Aborigenlər
Aborigenlər, əsasən Avstraliyanın yerli sakinləri olan, bu qitənin əzəli əhalisini təmsil edən icmaların ümumi adıdır. Onlar minlərlə il əvvəl Avstraliyaya köç edərək orada
məskunlaşmış və zəngin bir mədəniyyət inkişaf etdirmişlər. Aborigenlərin qədim dövrlərdən bəri Avstraliyada yaşadıqları və müxtəlif mədəniyyətlər, dillər və adətlər yaratdıqları
hesab edilir. [1]
Tarix və Mənşə
[redaktə | mənbəni redaktə et]Aborigenlərin Avstraliyaya təxminən 40,000-65,000 il əvvəl Asiyadan keçərək gəldiyi təxmin edilir. Bu uzun müddət ərzində onlar Avstraliyanın müxtəlif bölgələrində məskunlaşaraq, fərqli mühitlərdə yaşamağı bacarmışlar. Aborigen icmaları adətən ovçuluq və yığıcılıqla məşğul olublar və yerli təbiətə bağlı bir həyat tərzi qurublar.
Mədəniyyət və Dini İnanclar
[redaktə | mənbəni redaktə et]Aborigen mədəniyyəti Avstraliya torpağı ilə sıx bağlıdır. Onların mədəniyyəti, sənət əsərləri və mahnıları, əfsanələr və hekayələr vasitəsilə nəsildən-nəslə ötürülən zəngin mədəni irslə doludur. Aborigenlərin dini inancları və mərasimləri, "Düş Yolculuğu" (Dreamtime) adlanan bir ruhani sistemlə əlaqəlidir. Bu sistem, dünyanın yaradılışını, əcdadların rolunu və insanların təbiətlə əlaqələrini izah edən hekayələr toplusudur. [2]
Dillər
[redaktə | mənbəni redaktə et]Aborigenlərin çoxsaylı dilləri mövcuddur və bunlar əsasən fərqli qəbilələr arasında danışılır. Bu dillərin bir çoxu artıq itmiş olsa da, bəziləri hələ də Avstraliyanın müəyyən bölgələrində danışılır və qorunur.
Müasir Dönəmdə Aborigenlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]Avstraliya aborigenləri müasir dövrdə bir sıra çətinliklərlə üzləşmişlər. 18-ci əsrdə Avropalıların Avstraliyaya gəlişi və qitənin kolonizasiyası aborigenlərin həyat tərzini və torpaqlarını əhəmiyyətli dərəcədə dəyişdirdi. Nəticədə, onların əhalisi azalaraq sosial, iqtisadi və mədəni problemlərlə üzləşdi. Bununla yanaşı, Avstraliya hökuməti və müxtəlif təşkilatlar aborigenlərin hüquqlarını qorumaq və mədəniyyətlərini yaşatmaq üçün bir sıra tədbirlər həyata keçirir. [3]
Nəticə
[redaktə | mənbəni redaktə et]Aborigenlər Avstraliyanın zəngin tarixi və mədəniyyətinin ayrılmaz hissəsidir. Onların qədim mədəniyyətləri, inancları və dilləri, Avstraliya cəmiyyətinin mühüm tərkib hissəsini təşkil edir və dünya mədəni irsinə böyük bir töhfə verir.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Broome, Richard. Aboriginal Australians: A History Since 1788. Allen & Unwin, 2019.
- AIATSIS (Australian Institute of Aboriginal and Torres Strait Islander Studies). "Aboriginal and Torres Strait Islander Peoples." AIATSIS.
- Smith, Linda Tuhiwai. Decolonizing Methodologies: Research and Indigenous Peoples. Zed Books, 2012.
- ↑ Broome, Richard. Aboriginal Australians : black responses to white dominance, 1788-1994. St Leonards, NSW, Australia : Allen & Unwin. 1994. ISBN 978-1-86373-760-9.
- ↑ AIATSIS (Australian Institute of Aboriginal and Torres Strait Islander Studies). "Aboriginal and Torres Strait Islander Peoples." Arxivləşdirilib 2021-09-22 at the Wayback Machine AIATSIS. Arxivləşdirilib 2024-02-13 at the Wayback Machine
- ↑ Smith, Linda Tuhiwai. Decolonizing Methodologies: Research and Indigenous Peoples (ingilis). Zed Books. 1999-02-22. ISBN 978-1-85649-624-7.