Kolxida daşsarmaşığı

Kolxida daşsarmaşığı
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Klad: Bazal evdikotlar Klad: Superasteridlər Klad: Asteridlər Klad: Kampanulidlər Dəstə: Çətirçiçəklilər Fəsilə: Araliyakimilər Yarımfəsilə: Araliyalar Cins: Daşsarmaşığı Növ: Kolxida daşsarmaşığı
Beynəlxalq elmi adı
Hedera colchica K.Koch, 1859
Şəkil axtarışı ITIS   502898 NCBI   82097 EOL   1143006

Kolxida daşsarmaşığı (lat. Hedera colchica) — bitkilər aləminin çətirçiçəklilər dəstəsinin araliyakimilər fəsiləsinin daşsarmaşığı cinsinə aid bitki növü. Qafqazda, Türkiyədə, Kiçik Asiyada, İranda rütubətli subtropiklərdə yayılmışdır.

Botaniki təsviri

Hündürlüyü 30 m-ə çatan güclü, lianaşəkilli, həmişəyaşıl koldur. Zoğları nazik, qısasorucu köklüdür. Meyvə verən zoğları isə qalın və tüklüdür. Yarpaqlarının uzunluğu 25 sm-ə qədər, müxtəlif formaalı: parlaq dərili, bütöv, bəzən üç hissəli, yaşıl və spesifik qoxuludur. Payızda çiçəkləyir. Çiçəkləri ikicinsli, beşhissəli, yaşılımtıl-sarı, 12-35 ədədi çətirşəkilli hamaşçiçəklərə yığılmışdır. Saplaqlarının uzunluğu 2-3 sm-ə çatır. Kolxida sarmaşığının çiçək qrupunun bütün hissələri sarı-qonur, çoxşüalı, pulcuqlu tükcüklərlə örtülmüşdür. Ləçəklərin uzunluğu 4-4,5 mm və eni 2-2,5 mm, uzunsov-yumurtavari, ucu bizdir. Erkəkcikləri bir az ləçəklərindən qısadır. Sütuncuğun uzunluğu 1,5 mm-dir. Meyvələri qara, şarşəkilli, diametri 10-13 mm, 2,5 toxumludur. Növbəti ilin yayında yetişir.

Ekologiyası

Kolxida sarmaşığı kölgəli, nəmişli meşələrdə bitir, qayalarda sürünür. Şaxtaya az davamlıdır. Aşağı və orta meşə zolağında, 1500 m hündürlüyə qədər rast gəlinir. Təzə, məhsuldar torpağa ehtiyac vardır.

Azərbaycanda yayılması

Abşeronda, Qazaxda, Tərtərdə yarımkölgəli yerlərdə bitir. Bir çox formalarına rast gəlinir.

İstifadəsi

Şaquli yaşıllaşdırmada istifadə edilir. Sarmaşığın bütün hissələrində qədərində və çox miqdarda saponin vardır ki, ondan hazırlanan dərmanlar mədə şirəsinin sərbəst sulfat turşusunu azaldır, qanda şəkərin miqdarını azaldır. Həlimindən soyuqdəymədə, vərəm xəstəliklərində, böyrək daşının təmizlənməsində, podaqraya qarşı istifadə edilir.