Azərbaycan avtomobil dövlət qeydiyyat nişanları
Azərbaycan avtomobil dövlət qeydiyyat nişanı — əqlinyyat vasitəsinin dövlət qeydiyyat nişanı Azərbaycan Respublikasının ərazisində və ya onun hüdudlarından kənarda yol hərəkətində olan hər bir nəqliyyat vasitəsini fərqləndirən, onun qabaq və arxa hissələrində (motosikletlərdə, traktorlarda və qoşqularda isə yalnız arxa hissəsində)müəyyən edilmiş yerlərdə bərkidilmiş xüsusi lövhədir. Azərbaycan Respublikasında nəqliyyat vasitəsinin dövlət qeydiyyat nişanı ərəb rəqəmlərindən və latın əlifbasının baş hərflərindən istifadə edilməklə tərtib olunur.
Nəqliyyat vasitəsi dövlət qeydiyyatı üzrə uçota alındıqda "Yol hərəkəti haqqında" Qanunun 27-ci maddəsinin ikinci hissəsində nəzərdə tutulmuş orqan tərəfindən nəqliyyat vasitəsinin sahibinə nəqliyyat vasitəsinin dövlət qeydiyyat nişanı verilir. Nəqliyyat vasitəsinin dövlət qeydiyyat nişanının verilməsi üçün Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə müəyyən edilmiş məbləğdə haqq ödənilir. Nəqliyyat vasitəsinin təkrar dövlət qeydiyyatı üzrə uçota alınması zamanı nəqliyyat vasitəsinin sahibinin istəyi ilə, habelə nəqliyyat vasitəsinin dövlət qeydiyyat nişanı itdikdə və ya yararsız hala düşdükdə nəqliyyat vasitəsinin dövlət qeydiyyat nişanı bu maddənin ikinci hissəsində nəzərdə tutulmuş qaydada dəyişdirilir.
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
SSRİ dövründə Azərbaycanda avtomobillərin qeydiyyatı SSRİ standartlarına uyğun olaraq, avtomobillər üçün АГ, АЖ və АЗ seriyalarından, qoşqu vasitələri üçün АЗ və АУ seriyalarından istifadə olunmuşdur. Müstəqillik əldə olunduqdan sonra avtomobillərin qeydiyyat nömrəsi dəyişilərək "RRHRR AZ" formatına keçdi. İlk iki nömrə avtomobilin seriya nömrəsinin qeydiyyat rayonunu bildirirdi. 1993-cü ildə seriya nömrələrinin qeydiyyatında dəyişiklik edildi. 1991-ci ildəki qeydiyyat formatına bir hərf əlavə edildi, rəqəmlər ilə hərflər bir-birindən defislə ayrıldı, sağda olan "AZ" indeksi sol tərəfə yerləşdirildi və indeksin yuxarısında Azərbaycan bayrağı qeyd olundu. 2011-ci ildə seriya nömrəsinin görünüşü bir qədər dəyişdirildi: Azərbaycan bayrağı düzbucaqlı formada əks olundu (əvvəllər bayraq "dalğalı" formasında idi), həmçinin nömrələrə açıq-boz düzbucaqlı dördbucaq formasında qoruyucu çiplər yerləşdirildi. Bircərgəli nömrə nişanlarında çip, sol alt küncdə, ikicərgəli nömrə nişanlarında sağ üst hissədə (faktiki olaraq "AZ" kodu bu çiplərin üzərində yerləşir) qoyulur.
Növləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Avtomobillər, avtobus və qoşqu vasitələri üçün qeydiyyat nişanları[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ağ fonda qara simvollardan istifadə olunur. Format — iki rəqəm (region kodu), iki hərf və üç rəqəm; qruplar defislə bölünür. Nömrənin sol hissəsində Azərbaycan bayrağı və düzbucaqlı dördbucaqda "AZ" avtomobil ölkə kodu yerləşir. Dövlət nömrə nişanının ikicərgəli variantında kodla bayraq daha yaxın sol yuxarı küncdə yerləşir, yuxarı sırada qeydiyyat regionunu bildirən iki rəqəm, altda isə hərfi seriya və üç rəqəm yerləşir. İkicərgəli nömrələrdə defislərdən istifadə olunmur.
