BMT Təhlükəsizlik Şurasının 884 saylı qətnaməsi üçün mənbəyə bax

{{BMT qətnaməsi
 |nömrə         = 884
 |orqan         = [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurası]]
 |şəkil         = Zangilan District in Azerbaijan.svg
 |şəklin ölçüsü =
 |şəklin izahı  = [[Zəngilan rayonu]]
 |tarix         = 12 noyabr
 |il            = 1993
 |sessiya       = 3313
 |kod           = S/RES/884
 |sənəd         = https://undocs.org/S/RES/884(1993)
 |lehinə        = 15
 |əleyhinə      = 0
 |bitərəf       = 0
 |mövzu         = [[Qarabağ münaqişəsi]]
 |nəticə        = Qəbul edildi
}}
'''BMT Təhlükəsizlik Şurasının 884 saylı qətnaməsi''' — 1993-cü il noyabrın 12-də [[BMT Təhlükəsizlik Şurasının 822 saylı qətnaməsi|822 (1993)]], [[BMT Təhlükəsizlik Şurasının 853 saylı qətnaməsi|853 (1993)]] və [[BMT Təhlükəsizlik Şurasının 874 saylı qətnaməsi|874 (1993)]] saylı qətnamələrinin bir daha təsdiq edilməsi ilə Ermənistan və Azərbaycan arasında Dağlıq Qarabağ regionu və onun ətrafındakı ərazilərdə davam etməkdə olan [[Qarabağ münaqişəsi|münaqişə]] barədə narahatlığın ifadə olunduğu, tərəflər arasında atəşkəsin pozulmasının, xüsusilə də Azərbaycanın [[Zəngilan rayonu|Zəngilan rayonunun]] və [[Horadiz şəhəri|Horadiz şəhərinin]] işğal edilməsinin pislənildiyi, [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurası]] tərəfindən qurumun 3313-cü iclasında yekdilliklə qəbul edilmiş qərar. 884 saylı qətnamə BMT Təhlükəsizlik Şurası tərəfindən Qarabağ münaqişəsi ilə əlaqədar qəbul edilmiş qətnamələrin dördüncüsü və sonuncusudur. Münaqişənin sülh yolu ilə həlli istiqamətində növbəti illərdə həm BMT-nin qurumları, həm də digər beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən qəbul edilmiş qərarlarda və verilmiş bəyanatlarda BMT Təhlükəsizlik Şurasının Dağlıq Qarabağ münaqişəsilə bağlı qətnamələrinə istinad edilmiş və onların icrasının zəruriliyi qeyd olunmuşdur.

Qətnamədə hərbi əməliyyatların dayandırılması tələb edilsə də, bu səylərin nəticəsi az oldu və vaxtaşırı bütün cəbhə boyu döyüşlər və top atəşləri davam etdi.<ref>{{cite book |last1= [[Human Rights Watch]]|first1= |last2= |first2= |date=1994 |title=Seven Years of Conflict in Nagorno-Karabakh |volume= |chapter= |page=80 |quote= |url=https://www.hrw.org/reports/AZER%20Conflict%20in%20N-K%20Dec94_0.pdf |language=EN |location= [[Amerika Birləşmiş Ştatları|USA]]|publisher= |isbn= |archive-url=https://web.archive.org/web/20220928000932/https://www.hrw.org/reports/AZER%20Conflict%20in%20N-K%20Dec94_0.pdf |archive-date=28 sentyabr 2022 }}</ref> [[BMT Təhlükəsizlik Şurasının Dağlıq Qarabağ münaqişəsilə bağlı qətnamələri|BMT Təhlükəsizlik Şurasının Dağlıq Qarabağ münaqişəsilə bağlı digər qətnamələri]] kimi 884 saylı qətnamə də Ermənistan tərəfindən növbəti illərdə də icra edilmədiyinə görə Azərbaycan torpaqları təxminən [[Qarabağ Müharibəsi|30 il ərzində işğal]] altında qalmışdır.<ref name="aa">{{cite web |url=https://www.aa.com.tr/tr/azerbaycan-cephe-hatti/daglik-karabagdaki-isgale-son-verilmesini-ongoren-bmgk-kararlari-uygulanmiyor/1989110 |title=Dağlık Karabağ'daki işgale son verilmesini öngören BMGK kararları uygulanmıyor |author=Ruslan Rehimov |date=29 sentyabr 2020 |website= |publisher=[[Anadolu Agentliyi]] |language=tr |access-date= 18 oktyabr 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20201103224642/https://www.aa.com.tr/tr/azerbaycan-cephe-hatti/daglik-karabagdaki-isgale-son-verilmesini-ongoren-bmgk-kararlari-uygulanmiyor/1989110 |archive-date=03 noyabr 2020 }}</ref><ref>{{cite book |last1= Efegil|first1=Ertan |last2=Kasımlı |first2= Cavid|date= 2014|title=Dağlık Karabağ Üzerine Yazılar |volume= I|chapter= |page= |quote= |url= |language=tr |location= [[İstanbul]]|publisher=Gündoğan Yayınları |isbn=975-520-306-5 |archive-url= |archive-date= }}</ref> Bununla əlaqədar Azərbaycan prezidenti [[İlham Əliyev]] [[BMT]]-nin [[İkili standart|ikili standartlar]] tətbiq etdiyini, bəzi ölkələrlə bağlı qərarların bir neçə gün ərzində həyata keçirildiyi halda Azərbaycana qarşı eyni münasibətin göstərilmədiyini dəfələrlə vurğulamışdır.<ref name="aa"/>

