Tüpürcək
Tüpürcək və ya ağız suyu ― tüpürcək vəzilərinin ifraz etdiyi şəffaf, yapışqanvarı sekret. İnsanın və bir çox heyvanların tüpürcəyi qarışıq olub, 3 cüt iri və çoxlu xırda tüpürcək vəzilərindən ifraz edilir.
Tüpürcəyin 98,5—99,5%-ni su, qalanını duzlar və bərk maddələr təşkil edir. Tüpürcək zəif qələvi (pH—5,6—7,6) reaksiyaya malikdir; yenidoğulmuşlarda (ilk illər) böyüklərə nisbətən turş reaksiyalıdır. Tüpürcəyin tərkibindəki fermentlər polisaxaridləri monosaxaridlərə qədər parçalayır.
| Maddə | Tərkibi |
|---|---|
| Su | 994 q/l |
| Zülallar | 1,4—6,4 q/l |
| Selik | 0,9—6,0 q/l |
| Xolesterin | 0,02—0,50 q/l |
| Qlükoza | 0,1—0,3 q/l |
| Amonium | 0,01—0,12 q/l |
| Sidik turşusu | 0,005—0,030 q/l |
| Natrium duzları | 6—23 mmol/l |
| kalium duzları | 14—41 mmol/l |
| Kalsium duzları | 1,2—2,7 mmol/l |
| Maqnezium duzları | 0,1—0,5 mmol/l |
| Xlorid | 5—31 mmol/l |
| Hidrokarbonatlar | 2—13 mmol/l |
| Sidik cövhəri | 140—750 mmol/l |
Tüpürcək vəziləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]İnsanda dörd ədəd iri və minlərlə xırda tüpürcək vəzisi vardır.
Qusmadan bir neçə saniyə əvvəl tüpürcək vəziləri böyük ölçüdə ağız suyu ifraz edir ki, mədə turşusu dişlərə ziyan verməsin.