Mantar palıdı

Vikipediya, azad ensiklopediya
(Quercus suber səhifəsindən istiqamətləndirilmişdir)
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Mantar palıdı
Elmi təsnifat
Beynəlxalq elmi adı
Quercus suber / Portugal
Quercus suber

Quercus suber (lat. Quercus suber) — fıstıqkimilər fəsiləsinin palıd cinsinə aid bitki növü.

Təbii yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]

Yabanı halda Aralıq dənizi sahillərinin ətrafında geniş yayılmışdır, ilk dəfə Cənubi Avropada təsvir edilmişdir.

Botaniki təsviri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Yavaş böyüyən, hündürlüyü 15–20 m, gövdəsinin diametri 30 sm olan, şaxələnmiş çətirli, həmişəyaşıl ağacdır. Gövdə və budaqlarının qabığı mantar qatına malikdir. Birillik zoğları və tumurcuqları sıx, keçəvari, sarımtıl-boz tükcüklərlə örtülmüşdür. Yarpaqları dərili, qalın, oval, yumurtavari-uzunsov, kiçik, biz dişli və ya kənarları bütöv formalı olub, uzunluğu 3–7 sm, eni 1,5–3,5 sm, kənarları çıxıntılıdır. Yarpaq saplağı 1–1,5 sm uzunluqdadır. Üstdən parlaq, tünd yaşıl, altdan sıx, xırda, boz tükcüklüdür. May-iyun aylarında çiçəkləyir. Qozaları birinci il yetişir. Qozaları uzunsov-oval formalı və 3 sm uzunluqdadır. Çanaxcığın pulcuqları neştər formalı, aşağı tərəfdən bir qədər qısa, yuxarı tərəfdən isə 0,5 −0,7 sm uzunluqda, qalın, boz tükcüklərlə əhatə olunmuşdur. Meyvəsi sentyabr ayından yetişməyə başlayır və növbəti ilin fevral ayına qədər tökülüb qurtarır. Uzunömürlüdür, 300 ilə qədər yaşayır. Toxumla çoxalır. Qələmlə çoxaldılma zamanı kökbağlama faizi çox aşağı olur. Kəsildikdə güclü pöhrə verərək bərpa olunur. Bu növün əsas xüsusiyyəti gövdə və budaqlarda qalın mantar qatının olmasıdır.

Ekologiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]

İsti və işıqsevən, qurağlığa davamlıdır. Torpağa tələbkar deyildir.

Azərbaycanda yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]

Abşeron, Lənkəran, Masallı, Оğuz və Zaqatala rayonlarının dağətəyi ərazilərində becərilir. Mədəni şəraitdə istifadə edilir.

İstifadəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Həmişəyaşıl palıdlara aiddir və bağ-park yaşıllaşdırılmasında kiçik qrup və tək əkinlər kimi istifadə edilir. Gövdəsinin qabığından tıxac hazırlanır.

Məlumat mənbələri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Azərbaycan Dendroflorası III cild-Bakı:"Elm",2016,400 səh. Arxivləşdirilib 2019-11-17 at the Wayback Machine T.S.Məmmədov

İstinad[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Флора Азербайджана. т.5. 1954; Флора Kaвkaзa. т.5. 1954;
  • Azərbaycanın ağac və kolları. I cild. 1961;
  • Azərbaycan flora-sının konspekti. I–III cildlər. 2005; 2006; 2008;
  • Tofiq Məmmədov, Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. Azərbaycanın nadir ağac və kol bitkiləri", Bakı: "Elm", 2014, 380 səh
  1. Linnæi C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 2. S. 995.