== Zəmin ==
{{Main|Birinci Qarabağ müharibəsi|1993 Yay əməliyyatları}}
1980-ci illərin sonlarında Ermənistanla Azərbaycan arasında başlanmış silahlı münaqişə 1993-cü ildə özünün ən sərt dövrünə qədəm qoyur. Belə ki, bir-birinin ardınca [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]], [[Ağdərə rayonu|Ağdərə]], [[Ağdam rayonu|Ağdam]], [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]], [[Füzuli rayonu|Füzuli]], [[Qubadlı rayonu|Qubadlı]] və [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonları erməni silahlı qüvvələri tərəfindən işğal edilir. Sahəsi 707 km², əhalisi 33,890 nəfər olan Zəngilan Azərbaycanın işğal olunmuş sonuncu rayonu olur.<ref>{{cite news |last= |first= |title= Sixteen years pass since occupation of Azerbaijan's Zengilan region by Armenia|date=29 oktyabr 2009 |publisher= today.az|work= |location= |url= http://www.today.az/news/politics/57018.html|language=en |access-date= |archive-url= https://web.archive.org/web/20100101203321/http://www.today.az/news/politics/57018.html|archive-date=01 yanvar 2010 }}</ref> Təsadüfi deyil ki, [[BMT Təhlükəsizlik Şurası]]nın münaqişə ilə bağlı bütün qətnamələri də məhz 1993-cü ildə qəbul edilir.

Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin genişlənməsi və Azərbaycanın Zəngilan rayonunun Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən işğalı ilə bağlı Azərbaycan dövlətinin, eləcə də [[ATƏT-in Minsk qrupu|ATƏM-in Minsk qrupunun]] fəaliyyətdə olan sədrinin<ref>{{cite web |url= https://karabakh99.com/2020/10/30/what-is-un-security-council-resolution-884-adopted-on-november-12-1993-about/|title=What is UN Security Council Resolution 884, adopted on November 12, 1993, about?
 |author=karabakh99.com |date=2020 |website= |publisher= |language=en |access-date= 21 oktyabr 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20211027071249/https://karabakh99.com/2020/10/30/what-is-un-security-council-resolution-884-adopted-on-november-12-1993-about/ |archive-date= 27 oktyabr 2021}}</ref> BMT Təhlükəsizlik Şurasına müraciətini nəzərə alaraq, Təhlükəsizlik Şurası vəziyyəti qiymətləndirir və noyabrın 12-də 884 saylı qətnamə qəbul edir.<ref>{{cite book |last1= |first1= |last2= |first2= |date=24 sentyabr 1997 |title="Armenia-Azerbaijan Conflict" GRS |volume= |chapter= |page= 4 |quote= |url= |language=en |location= |publisher= |isbn= |archive-url= |archive-date=}}</ref>

