İssık gölü
| İssık gölü | |
|---|---|
| qaz. Есік көлі | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Mütləq hündürlüyü | 1759 m |
| Eni | 500 km |
| Uzunluğu | 1850 km |
| Sahəsi | 0,86 km² |
| Dərin yeri | 17,5 m |
| Tökülən çay | İssık |
| Axan çay | İssık |
| Yerləşməsi | |
| 43°15′11″ şm. e. 77°29′05″ ş. u. | |
| Ölkə |
 Qazaxıstan |
|
|
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
İssık (qaz. Есік көлі) — Qazaxıstanın cənubunda göl. Göl İssık dərəsində, İle Alatau silsiləsində, Alma-Ata şəhərindən 40 km şərqdə yerləşir. İssık gölü Qazaxıstanın Almatı vilayətinin Enbekşikazak rayonunun cənub-qərbindədir. Göl təxminən 8—10 min il əvvəl dağ uçqunu zamanı formalaşmışdır. Uçqun zamanı hündürlüyü 300 metr olan təbii bənd yaranmışdır. İssık gölünün təxmini uzunluğu 1700-1850 metr arasında dəyişir. Eni 500 m, dərinliyi isə 50—79 metrdir. Suyun rəngi yaşıl-mavidir[1]. Göl dəniz səviyyəsindən — 1714,5 m, digər mənbələrə görə isə 1706,8 m və ya 1759 m yüksəklikdə yerləşir.
Toponomika[redaktə | mənbəni redaktə et]
Gölün adı qazax sözü olan Есік — «qapı, dar dərə, darısqal» sözlərindən formalaşıb. Gölün adı əslində Orta Asiyanın böyük göllərindən biri olan İssık-Kuldan götürüb. İssık-Kul İssık gölündən 65 km cənubda yerləşir.
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
1939-cu ildən göl sahilində Ümumittifaq Həmkarlar İttifaqları Mərkəzi Şurasının turizm bazası fəaliyyət göstərməyə başlamışdır. 1959-cu ilə göl ərazisində otel, restoran inaşa edilmişdir. Gölə gələn yol asfaltlaşdırılmışdır. Avtovağzal fəaliyyət göstərmişdir. Minlərcə Almatı sakinləri və qonaqlar hər yay göl ətrafınada istirahət edirdilər.
7 iyul 1963-cü ildə İssık çayının yuxarı axaralarında yaranan sel hadisəsi nəticəsində gölün təbii bəndi dağılmış və böyük su kütləsi əraziyə yayılmışdır. Sel hadisəsi nəticəsində minə yaxın insan həyatını itirmişdir[2]. Sel İssık şəhərinə bpyük ziyan göstrmiş, istirahət mərkəzlərini, küçələri, düşərgələri dağıtmışdır. Sel nəticəsində çayın axın istiqaməti də dəyişmişdir və göl ərazisində kiçik göl qalmışdır. İssık seli keçmiş SSRİ ərazisində baş vermiş ən güclü sel hadisələrindən biri hesab olunur.
1990-cı illərdə sel tərəfində dağıdılmış gölün bəndi bərpa olunmuş və 40 il ərzində göl suyunun 3/4 bərpa olunmuşdur.[3]
Müasir dövrdə İssık gölü yenə də ölkənin ən populyar turizm mərkəzlərindən biri hesab olunur[4].
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "Ледники, реки и озера. По Северному Тянь-Шаню - Путеводители". Poxod. 2014-03-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-03-17.
- ↑ "Печальная история озера Иссык". Silk Road Adventures. 2014-01-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-01-07.
- ↑ Есик. Алматы. 2005. ISBN 9965-9746-3-2. (#first_missing_last)
- ↑ "Шлагбаум преткновения, или во что упирается казахстанский туризм". mk-kz.kz (rus). 2021-09-29. 2021-11-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-05-09.