5 manatlıq əsginas üçün mənbəyə bax

{{yeniləmə}}
{{Əsginas
| əsginas                = 5 manat
| ölkə                   = {{AZE}}
| dəyər                  = 5
| vahid                  = manat
| en mm                  = 127
| uzunluq mm             = 70
| ağırlıq q              = 
| təhlükəsizlik ünsürləri= gizli rəqəm, nominalın işıqda görünən rəqəmi və dizaynı (su nişanı), işıqda görünən "MANAT", möcüzəli rəqəm (yaşıldan tünd qırmızıya), xüsusi dəqiq cizgilər, relyefli nominal, arxa tərəfində isə metal sap, sol tərəfdə sehirli xətlər, ultrabənövşəyi işıqda görünən elementlər
| kağız növü             = 
| nəşr illəri            = 1992, 2005, 2009
| az tapılan             = 
| təxmini dəyər          = <!-- nadir əsginaslar üçün -->
| ön                     = 5manat09a.jpg
| ön dizaynı             = ədəbi simalar, qədim kitablar, dövlət himnindən parça
| ön dizayneri           = 
| ön dizayn tarixi       = 
| arxa                   = 5manat09b.jpg
| arxa dizaynı           = [[Azərbaycan Respublikasının Xəritəsi]], Azərbaycanın Avropaya inteqrasiyasını əks etdirən Avropanın xəritəsi; Azərbaycanın inkişaf tarixi – [[Qobustan qaya heroqlifləri]], [[Orxon-Yenisey əlifbası]] və müasir Azərbaycan yazısı
| arxa dizayneri         = 
| arxa dizayn tarixi     = 
}}
'''5 manatlıq əsginas''' — [[Azərbaycan]]da işlədilən milli əsginaslardan biri. 3 dəfə (1992, 2005 və 2009-cu illərdə) dövriyyəyə buraxılmışdır.

== Tarixi ==
5 manatlıq əsginaslar ilk dəfə 1992-ci ilin dekabr ayında [[Azərbaycan Milli Bankı]] tərəfindən dövriyyəyə buraxılmışdır<ref name="cbar.az-1"/><ref name="azerbaijans.com">[http://www.azerbaijans.com/content_848_az.html Müstəqillik dövrü pulları] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20210714101423/https://www.azerbaijans.com/content_848_az.html |date=2021-07-14 }}. azerbaijans.com {{ref-az}}</ref>. 5 manatlıq əsginasın ilk eskizlərinin müəllifi [[azərbaycanlı]] [[xalçaçı]]-[[rəssam]] [[Eldar Mikayılzadə]]dir<ref>[http://www.publika.az/index.php?action=static_detail&static_id=14334&sub_id=9 Milli Valyutamızın ilk eskizlərinin müəllifi Publika. Az-a danışır.] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160314094924/http://publika.az/index.php?action=static_detail&static_id=14334&sub_id=9 |date=2016-03-14 }} {{ref-az}}</ref><ref name="azadliq.org">[http://www.azadliq.org/a/24683711.html Rəsulzadə və Nizaminin şəkillərini pula həkk edən rəssam] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20210123234413/https://www.azadliq.org/a/24683711.html |date=2021-01-23 }}. azadliq.org, 21.08.2012 {{ref-az}}</ref>. O, buna görə almalı olduğu qonorarı Dövlət Müdafiə Fonduna keçirmişdir<ref name="azadliq.org"/>.
<center>
<gallery widths="200px" heights="100px" perrow=3>
AzerbaijanP15-5Manat-(1993)-donatedfr f.jpg|1992-ci ildə buraxılmış ilk 5 manatlıq əsginasların ön tərəfi
5 manat 1993, Azerbaijan (reverse).jpg|1992-ci ildə buraxılmış ilk 5 manatlıq əsginasların arxa tərəfi
</gallery>
</center>
[[Azərbaycan Respublikası Prezidenti]] tərəfindən 7 fevral 2005-ci il tarixdə imzalanmış "Azərbaycan Respublikasında pul nişanlarının nominal dəyərinin və qiymətlər miqyasının dəyişdirilməsi (denominasiyası) haqqında" Fərmanla 1992–2001-ci illərdə dövriyyəyə buraxılmış əsginaslar — eyni zamanda 1992-ci ildə dövriyyəyə buraxılmış 5 manatlıq əsginaslar 2006-cı ildən başlayaraq dövriyyədən çıxarılmış<ref>[http://e-qanun.az/framework/7363 "Azərbaycan Respublikasında pul nişanlarının nominal dəyərinin və qiymətlər miqyasının dəyişdirilməsi (denominasiyası) haqqında"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20181022153354/http://e-qanun.az/framework/7363 |date=2018-10-22 }} [[Azərbaycan Respublikası Prezidenti]]nin 7 fevral 2005-ci il tarixli, 189 nömrəli Fərmanı. [[e-qanun.az]] {{ref-az}}</ref>, 2005-ci ildə yeni 5 manatlıq əsginaslar çap olunmuşdur. 28 dekabr 2005-ci ildə ölkə ictimaiyyətinə təqdim olunmuş yeni nəsil pul nişanları, həmçinin yeni 5 manatlıq əsginaslar 2006-cı il yanvarın 1-dən etibarən dövriyyəyə buraxılmışdır.
<center>
<gallery widths="200px" heights="100px" perrow=3>
5 manat obv.jpg|2005-ci ildə buraxılmış 5 manatlıq əsginasların ön tərəfi
5 manat rev.jpg|2005-ci ildə buraxılmış 5 manatlıq əsginasların arxa tərəfi
</gallery>
</center>

