Volfram Eberhard
 | Bu məqalə böyük ölçüdə və ya tamamilə tək mənbəyə əsaslanır. (October 2021) |
Volfram Eberhard (17 mart 1909 –15 avqust 1989) Qərbi, Mərkəzi və Şərqi Asiya cəmiyyətləri və onların tarixinə dair tədqiqatlar aparmış Berkli Kaliforniya Universitetinin sosiologiya üzrə professoru idi.
Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]
Eberhard Almaniya İmperiyasının Potsdam şəhərində anadan olub. Onun ailəsi astrofizik və astronomlarla zəngin məşhur bir ailə idi.
O, Qərbi, Mərkəzi və Şərqi Asiyanın cəmiyyətləri və populyar mədəniyyətləri üzrə ixtisaslaşaaraq, bu mövzular barədə müxtəlif fənləri tədris etmişdir. O, xüsusilə Çin folkloru, xalq ədəbiyyatı, türk tarixi, Çindəki azlıqlar və yerli mədəniyyətlər, çinlilərlə Orta Asiya xalqları arasındakı əlaqələrlə bağlı araşdırmalar aparmışdır. Eberhard 1927-ci ildə Berlin Universitetinə daxil oldu və burada diqqətini klassik Çin və Sosial Antropologiyaya yönəltdi. Eberhardın oxuduğu Berlin Universitetində Çin dili ilə bağlı geniş dərslər keçirilmədiyi üçün Eberhard gizli şəkildə paralel olaraq Şərq Dilləri Seminarına yazılır. Şərq Dilləri Seminarında o , Ferdinand Lessinqlə birgə təhsil almışdır. O, gizli şəkildə qeydiyyatdan keçməli oldu. Çünki o vaxt Berlin Universitetinin professorları və klassik Çin dili müəllimləri onun müasir şərq danışıq dillərinə olan marağını bəyənmirdilər. Qəribədir ki, Şərq Dilləri Seminarındakı müəllimləri də onun klassik Çin dilinə olan marağını bəyənmirdilər. Diplomunu 1929-cu ildə aldı, daha sonra Berlin Antropoloji Muzeyində uzun müddət dostu Lessinq üçün işlədi.
Eberhard Çinə ilk səyahətini 1934-cü ildə etdi. Çinin bölgələrini gəzdikdən sonra Çin folkloru barədə məlumat toplayır, məbədləri öyrənir və Çin mədəniyyətini tədqiq edir. Səfərin məqsədi Muzey üçün etnoqrafik əşyaların toplanması idi. Çjetsyanda Eberhard kəndlərə səyahət etdi, məbədləri öyrəndi və Ts'ao Sung-yeh- in köməyi ilə xalq nağılları topladı; bu nağılların çoxu Erzählungsgut aus Südost-China (1966) jurnalında dərc edilmişdir. Sonra Pekinə getdi və Pekin Milli Universitetində, Peypin Bələdiyyə Universitetində və Baodin Tibb Məktəbində alman və latın dilini tədris edən iş tapdı . Bəzən birinci həyat yoldaşı Alide (née Roemer) onunla həmmüəlliflik edir və redaktə etməkdə və ingilis dilinə tərcümə etməkdə ona kömək edirdi. 1934-cü ildə ilk oğlu Rayner dünyaya gəldi. Növbəti il Eberhard Çinin şimalını keçərək Sian, müqəddəs Hua dağına, Taiyuan dağına və Datonqdakı Yungang mağaralarına səyahət etdi. Onun Hua-şanda Taoist keşişləri ilə müsahibələri Hedda Hammer Morrison, Hua Shun, Qərbi Çindəki Taoist Müqəddəs Dağ (1974) ilə birgə müəlliflik etdiyi kitabın mətni üçün əsas olmuşdur. [1]
Eberhard 1936-1937-ci illərdə Almaniyaya qayıtdı. Almaniyada Eberhard həmin dövrdə Leypsiqdəki Qrassi Muzeyinin Asiya bölməsinin direktoru oldu. Lakin Eberhardın Almaniyada qalması uzun sürməyəcəkdi. O, nasistlərlə birləşmək üçün ağır təzyiq altında idi. Adam von Trott, Eberharda Moses Mendelssohn Təqaüdü almağa kömək etdi və bu, ona bütün dünya biletini almağa imkan verdi və Almaniyanı tərk etmək icazəsi aldı. Honq Konqda olarkən Ankara Universitetində professorluq təklifi alır. Müvafiq vizası olmasa da, ailəsi ilə birlikdə Türkiyəyə dolanbac yolla getdi. 1937-1948-ci illərdə Eberhard Ankarada tarix dərsi verib. O, türk dilində dərs demiş, həm türk, həm də alman dillərində Çin folkloru, məşhur ədəbiyyat, tarix, Çində azlıqlar və yerli mədəniyyətlər, Çin və Orta Asiya xalqları arasında əlaqələr və türk tarixi də daxil olmaqla, müxtəlif mövzularda nəşrlər etmişdir., cəmiyyət və populyar mədəniyyət. Eberhardın Ankaradakı fəaliyyəti Türkiyədə sinologiya elminin inkişafına əhəmiyyətli töhfə verdi. Onun türkcə yazılmış Çin tarixinin ilk nəşri 1947-ci ildə nəşr edilmişdir. Bu əsər alman, ingilis və fransız dillərinə tərcümə edilib. İngiliscə nəşri 1977-ci ildə nəşr edilmişdir.
Eberhard 1942-ci ildə Kultur und Siedlung der Randvölker Chinas ("Çinin marjinal xalqlarının mədəniyyəti və məskunlaşması") və 1943-cü ildə iki cildlik "Lokalkulturen im alten China " ("Qədim Çində yerli mədəniyyətlər") kimi əsərlərini nəşr etdirmişdir. Onun Typen Chinesischer Volksmärchen ("Çin xalq nağıllarının növləri") əsərinin nəşri Çin folklorunun dünya folkloru çərçivəsində öyrənilməsinə təkan verdi. O, həmçinin Çin xalq nağıllarının və adət-ənənələrinin məzmununu, quruluşunu və ötürülməsini təhlil edən bir çox tədqiqat əsəri nəşr etdirmişdir. Eberhardın sosioloji mənşəyi onun tədqiqatlarına təsir etdi, çünki o, təkcə nağılçı ilə deyil, həm də nağıl danışanların və tamaşaçıların cinsi, yaşı və ailə münasibətləri ilə geniş şəkildə maraqlanırdı. Eberhard 1989-cu ildə öz mənzilində vəfat etmişdir[1].