Avstriya–Türkiyə münasibətləri
| Avstriya–Türkiyə münasibətləri | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
|
|||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Avstriya–Türkiyə münasibətləri — Avstriya ilə Türkiyə və onların əvvəlki dövlətləri arasındakı münasibət.
Habsburglar və Osmanlılar
[redaktə | mənbəni redaktə et]Orta əsrlərdən XX əsrə qədər bugünkü Avstriya və Türkiyə daha böyük imperiyaların mərkəzi bölgələri idi. Avstriya Habsburglar Evinin oturduğu yer idi və Türkiyəni Osman Evi (Osmanlı sülaləsi olaraq da bilinir) idarə edirdi. Habsburg və Osmanlı dövlətləri, fəthlə dəstəklənən böyük çoxmillətli konqlomeratlar idi. Bu rəqib imperiyalar Mərkəzi Avropa və Balkanların çox hissəsinə nəzarət etmək üçün bir-birləri ilə tez -tez müharibələr apardılar[1].
Osmanlı İmperiyası, çiçəkləndiyi dövrdə iki dəfə Avstriyanın paytaxtı Vyananı ələ keçirməklə hədələdi: 1529 və 1683-cü illərdə. Lakin Osmanlı İmperatorluğunun Vyanada ikinci məğlubiyyətindən və 1699 -cu ildə Böyük Türk Müharibəsinin sona çatmasından sonra Habsburqlar üstünlük əldə edərək Macarıstan və Xorvatiyanı Osmanlıdan ələ keçirdilər. Bu irəliləyişlərin ardınca, Şərq sualı olaraq bilinən çıxılmaz vəziyyətdə və mübahisədə Rusiyanın rəqabətli təsiri səbəbindən Avstriya artıq Balkanlara girə bilmədi. Balkanlarda Osmanlı nəzarəti azalsa da, avstriyalılar 1908 -ci ildə Bosniyaya qədər yeni əraziləri ilhaq edə bilmədilər və hətta bu diplomatik böhrana (Bosniya böhranı) səbəb oldu. Bu arada Rusiya, Balkanlarda bir neçə millətin Osmanlıya qarşı üsyan qaldırmasına və Balkanlarda ayrı millət dövlətləri yaratmasına kömək etdi. Yunan İstiqlal Müharibəsindən (1821–1829) Balkan Döyüşlərinə (1912–1913) qədər bütün dəyişikliklərin zirvəsinə çatmasından sonra Avstriya və Osmanlı imperiyaları artıq sərhədləri bölüşmürlər. Bu, hər ikisinin Birinci Dünya Müharibəsi zamanı müttəfiq olaraq Mərkəzi Güclərə qatılmasına imkan verdi. Mərkəzi güclərin məğlubiyyəti hər iki monarxiyanı devirdi[2].
Avstriya və Türk respublikaları
[redaktə | mənbəni redaktə et]Avstriyanın hazırda Türkiyə ilə normal əlaqələri var. Ancaq bəzi kiçik komplikasiyalar var. Təxminən 250 min türkün yaşadığı Avstriya (Avstriya əhalisinin təxminən 3%-i), Türkiyənin Avropa Birliyinə üzvlüyünü əngəlləyənlərin başında gəlir.
Türkiyənin Avropa Birliyinə daxil olması
[redaktə | mənbəni redaktə et]10 noyabr 2010-cu ildə, Türkiyənin Avstriyadakı səfiri Avstriya ictimai və siyasi elitasını ksenofobiya ilə günahlandıraraq Vyanada binaları olan beynəlxalq təşkilatları başqa ölkəyə köçməyə çağırdıqdan sonra iki ölkə arasındakı münasibətlər səbəbsiz dərəcədə gərginləşdi. Azadlıq Partiyası diplomatik əlaqələrin dayandırılmasına və Ankara ilə AB-yə üzvlük danışıqlarına son verilməsinə çağırış edib.
2017-ci ilin dekabrında Türkiyə, Ankaranın AB-yə üzvlüyünə razılıq verməməkdən imtina etdikdən sonra yeni Avstriya hökumətini ayrı -seçkilik və irqçilikdə ittiham etdi. Bundan əlavə, Türkiyə AB-ni Avstriya hökumətinin yanaşmasını qınamadığı üçün tənqid etdi. Bundan əlavə, Türkiyə Xarici İşlər Nazirliyi yeni hökuməti "vicdansızlıqda" günahlandırdı və onların yanaşmasının Avstriyanı "Türkiyə ilə dostluğunu itirmək astanasına" qoyacağı və "layiq olduğu reaksiyanı" qarşılayacağı ilə bağlı xəbərdarlıq etdi.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Armour, Ian D. A History of Eastern Europe 1740-1918. Hodder Arnold. 2007. ISBN 0-340-76040-0.
- ↑ "Austria–Turkey relations". 2018-12-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-31.