== Mövzusu ==
Hazırda dövriyyədə olan 5 manatlıq əsginaslar 2005 və 2009-cu illərdə [[Azərbaycan Mərkəzi Bankı]] tərəfindən buraxılmışdır. Bu əsginaslar yazı və ədəbiyyat mövzusuna həsr olunmuşdur<ref name="cbar.az-2">[http://www.cbar.az/pages/national-currency/banknotes/azn/ Dövriyyədə olan əskinaslar — AZN] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20210424170506/https://www.cbar.az/ |date=2021-04-24 }}. cbar.az {{ref-az}}</ref>.

== Təsviri ==
[[Fayl:Qız qalası 2013.JPG|thumb|İlk əsginas üzərində təsvir olunmuş [[Qız qalası (Bakı)|Qız qalasının]] real vəziyyəti]]
İlk 5 manatlıq əsginasın ön tərəfinə [[Qız qalası (Bakı)|Qız qalasının]] təsviri ilə yanaşı arxa fon təsvirləri də verilmişdir<ref name="azerbaijans.com"/>. Əsginasın arxa tərəfi isə milli ornamentlərlə haşiyələnmiş və üst tərəfində "Azərbaycan Milli Bankı" sözləri çap olunmuş, nominalın adı ortada sözlə verilmişdir<ref name="azerbaijans.com"/>.

Ağ kağızda, əsas rəngi [[narıncı rəng|narıncı]] olmaqla 2005 və 2009-cu illərdə çap olunmuş əsginasların ön tərəfində ədəbi simalar, qədim kitablar, dövlət himnindən parça verilmişdir<ref name="cbar.az-2"/>. Həmçinin [[Azərbaycan Mərkəzi Bankı]]nın sədri [[Elman Rüstəmov]]un imzası da ön tərəfdədir.
[[Fayl:Elman Rüstəmov signature (1 manat).jpg|thumb|300px|center|5 manatlıq əsginasın üzərində [[Elman Rüstəmov]]un imzası]]
[[Fayl:5 manat Gül Tigin Yazıları.jpg|thumb|Əsginasın üzərində olan [[Orxon-Yenisey əlifbası]] ilə yazılar]]
Bu əsginasların arxa fonunda isə Azərbaycanın Avropaya inteqrasiyasının xəritələrlə təsviri verilmiş, Azərbaycanın inkişaf tarixi – [[Qobustan qaya heroqlifləri]], [[Orxon-Yenisey əlifbası]] və müasir Azərbaycan yazısı verilmişdir<ref name="cbar.az-2"/>.

