Qazaxıstan–Rusiya münasibətləri
| Qazaxıstan-Rusiya münasibətləri | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
|
|||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Qazaxıstan–Rusiya münasibətləri — Qazaxıstan Respublikası ilə Rusiya Federasiyası arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələr.
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
İlk dəfə 22 oktyabr 1992-ci ildə qurulmuşdur. Qazaxıstan və Rusiya stabil, qarşılıqlı anlaşma şəraitində inkişaf edir. Sovet dönəmini çıxmaq şərti ilə yeni dövürda rus və qazaxlar arasında açıq münaqişələr müşahidə edilmir. Rusiya ərazisində MDB ölkələri arasında Özbəkistandan sonra ən böyük qazax diasporası Rusiyada yaşayır. Nəzərə almaq lazımdır ki, Qazax xanlıqlarından sonuncusunun paytaxtı Orenburq şəhəri olmuşdur. Sovet hökumətinin ilk illərində Qazaxıstanın paytaxtı məhz Orenburq olmuşdur (Orınbor ş.).
İqtisadi əməkdaşlıq[redaktə | mənbəni redaktə et]
1995-2009-cu illər ərzində mal dövrüyəsi 5230 milyon dollardan 12832 milyon dollara qədər artmışdır[1]. 2009-cu ilə olan mal dövrüyəsi isə Rusiyanın Türkmənistan, Qırğızıstan, Özbəkistan və Tacikistan ilə olan mal dövrüyyəsindən iki dəfə çoxdur.
Elmi əməkdaşlıq[redaktə | mənbəni redaktə et]
Qazaxıstan MDB dövlətləri arasında Belarusdan sonra ikinci ölkədir ki, Rusiyadan ən çox elmi məqsədlər üçün avadanlıqlar alır[2].
Nümayəndəliklər[redaktə | mənbəni redaktə et]
Qazaxıstanda Rusiyaya məxsus nümayəndəliklər:
Rusiyada Qazaxıstanа məxsus nümayəndəliklər:
- Moskva (Səfirlik)
- Sankt-Peterburq (Baş konsulluq)
- Kazan (Baş konsulluq)
- Omsk (Konsulluq)
- Həştərxan (Konsulluq)
Baykonur[redaktə | mənbəni redaktə et]
1994-cü ildən Leninsk (hazırda Baykonur adlanır) Rusiyaya icarəyə verilir. İcarə müddəti 2050-ci ilə qədərdir. İllik icarə haqqının miqdarı 115 milyon dollar təşkil edir. Bununla belə Qazaxıstan istənilən vaxt icarəni dayandıra bilər.
- Baynonur şəhəri icarə müddətində Rusiya Federasiyasının federal əhəmiyyətli şəhəridir.
Şəhərin Rusiyaya məxsus mülküyyəti icarə ərazilərində qorunur.
- Baykonur Qazaxıstanın ayrılmaz tərkib hissəsidir.
Avrasiya kanalı[redaktə | mənbəni redaktə et]
2007-ci ildə qazax tərəfi Rusiya hökumətinə Xəzər dənizi ilə Azov-Qara dəniz hövzə arasında birbaşa əlaqənin qurulması üçün Rusiya ərazisindən Avrasiya kanalının tikintisi təklif etmişdir. Bu layihə əgər gerçəkləşərsə Qazaxıstan Rusiya ərazisindən istifadə etməklə nəhəng dəniz dövlətinə çevrilməyi düşünür.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Штолленверк Ф. Россия, Индия и Китай в Центральной Азии: к конфликту или к сотрудничеству // Центральная Азия и Кавказ. - 2011. - Т. 14. - № 2. - С. 10
- ↑ Патласов О.Ю. Модернизация экономик Туркменистана, Кыргызстана и России: мифы и реальность // Омский научный вестник. - 2015. - № 3 (139). - С. 201