali Soveti Sədri (1-ci) (d. 1934)
- 7 May — Yuri Averbah, rus qrossmeyster (d. 1922)
- 8 May — Mariya Qusakova, rus xizəkçi (d. 1931)
- 10 May — Leonid Kravçuk, Ukrayna Prezidenti (1-ci) (d. 1934)
- 13 May
- Xəlifə bin Zayed Al Nəhyan, BƏƏ Prezidenti (2-ci) (d. 1948)
- Teresa Berqansa, ispan mezzo-soprano (d. 1933)
- Ben Roy Mottelson, amerikalı fizik, Fizika üzrə Nobel mükafatı laureatı (1926)
- 14 May — Endrü Saymonds, avstraliyalı kriketçi (d. 1975)
- 17 May — Vangelis, yunan bəstəkar, musiqiçi (d. 1943)
- 26 May
- Çiriako De Mita, İtaliya Baş naziri (47-ci) (d. 1928)
- Endi Fletçer, ingilis musiqiçi (d. 1961)
- Rey Liotta, amerikalı aktyor (d. 1954)
- Alan Uayt, ingilis nağara ifaçısı, musiqiçi (d. 1949)
- 27 May — Ancelo Sodano, Müqəddəs Taxt-Tacın Dövlət Katibi (54-cü) (d. 1927)
- 28 May
- Evaristo Karvalyo, San-Tome və Prinsipi Baş naziri (5-ci) və Prezidenti (4-cü) (d. 1941)
- Buyar Nişani, Albaniya Prezidenti (7-ci) (d. 1966)
- 30 May — Boris Pahor, sloveniyalı yazıçı (d. 1913)
İyun
.jpg){kind=link}
- 2 İyun — Sönməz Yıkılmaz, türk aktyor (d. 1940)
- 5 İyun — Lətif Dəmirçi, türk karikaturaçı rəssam (d. 1961)
- 6 İyun — Valeriy Ryumin, rus kosmonavt (d. 1939)
- 7 İyun — İsaak Berqer, amerikalı ağır atlet, Olimpiya çempionu d. 1936)
- 8 İyun — Paula Reqo, ingilis vizual rəssam (d. 1935)
- 11 İyun — Bernd Branş, alman futbolçu, Olimpiya çempionu (d. 1944)
- 16 İyun — Steynar Amundsen, norveçli kanoeçi, Olimpiya çempionu (d. 1945)
- 17 İyun — Jan-Lui Trentinyan, fransız aktyor, rejissor (d. 1930)
- 19 İyun — Yonca Türkman, türk aktrisa (d. 1977)
- 21 İyun — Draqan Tomiç, Serbiya Prezidenti (müvəqqəti) (d. 1935)
- 22 İyun
- Yonni Nilsson, isveçli sürətli konkisürən, Olimpiya çempionu (d. 1943)
- Yüri Tarmak, estoniyalı atlet, Olimpiya çempionu (d. 1946)
- 23 İyun — Kristina Bas-Kayser, holland sürətli konkisürən, Olimpiya çempionu (d. 1938)
- 25 İyun
- Osman Vober, türk aktyor (d. 1960)
- Özcan Köknel, türk yazıçı, psixiatr (d. 1928)
- 27 İyun — Leonardo Del Vekkio, italyan iş adamı (d. 1935)
- 28 İyun — Cüneyt Arkın, türk aktyor (d. 1937)
İyul
- 1 İyul — Riçard Taruski, amerikalı musiqişünas (d. 1945)
- 2 İyul — Piter Bruk, ingilis rejissor (d. 1925)
- 3 İyul — Robert Körl, amerikalı kimyaçı, Kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı (d. 1933)
- 5 İyul
- Məhəmməd Barkindo, OPEC Baş katibi (28-ci) (d. 1959)
- Arne Ahman, isveçli atlet, Olimpiya çempionu (d. 1925)
- 6 İyul — Ceyms Kaan, amerikalı aktyor (d. 1940)
- 7 İyul — Ceykob Nena, Mikroneziya Prezidenti (4-cü) (d. 1941)
- 8 İyul
- Sindzo Abe, Yaponiya Baş naziri (57-ci) (d. 1954)
- Joze Eduardu duş Santuş, Anqola Prenzidenti (2-ci) (d. 1942)