== Qətnamənin mətni ==
Qətnamə 9 bənddən ibarətdir. I bənddə [[atəşkəs]]in pozulması, hərbi əməliyyatların yenidən başlanması, xüsusilə də Zəngilan rayonunun və Horadiz şəhərinin işğal edilməsi, dinc əhaliyə qarşı hücumlar, Azərbaycan Respublikasının ərazisinin bombardman edilməsi pislənilir. II bənddə Təhlükəsizlik Şurası [[Ermənistan|Ermənistan hökumətini]] Azərbaycan Respublikasının [[Dağlıq Qarabağ]] regionunun ermənilərinin 1993-cü ildə qəbul edilmiş qətnamələrə riayət etməsinə nail olmaq məqsədilə öz təsir gücündən istifadə etməyə və hərbi kampaniyanı genişləndirmək üçün lazımi vasitələrin münaqişəyə cəlb olunan qüvvələrə verilməməsini təmin etməyə çağırır. 

III-VI bəndlərdə [[ATƏT-in Minsk qrupu|ATƏM-in Minsk qrupu]]nun 9 üzvünün 1993-cü il 4 noyabr tarixli atəşkəs barədə bəyanatı qiymətləndirilir. Maraqlı tərəflərdən ATƏM-in Minsk qrupunun 2-8 noyabr 1993-cü il tarixində [[Vyana]]da keçirilən iclasında edilən düzəlişlərlə "Təhlükəsizlik Şurasının 822 (1993) və 853 (1993) saylı qətnamələrinin həyata keçirilməsi üzrə təxirəsalınmaz addımların yenilənmiş cədvəli"nə uyğun olaraq hərbi əməliyyatların və düşmənçilik hərəkətlərinin dərhal dayandırılması, Zəngilan rayonundan və Horadiz şəhərindən işğalçı qüvvələrin birtərəfli qaydada çıxarılması və Azərbaycan Respublikasının yaxın vaxtlarda işğal edilmiş başqa rayonlarından işğalçı qüvvələrin çıxarılması tələb olunur. Həmçinin, şura tərəfləri [[Rusiya Federasiyası]]nın vasitəçiliyi, Minsk qrupunun dəstəyi ilə effektli və daimi atəşkəsə nail olmaq üçün [[danışıqlar]]ı davam etdirməyə çağırır. VI bənddə isə region dövlətlərindən tələb edilir ki, münaqişənin genişlənməsinə səbəb ola biləcək hərəkətlərdən və müdaxilədən çəkinsinlər.

VII-IX bəndlərdə [[BMT baş katibi|Baş katib]]dən və müvafiq beynəlxalq qurumlardan Zəngilan rayonunun, Horadiz şəhərinin və Azərbaycanın cənub sərhədinin əhalisi də daxil olmaqla zərər çəkmiş əhaliyə təcili [[humanitar yardım]] göstərmələri, [[qaçqın]] və [[məcburi köçkünlər]]ə təhlükəsiz və ləyaqətlə öz evlərinə qayıtmaqda köməklik etmələri xahiş olunur. Baş katibdən, ATƏM-in fəaliyyətdə olan sədrindən və ATƏM-in Minsk Konfransının sədrindən Minsk prosesinin gedişi, xüsusilə şuranın müvafiq qətnamələrinin həyata keçirilməsi və şuraya məruzələrin təqdim olunmasının davam etdirilməsi xahiş edilir.