Hüquqi şəxsin adına qeydiyyata alınan nömrələrin hərf seriyasının ilk hərfi A ilə başlayır.
Qoşqu vasitələri üçün hərf seriyasının ilk hərfi Z olan nömrələrdən istifadə olunur.
YP hərfi seriyası Dövlət yol polisinin nəqliyyat vasitələrində istifadə olunur.
Sərnişin daşımalarını həyata keçirən nəqliyyat vasitələri üçün qeydiyyat nişanları[redaktə | mənbəni redaktə et]
Arxası göy fonda ağ simvollardan istifadə olunur. Hərf seriyasının ilk hərfi — 'T 'ilə başlayır.
Bu tip qeydiyyat nişanlarından istifadə edən sürücülər əsasən sərnişin daşımaları ilə məşğul olur. Adətən, rəsmi taksi sürücülərində və ictimai avtobuslarda rast gəlmək mümkündür.
Sərnişin daşımaları həyata keçirən avtomobillər üçün nəzərdə tutulmuş bu qeydiyyat nişanlarını almaq üçün avtomobilin xüsusi fərqləndirici nişanının olması vacibdir. Əks təqdirdə, arxa fon göy rəngli olan bu qeydiyyat nişanları almaq qeyri-mümkünsüzdür.
İctimai avtobuslar üçün isə heç bir xüsusi sənəd tələb edilmir.
Motosikllər və xüsusi texnika vasitələri üçün qeydiyyat nişanları[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ağ fonda qara simvollardan istifadə olunur. Motosikllər üçün nəzərdə tutulmuş qeydiyyat nişanları iki cərgədən ibarət olur və sol üst küncdə Azərbaycan bayrağı və "AZ" kodu yerləşir. Bu növ qeydiyyat nişanlarında yuxarı sırada iki rəqəm (region kodu) və defis vasitəsilə ayrılmış bir hərf yer alır. Qeydiyyat nişanının aşağı hissəsində isə üç rəqəm yerləşir. Xüsusi texnika və avadanlıqlar üçün nəzərdə tutulmuş qeydiyyat nişanları motosiklet nömrələrinə çox oxşardır, yalnız defis vasitəsilə ayrılmış bir hərf və üç rəqəm alt hissədə, region kodu isə üst hissədə yerləşir.
Qeydiyyat üzrə daimi uçota alınan nəqliyyat vasitəsinin dövlət qeydiyyat şəhadətnaməsi və dövlət qeydiyyat nişanları avtomobillərə iki ədəd, motosikl və qoşqulara bir ədəd verilir.
Tranzit avtomobillər üçün qeydiyyat nişanları[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ağ fonda qara simvollardan istifadə olunur. İki hərf və defis istifadə olunmadan yazılmış 3 rəqəmdən ibarətdir.
Sol tərəfdə ensiz yaşıl zolaq yerləşir. Bu zolaqla kəsr formalı "AZ" (surətdə) və "TR" (məxrəcdə) kodları qeyd olunub. Xırda şriftlərlə sağ küncdə qeyd olunan rəqəmlər isə avtomobil aid olduğu regionun kodunu bildirir.
Ölkənin ali rəhbərliyinin qeydiyyat nişanları[redaktə | mənbəni redaktə et]
Bu nömrə nişanı növü adi avtomobil nömrələrinə oxşardır, amma nömrələrdə defislər yoxdur. Nömrənin sol hissəsindəki bayraq mərkəzə (hərfi seriyanın və üç rəqəmin arasında) köçülmüşdür və lövhənin enini əhatə edir. Bu nömrələrə adətən icra başçılarında, dövlət işlərində işləyən şəxslərə verilən avtomobillərin üzərində rast gəlmək mümkündür.