- Luis Eçeverria, Meksika Prezidenti (57-ci) (d. 1922)
- 14 İyul
- Fransisko Morales Bermudes, Peru Baş naziri (112-ci) və Prezidenti (51-ci) (d. 1921)
- İvana Tramp, amerikalı iş adamı, modelyer (d. 1949)
- 18 İyul — Klas Oldenburq, amerikalı heykəltəraş (d. 1929)
- 21 İyul — Uve Zeeler, alman futbolçu (d. 1936)
- 23 İyul — Rasim Özdənörən, türk yazıçı (d. 1940)
- 25 İyul — Devid Trimbl, Şimali İrlandiya birinci naziri (1-ci), Nobel Sülh mükafatı laureatı (d. 1944)
- 26 İyul — Ceyms Lavlok, ingilis aliim, ekoloq (d. 1919)
- 27 İyul — Yelizaveta Dementyeva, rus kanoeçi, Olimpiya çempionu (d. 1928)
- 28 İyul — İlham İrem, türk müğənni, bəstəkar (d. 1955)
- 29 İyul — Yuris Hartmanis, amerikalı kompüter alimi (d. 1928)
- 31 İyul
- Fidel Valdes Ramos, Flippin Prezidenti (12-ci) (d. 1928)
- Bill Rassell, amerikalı basketbolçu, Olimpiya çempionu (d. 1934)
- Ayman əl-Zəvahiri, misirli terrorçu, Əl-Qaidə lideri (2-ci) (d. 1951)
Avqust
_(cropped_to_look_large)_(cropped).jpg)
.jpg)
- 3 Avqust — Reymond Damadyan, amerikalı həkim, ixtiraçı (d. 1936)
- 5 Avqust
- İssey Miyake, yapon modelyer (d. 1938)
- Cudit Darem, avstraliyali musiqiçi, bəstəkar (d. 1943)
- 6 Avqust — Semih Sergen, türk aktyor, rejissor (d. 1931)
- 7 Avqust
- Anatoli Filipçenko, rus kosmonavt (d. 1928)
- Ezikiel Alebua, Solomon adaları Baş naziri (3-cü) (d. 1947)
- 8 Avqust — Oliviya Nyuton-Con, avstraliyalı müğənni, aktrisa (d. 1948)
- 9 Avqust — Reymond Briqqs, ingilis yazıçı, karikaturaçı rəssam (d. 1934)
- 10 Avqust — İ-Fu Tuan, çinli coğrafiyaçı (d. 1930)
- 11 Avqust — Hanae Mori, yapon modelyer (d. 1926)
- 12 Avqust — Volfqanq Petersen, alman rejissor, prsüder (d. 1941)
- 16 Avqust — Rza Pekkutsal, türk aktyor (d. 1935)
- 20 Avqust — Civan Canova, türk aktyor, rejissor (d. 1955)
- 24 Avqust
- Kadzuo İnamori, yapon xeyyiyyəçi, sahibkar (d. 1932)
- Əli Güney, türk aktyor (d. 1956)
- 27 Avqust — Milutin Şoşkiç, serb futbolçu (d. 1937)
- 28 Avqust — Ralf Eqqlston, amerikalı animator (d. 1965)
- 30 Avqust
- Mixail Qorbaçov, Sov.İKP MK-nın Baş katibi (8-ci və sonuncu), SSRİ Prezidenti (1-ci və sonuncu), Nobel Sülh mükafatı laureatı (d. 1931)
- George Berçanu, rumın güləşçi, Olimpiya çempionu (d. 1949)
- Don Lesli Lind, amerikalı kosmovanvt (d. 1930)
Sentyabr
_(cropped)_(3-to-4_aspect_ratio).jpg)
.jpg)
- 2 Sentyabr — Frenk Dreyk, amerikalı astronom, fizik (d. 1930)
- 4 Sentyabr
- Boris Laqutin, rus boksçu, Olimpiya çempionu (d. 1938)
- Piter Straub, amerikalı yazıçı (d. 1943)
- 7 Sentyabr — Valeri Polyakov, rus kosmonavt (d. 1942)
- 8 Sentyabr — II Yelizaveta, Böyük Britaniya və digər 14 suveren ölkənin kraliçası (d. 1926)
- 10 Sentyabr — Uilyam Klyayn, fransız fotoqraf, rejissor (d. 1926)
