ARNDT-AYSTERT reaksiyası

ARNDT-AYSTERT REAKSİYASI — karbon turşusunun ən yüksək homoloq və ya onun törəməsinə çevrilməsi. Ardıcıl üç mərhələdə həyata keçirilir: turşunun hallogenhidridin alınması, diazoketon əldə etmək, diazoketonun o ya da onun törəməsinə yenidən çevrilməsi (Volf çevrilməsi):

və ya

Burada X ümumiyyətlə C1, daha az Br; Y = OH, OR ', NR'R ". Arndt — Eystert reaksiyası Alifatik, alisiklik, aromatik və heterotsiklik karbin turşularına tətbiq olunur. Alifatik CH2N2 əvəzinə diazo birləşmələri 1037–51.jpg- əvəzlənmiş karbon turşuları və ya onların törəmələrinə gətirib çıxarır. Diazoketon hidrogen halogenidin aralıq birləşmə- diazonium halogeniidindən (F-la) ayrılması nəticəsində əmələ gəlir, bu da N2-dən ayrılaraq yan məhsul — xlorometil keton (II) əmələ gətirir (Nirenşteyn reaksiyası):

Arndt-Eistert reaction with ketene intermediate.

Reaksiyadan ayrılmış hidrogenhalogenid CH₂N₂ və ya trietilamin birləşməsi ilə əlaqələnir. Arndt — Eystert reaksiyası, reduksiyaedici maddələrlə əlaqəli olmadığından, karbon turşusunun zəncirinin uzadılmasının digər metodlarından üstündür. Bunun sayəsində qalıq birləşmə, məsələn, nitro qrupu olan birləşmələr üçün istifadə edilə bilər. Arndt — Eystert reaksiyasının hər üç mərhələsindəki ümumi çıxım ümumiyyətlə 50–80% -dir. Metod hazırlıq məqsədləri üçün istifadə olunur.

Diazoketonların sintezi metodu 1927–28-ci illərdə F. Arndt, (Volf birləşməsindən stifadə edərək) bütövlükdə1935-ci ildə F. Arndt və B. Eistert tərəfindən hazırlanmışdır.

Mənbə

1. Кнунянц И. Л. [и др.], "Успехи химии", 1958, т. 27, в. 12, с. 1361–436;
2. Фридман А. Л. [и др.], там же, 1972, т. 41, в. 4, с. 722–57. Е. М. Рохлин.
3. О. А. Реутов, А. Л. Курц, К. П. Бутин Органическая химия в 4-х частях, Изд.: "БИНОМ. Лабораторя знаний", М., 2004.
4. Ли Дж. Дж. Именные реакции. Механизмы органических реакций, Изд.: "БИНОМ. Лабораторя знаний", М., 2006.
5. Химическая энциклопедия в 5 томах, Изд.: "Советская энциклопедия", 1988.
6. П. Сайкс, Механизмы реакций в органической химии, Изд.: "Химия", 1991.
7. Начала химии. Современный курс для поступающих в вузы. Н. Е. Кузьменко, В. В. Еремин, В. А. Попков. Изд. "Экзамен", 2006.
8. Вацуро К.В., Мищенко Г. Л. Именные реакции в органической химии. — М.: "Химия", 1976. — 528 с. — 11 000 экз.