Çin qırmızı şamı
| Çin qırmızı şamı | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
|
Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Şöbə: Sinif: Yarımsinif: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: Növ: Çin qırmızı şamı |
||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Çin qırmızı şamı (lat. Pinus tabuliformis) — bitkilər aləminin çılpaqtoxumlular şöbəsinin i̇ynəyarpaqlılar sinfinin i̇ynəyarpaqlılar dəstəsinin şamkimilər fəsiləsinin şam ağacı cinsinə aid bitki növü.
Ümumi məlumat[redaktə | mənbəni redaktə et]
Çin qırmızı şamı ağacdır, 25 m-ə qədər hündürlüyə çata bilir, çətiri geniş-dir, yastıdır, dirək gövdəsi çox qısadır, yoğundur (80 sm). Gövdəsinin qabığı tünd-boz rəngli, qırışlı, şırımlıdır, qırmızımtıl lövhəciklərlə qoparaq tökülür. Yoğun budaqların qabığı qırmızıdır, cavan zoğlar zəif narıncı, sarımtıl və ya açıq-bozumtul sarı rənglidir, əvvəlcə qrovla örtülüdür, sonra isə açıq-qəhvəyi çılpaqdır. Tumurcuqları uzunsov, itiuclu, (8–11 mm uzunluğunda), açıq-qəhvəyi rəngli, qatransız və ya zəif qatranlıdır. Pulcuqları sıxdır, qısılmışdır, qatransız və ya az qatranlıdır, ensizdir, kənarlardan saçaqlıdır. İynəyarpaqları düz və ya bir-birindən aralanandır, dəstələrdə əksərən 2, bəzi hallarda isə 2-3 ədəd zoğların ucunda olur, bərkdirlər. İynələrin uuzunluğu 10-15 sm, nazikdir, itidir, kənarı narın dişlidir, əksər hallarda boz-yaşıl, boz-mavi rənglidir, ağızcıq xəttləri hər 2 tərəfdə vardır, boruları 2 dəstəli, qatran kanalı kənarlarda və ya arada (ortada) epidermisdə yerləşir, konusvarıdır, itiucludur. Qını 6 mm uzunluqdadır, tökülmür. Qozaları qısa-ayaqcıqlı və ya oturaqdır, yumurtavarıdır, simmetrik və ya əyridir, 4-9 sm uzunluğunda, 2,5-3,0 sm enində, əvvəlcə açıq qəhvəyi, sonra isə açıq kürəni-sarı, tünd qəhvəyi rənglər arasında dəyişilir, bir neçə il ağac üzərində qala bilir, yəni bir neçə il tökülmür. Qalxancıq rombşəkillidir, bərk tillidir, küt və ya iti qabarıqlıdır. Toxumları yumurtavarı, 4–6 mm uzunluqda, 2–3 mm enində, tünd-qəhvəyi və ya bozumtul-qonuru rəngli, qanadı 20 mm uzunluqdadır. Bir kq-da 40 min toxum olur. 1000 ədəd toxumun kütləsi 25 q-dır. Cücərtilərin ləpəaltı hissəsi 35 mm-dək uzunluqda, 0,75 mm enində olmaqla çəhrayı-yaşıl rənglidir. Ləpələri 5-7 ədəddir, milvarıdır, 20–25 mm uzunluqda, 0,75 mm enindədir, ucdan sivridir, çılpaqdır. İlk yarpaqlar ləpələrə oxşayır. Ləpəüstü buğum zəifdir. Cücərtilər yaşılımtıl rənglidirlər.