- 11 Sentyabr — Xavyer Marias, ispan yazıçı (d. 1951)
- 13 Sentyabr — Jan-Lük Qodar, fransız-isveçrəli rejissor (d. 1930)
- 14 Sentyabr — İrini Papa, yunan aktrisa, müğənni (d. 1926)
- 15 Sentyabr — Sol Kripke, amerikalı filosof, məntiqçi (d. 1940)
- 18 Sentyabr
- Mustafa Dağıstanlı, türk güləşçi, Olimpiya çempionu (d. 1931)
- Nik Holonyak, amerikalı mühəndis, pedaqoq (d. 1928)
- 20 Sentyabr — Başak Özel, türk aktrisa (d. 1971)
- 22 Sentyabr — Hilari Mantel, ingilis yazıçı (d. 1952)
- 23 Sentyabr — Luiza Fletçer, amerikalı aktrisa (d. 1934)
- 24 Sentyabr — Hadson Ostin, Qrenada İnqilabi Hərbi Şurası sədri, hökumət başçısı (4-cü) (d. 1938)
- 25 Sentyabr — Rafael Çimişkyan, gürcü ağır atlet, Olimpiya çempionu (d. 1929)
- 26 Sentyabr — Yusif əl-Qərdavi, misirli islam alimi (d. 1926)
- 28 Sentyabr — Kulio, amerikalı repçi, aktyor (d. 1963)
- 30 Sentyabr — Yuri Zaytsev, rus ağır atlet, Olimpiya çempionu (d. 1951)
Oktyabr
.jpg)
- 1 Oktyabr — Antonio İnoki, yapon güləşçi, siyasətçi (d. 1943)
- 4 Oktyabr — Loretta Linn, amerikalı müğənni, bəstəkar (d. 1932)
- 6 Oktyabr — Fil Rid, ingilis motosiklet yarışçısı (d. 1939)
- 7 Oktyabr
- İsmayıl İncəqara, türk aktyor (d. 1950)
- Bill Nider, amerikalı güllə atıcısı, Olimpiya çempionu (d. 1933)
- 9 Oktyabr — Bruno Latur, fransız antropoloq, filosof, sosioloq (d. 1947)
- 11 Oktyabr — Ancela Lensberi, amerikalı aktrisa, müğənni (d. 1925)
- 13 Oktyabr — Ceyms Makdivitt, amerikalı kosmonavt (d. 1929)
- 15 Oktyabr — Billur Kalkavan, türk aktrisa, aparıcı (d. 1962)
- 17 Oktyabr — Yunussi Ture, Mali Baş naziri (4-cü) (d. 1941)
- 18 Oktyabr — Ule Ellefseter, norveçli atlet, Olimpiya çempionu (d. 1939)
- 22 Oktyabr
- Leşek Enqelkinq, polyak şair, yazıçı, tərcüməçi (d. 1955)
- Ditrix Mateşits, avstriyalı milyarder, iş adamı (d. 1944)
- 25 Oktyabr — Halit Kıvanç, türk jurnalist, yazıçı (d. 1925)
- 26 Oktyabr — Pyer Sulaj, fransız rəssam, heykəltəraş (d. 1919)
- 28 Oktyabr — Cerri Li Lyuis, amerikalı musiqiçi (d. 1935)
Noyabr
.jpg)
- 2 Noyabr — Ela Bhatt, hind ictimai aktivist (d. 1933)
- 4 Noyabr — Balah Şir Mazari, Pakistan Baş naziri (müvəqqəti) (d. 1928)
- 5 Noyabr — Karmelo Mifsud Bonniçi, Malta Baş naziri (9-cu) (d. 1933)
- 6 Noyabr — Edvard Preskott, amerikalı iqtisadçı, İqtisadiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatı (d. 1940)
- 8 Noyabr — Li Bonteku, amerikalı heykəltəraş (d. 1931)
- 10 Noyabr — Kevin Konroy, amerikalı aktyor (d. 1955)
- 17 Noyabr
- Frederik Bruks, amerikalı kompüter alimi, yazıçı (d. 1931)
- Aleksandr Qorşkov, rus fiqurlu konkisürən, Olimpiya çempionu (d. 1946)
- 18 Noyabr — Ned Rorem, amerikalı bəstəkar (d. 1923)
Nobel Mükafatları
