Təbii təsərrüfat

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç

Təbii təsərrüfat — insanların mübadilə, bazara müraciət etmədən yalnız öz ehtiyaclarını ödəmək üçün məhsul istehsal etdikləri iqtisadiyyat. Lazım olan hər şey biznes bölməsində istehsal olunur. Təsərrüfatçılıq əmtəə istehsalının əksidir[1].

Konqo Demokratik Respublikasında paxlalı bitkilərin becərilməsi (Şimali Kivu əyaləti)

Təbii iqtisadiyyatın əsas xüsusiyyətləri onun regionlararası əmək bölgüsündə iştirakının əhəmiyyətsizliyi, istehsal vasitələri və işçi qüvvəsi ilə özünü təmin etməklə, xarici aləmdən iqtisadi təcrid olunmağa (avtarkiya) qədər, hamını qane etməyə demək olar ki, hamısı imkan verir) ehtiyacları öz resursları hesabına[2][3] In hunting and gathering societies, resources are often, if not typically underused.[4].

Cəmiyyətin məhsuldar qüvvələrinin inkişafı və regionlararası əmək bölgüsünün dərinləşməsi obyektiv olaraq maddi təsərrüfat təsərrüfatının əmtəə təsərrüfatı ilə əvəzlənməsi üçün şərait hazırlayır, burada istehsalçıların konkret bir məhsul istehsalı üzrə ixtisaslaşması getdikcə daha geniş əraziləri əhatə edir[5].

Quldar cəmiyyətində və feodalizmdə mübadilə və əmtəə-pul münasibətlərinin inkişafına baxmayaraq, təsərrüfatçılıq üstünlük təşkil edirdi. Feodal cəmiyyətində təsərrüfat təsərrüfatlarının hökmranlığı feodal parçalanmasını saxlamaq üçün ilkin şərtlərdən biri kimi çıxış edir[6] .

Yer kürəsinin iqtisadi cəhətdən geridə qalmış ərazilərində (Asiya, Afrika, Latın Amerikası), avropalılar tərəfindən müstəmləkəçilikdən əvvəl qəbilə və ya feodal münasibətlərinin hökm sürdüyü yerlərdə natəmiz təsərrüfat bu günə qədər yaşamışdır. Müstəmləkə asılılığından qurtulan ölkələrdə XX əsrin ortalarında əhalinin 50–60%-i yaşayış və ya yarımnasosial təsərrüfatla məşğul olurdu.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. 'Subsistence agriculture' in: Alan Barnard and Jonathan Spencer, eds. (1996) Encyclopedia of Social and Cultural Anthropology, London and New York: Routledge, p.624.
  2. "What is subsistence economy? definition and meaning". BusinessDictionary.com. 1 November 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 April 2018.
  3. "Subsistence Economy". 2008-10-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-11-01. Chief Seattle to President Pierce regarding sale of land
  4. Marshall Sahlins (1972) Stone Age Economics, Chicago and New York: Aldine-Atherton, passim e.g. pp.17,34,42,50.
  5. Amanda D. Boyd, Cynthia G. Jardine,Christopher M. Furgal. "A Social and Cultural Capital Approach to Understanding Traditional Activities on the Land in Two Northern Dene Communities" (PDF). The Canadian Journal of Native Studies. XXX (2). 2010: 267–287. 2023-12-18 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2024-01-13.
  6. Ready, Elspeth. "Sharing-based social capital associated with harvest production and wealth in the Canadian Arctic". PLOS ONE (ingilis). 13 (3). 2018-12-03: e0193759. Bibcode:2018PLoSO..1393759R. doi:10.1371/journal.pone.0193759. ISSN 1932-6203. PMC 5846769. PMID 29529040.