Ortaboylu acılıqotu

Ortaboylu acılıqotu
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Embryophytes Klad: Polysporangiophytes Klad: Tracheophytes Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Gymnosperms Şöbə: Qnetokimilər Sinif: Gnetopsida Dəstə: Ephedrales Fəsilə: Acılıqotukimilər Cins: Acılıqotu Növ: Ortaboylu acılıqotu
Beynəlxalq elmi adı
Ephedra intermedia Schrenk & C.A.Mey., 1845
Şəkil axtarışı NCBI   173278 EOL   1156332

Ortaboylu acılıqotu (lat. Ephedra intermedia) — bitkilər aləminin qnetokimilər şöbəsinin gnetopsida sinfinin acılıqotukimilər dəstəsinin acılıqotukimilər fəsiləsinin acılıqotu cinsinə aid bitki növü.

Botaniki xarakteistikası

Orta Asiya, Tyan-Şan, Qafqaz, Cunq-Kaşq və Tibetdə geniş yayılmışdır. İlk dəfə Tarbaqatayda təsvir edilmişdir. 1 m hündürlükdə, sallaq budaqlı, boz qabıqlı, lifli koldur. Şaxəli budaqları yoğun, düz duran, göyümtül-yaşıl rəngdə olub, hamar və ya kələ kötürdür, diametri 2-3 mm-ə çatır. Düyünaraları qısa və ya 5 sm-ə qədər uzanmışdır. Yarpaqları iki-iki düzülmüş, pərdəvarı, üçbucaq formadadır, uzunluğu 2,5-3,5 sm-dir. Hamaşçiçəkdə tozcuq sünbülcükləri sıx topalaşmışdır, saplaqsızdır, oval formadadır, budaq boyu düzülmüşdür, 6-8 çiçəyi vardır. Daxili çiçəkaltlıqları enli və bütövdür; borucuğunun uzunluğu təxminən 4-5 mm-dir və kənarları diləoxşar formadadır. İyun ayında çiçəkləyir. Meyvəsi giləmeyvə formasında kürəşəkilli və lətlidir, yetişdikdə qırmızı rəngdə olur, uzunluğu 6 mm-ə çatır. Meyvələri avqusda yetişir. Toxumları qonurdur, arxa tərəfləri qabarıdır 5-6 mm uzunluqdadır. Quraqlığadavamlı, torpağa az tələbkardır. Dərman bitkisidir. Yaşıl hissələrinin tərkibində 0,5-2,2 %-ə qədər alkaloid vardır; onlardan ən mühümü psevdoefedrindir (70-95%). Xalq təbabətində revmatizm və ağciyər xəstəliklərinin müalicəsində işlədilir. Azərbaycanda Xəzər, Kür-Araz ovalığında, Naxçıvanda, aşağı dağ qurşağında bitir. Yaşıllaşdırmada, quru yamacların bərkidilməsində istifadə oluna bilər.

Sinonimləri

Heterotipik sinonimləri

• Ephedra ferganensis V.A.Nikitin
• Ephedra heterosperma V.A.Nikitin
• Ephedra intermedia var. persica Stapf
• Ephedra intermedia var. schrenkii Stapf
• Ephedra intermedia var. tibetica Stapf
• Ephedra khurikensis P.Sharma & P.L.Uniyal
• Ephedra microsperma V.A.Nikitin
• Ephedra pangiensis Rita Singh & P.Sharma
• Ephedra persica (Stapf) V.A.Nikitin
• Ephedra sumlingensis P.Sharma & P.L.Uniyal
• Ephedra tesquorum V.A.Nikitin
• Ephedra tibetica (Stapf) V.A.Nikitin
• Ephedra valida Boiss. & Buhse
• Ephedra vulgaris var. submonostachys Boiss. & Buhse