Bu iki əsginasın əsas fərqi belədir: 2005 buraxılışının ön tərəfində "'''Azərbaycan Milli Bankı'''", 2009 buraxılışının ön tərəfində isə "'''Azərbaycan Mərkəzi Bankı'''" yazılmışdır. 2009-cu ildə bu əsginasların yenidən buraxılmasının əsas səbəbi elə həmin il [[Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası]]na edilən dəyişikliklər olmuşdur. Belə ki, 2009-cu il martın 18-də ümumxalq səsverməsində (referendumda) qəbul edilmiş əlavələr və dəyişikliklərlə bağlı olaraq, [[Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası]]nın 19-cu maddənin II hissəsində ''"Milli"'' sözü ''"Mərkəzi"'' sözü ilə əvəz edilmişdir<ref>[http://e-qanun.az/framework/16448 "2009-cu il martın 18-də keçirilmiş ümumxalq səsverməsinə (referenduma) yekun vurulması və yekunların elan edilməsi barədə"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20210712000409/http://e-qanun.az/framework/16448 |date=2021-07-12 }} Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Seçki (Referendum) Komissiyasının 30 mart 2009-cu il tarixli, 19/86 nömrəli Qərarı ("Azərbaycan" qəzeti 31 mart 2009-cu il, № 66, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2009-cu il, № 03, maddə 158)</ref>. Hansı ki, bu '''Azərbaycan Milli Bankı'''nın adının dəyişdirilərək '''Azərbaycan Mərkəzi Bankı''' adlandırılması deməkdir.

== Ölçüləri ==
İlk 5 manatlıq əsginasın ölçüləri 125×63&nbsp;mm idi<ref name="cbar.az-1">[http://www.cbar.az/pages/national-currency/banknotes/azm/ Dövriyyədən çıxarılmış əskinaslar — AZM] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180224155708/https://www.cbar.az/ |date=2018-02-24 }}. cbar.az {{ref-az}}</ref>.

2005 və 2009-cu illərdə dövriyyəyə buraxılmış 5 manatlıq əsginasların ölçüləri isə 127×70&nbsp;mm-dir<ref name="cbar.az-2"/>.

== Mühafizə elementləri ==
Saxta əsginasların dövriyyəyə buraxılmasının qarşısını almaq üçün bu əsginasa bir çox təhlükəsizlik ünsürləri daxil edilmişdir. İlk 5 manatlıq əsginasda su nişanı — üç alov təsvir olunmuşdu<ref name="buro247.az">[http://www.buro247.az/lifestyle/news/adlar-n-pula-yazd-ranlar.html Adlarını pula yazdıranlar] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160817225258/http://www.buro247.az/lifestyle/news/adlar-n-pula-yazd-ranlar.html |date=2016-08-17 }}. buro247.az {{ref-az}}</ref>. 2005 və 2009-cu illərdə çap olunmuş əsginasların üz tərəfində nominalın gizli rəqəmi, nominalın işıqda görünən rəqəmi və dizaynı (su nişanı), işıqda görünən "MANAT", möcüzəli rəqəm (yaşıldan tünd qırmızıya), xüsusi dəqiq cizgilər, relyefli nominal, arxa tərəfində isə metal sap, sol tərəfdə sehirli xətlər, ultrabənövşəyi işıqda görünən elementlər vardır<ref name="cbar.az-2"/>.

== Həmçinin bax ==
* [[Azərbaycan manatı]]
* [[5 manatlıq sikkə]]

== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı|2}}

== Xarici keçidlər ==
{{Vikianbar kateqoriyası|5 manat banknotes of Azerbaijan}}
* {{rəsmi saytı|cbar.az|Azərbaycan Mərkəzi Bankının}}
* [http://files.preslib.az/projects/remz/pdf/atr_pullar.pdf Pul]. preslib.az {{ref-az}}
* [https://sherg.az/x%C9%99b%C9%99r/157718 5 manatlıq əskinaslara edilən dəyişiklik uğurlu deyil]
{{Azərbaycan valyutası}}

[[Kateqoriya:Azərbaycan manatı]]
[[Kateqoriya:Azərbaycan əsginasları]]
[[Kateqoriya:1992-ci ildə Azərbaycanda yarananlar]]
[[Kateqoriya:5-lik əsginaslar]]