Xarici vətəndaşlara aid avtomobillər üçün qeydiyyat nişanları[redaktə | mənbəni redaktə et]
Azərbaycan ərazisində müvəqqəti və daimi yaşayan əcnəbilərin və vətəndaşlığı olmayan şəxslərin, habelə xarici hüquqi şəxslərin nümayəndəlik və filiallarının nəqliyyat vasitələri istifadə edə bilər. Açıq-narıncı fonunda qara simvollardan istifadə olunur.
Nişan — bir hərf və altı rəqəmdən (ikicərgəli nömrədə hərf yuxarı sırada yerləşir, rəqəmlər aşağı sırada yerləşir)və solda dövlət bayrağı və "AZ" kodundan ibarətdir.
Qeydiyyat nişanının hərflərə görə bölünməsi:
M — avtomobil xarici şirkətin nümayəndəliyinin əməkdaşına aiddir;
H — avtomobil xarici vətəndaşa aiddir;
P — avtomobil ölkədən ixrac üçün nəzərdə tutulmuşdur.
Fəxri konsulluqların nəqliyyat vasitələrinə "FK" seriyası üzrə dövlət qeydiyyat nişanı verilir.
Diplomatik avtomobillər üçün qeydiyyat nişanları[redaktə | mənbəni redaktə et]
Qırmızı fonda ağ simvollarla yerinə yetirilir. Nişan — hərf(lər) dörd/beş rəqəmdən ibarətdir. Birinci üç rəqəm nümayəndəliyin ölkəsini ifadə edir; ikicərgəli nömrələrdə hərf üst sırada, rəqəmlər alt sırada yerləşir.
Bu tip qeydiyyat nişanlarının digərlərindən fərqli cəhəti üzərində Azərbaycan Respublikasının Dövlət Bayrağının yer almamasıdır.
Şəhərlərin kodları[redaktə | mənbəni redaktə et]
| Qeydiyyat nişanı | Məntəqə | Qeydiyyat nişanı | Məntəqə | Qeydiyyat nişanı | Məntəqə |
|---|---|---|---|---|---|
| 01 | Abşeron | 26 | Xankəndi | 51 | Samux |
| 02 | Ağdam | 27 | Xaçmaz | 52 | Salyan |
| 03 | Ağdaş | 28 | Xocavənd | 53 | Siyəzən |
| 04 | Ağcabədi | 29 | Xızı | 54 | Sabirabad |
| 05 | Ağstafa | 30 | İmişli | 55 | Şəki |
| 06 | Ağsu | 31 | İsmayıllı | 56 | Şamaxı |
| 07 | Astara | 32 | Kəlbəcər | 57 | Şəmkir |
| 08 | Balakən | 33 | Kürdəmir | 58 | Şuşa |
| 09 | Bərdə | 34 | Qax | 59 | Tərtər |
| 10/90/77/99 | Bakı | 35 | Qazax | 60 | Tovuz |
| 11 | Beyləqan | 36 | Qəbələ | 61 | Ucar |
| 12 | Biləsuvar | 37 | Qobustan | 62 | Zaqatala |
| 13 | İstifadə olunmamış | 38 | Qusar | 63 | Zərdab |
| 14 | Cəbrayıl | 39 | Qubadlı | 64 | Zəngilan |
| 15 | Cəlilabad | 40 | Quba | 65 | Yardımlı |
| 16 | Daşkəsən | 41 | Laçın | 66 | Yevlax |
| 17 | Şabran | 42 | Lənkəran | 67 | Babək |
| 18 | Şirvan | 43 | Lerik | 68 | Şərur |
| 19 | Füzuli | 44 | Masallı | 69 | Ordubad |
| 20 | Gəncə | 45 | Mingəçevir | 70/75 | Naxçıvan MR |
| 21 | Gədəbəy | 46 | Naftalan | 71 | Şahbuz |
| 22 | Goranboy | 47 | Neftçala | 72 | Culfa |
| 23 | Göyçay | 48 | Oğuz | 73 | Sədərək |
| 24 | Hacıqabul | 49 | Saatlı | 74 | Kəngərli |
| 25 | Göygöl | 50 | Sumqayıt | 75 | Naxçıvan |