== Əhəmiyyəti ==
Qətnamə münaqişənin beynəlxalq hüququn norma və prinsipləri əsasında həlli üzrə siyasi prosesin hüquqi çərçivəsini müəyyən edir. Burada [[beynəlxalq hüququn prinsipləri|beynəlxalq hüququn bir sıra prinsipləri]] qeyd olunur. Belə ki, Azərbaycanın suverenlik hüquqlarını və ərazi bütövlüyünü təhdid edən Dağlıq Qarabağ münaqişəsi çərçivəsində problemin sülh yolu ilə həllinə çağırışdan başqa, Azərbaycanın ərazi bütövlüyü bir daha təsdiq edilir; həmçinin, sərhədlərin toxunulmazlığı prinsipi ilə yanaşı, ərazi əldə etmək məqsədilə "güc tətbiqinin yolverilməzliyi" prinsipi də bir daha xatırladılır.<ref>{{cite journal |last1=Akçay |first1=Deniz |last2= |first2= |date=2020 |title=Dağlık Karabağ Uyuşmazlığında Self-Determinasyon Tezlerinin Göreceliği |url=https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1081270 |journal=Ermeni Araştırmaları |volume= |issue=65 |page=səh. 101-129 |access-date=18 oktyabr 2022 |archive-date=2023-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230701105112/https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1081270 |url-status=live }}</ref> Belə ki, istənilən hərbi işğal müvəqqəti hesab olunur və işğal olunmuş ərazi üzərində suverenliyin verilməsinə səbəb ola bilməz.<ref>{{cite web |url= |title=Doc. S/2016/711 — Letter dated 15 August 2016 from the Permanent Representative of Azerbaijan to the United Nations addressed to the Secretary-General |author= |date=2016 |website= |publisher= |language=en |access-date= 23 oktyabr 2022|archive-url= |archive-date= }}</ref> Bu da onu göstərir ki, Azərbaycanın razılığı olmadan [[Dağlıq Qarabağ]]da hər hansı dövlət yaradıla bilməz.<ref name="paye">{{cite book |last1=Coppieters  |first1= Bruno |last2= Olivier|first2= Paye|date=1996 |title=Contested Borders in the Caucasus |volume= |chapter=UN and CSCE Policies in Transcaucasia |page=103-136 |quote= |url=https://dial.uclouvain.be/pr/boreal/object/boreal:151503 |language= en|location= [[Brüssel|Bruxelles]]|publisher=VUB Press |isbn= 90-5487-117-2|archive-url= https://web.archive.org/web/20221018185615/https://dial.uclouvain.be/pr/boreal/object/boreal:151503|archive-date= 18 oktyabr 2022}}</ref>

BMT Təhlükəsizlik Şurasının qəbul etdiyi 822, 853, 874, 884 saylı qətnamələr problemin həlli üçün açar kimi istifadə oluna biləcək qətnamələr idi.<ref name="tez">{{cite web |url= https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12575/28856/3386.pdf?sequence=1|title=Dağlık Karabağ Sorunu ve Uluslararası Örgütler |author=Toğrul Aliyev |date=2006 |website= |publisher=[[Ankara Universiteti|Ankara Üniversitesi]] Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı |language=tr |access-date= 18 oktyabr 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221018165623/https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12575/28856/3386.pdf?sequence=1 |archive-date=18 oktyabr 2022 }}</ref> Digər üç qətnamədə olduğu kimi, bu sənəddə də Azərbaycan torpaqlarının işğalına dərhal son verilməli olduğu qərara alınıb və Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin "regionda sülh və təhlükəsizliyə" təhlükə yaratdığı faktı Təhlükəsizlik Şurası tərəfindən etiraf edilib.<ref>{{cite web |url= https://www.justice.gov.az/documents/ermenistan_elave_1.pdf|title=Documents of International Organizations on the Armenia-Azerbaijan conflict |author=[[Xarici İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Ministry of Foreign Affairs (Azerbaijan)]] |date=2017 |website= |publisher= |language=en |access-date= 23 oktyabr 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220701145652/https://justice.gov.az//documents/ermenistan_elave_1.pdf |archive-date= 01 iyul 2022}}</ref>

Sənəddə Dağlıq Qarabağ regionunun Azərbaycan ərazisi olduğu təsdiq edilir. Məhz Ermənistan Respublikası ilə Azərbaycan Respublikası arasında gərginliyin olmasının vurğulanması Ermənistanın işğal prosesində iştirak etdiyini sübut edir.<ref name="tez"/> 

Qətnamə münaqişənin təkcə Dağlıq Qarabağda deyil, həm də onun ətrafında davam etdiyini qeyd edir.

Sənəddə Zəngilan rayonunun, Horadiz şəhərinin və Azərbaycanın cənub sərhədinin əhalisi də daxil olmaqla zərər çəkmiş əhaliyə təcili humanitar yardım göstərilməsi və qaçqın və məcburi köçkünlərə təhlükəsiz və ləyaqətlə öz evlərinə qayıtmaqda köməklik edilməsi kimi məsələlər qeyd olunub.

== Tənqidi yanaşmalar ==
884 saylı qətnamənin də digər əlaqəli qətnamələr kimi zəif cəhətləri qismində bu sənədin çağırış xarakterli olması, mövcud vəziyyəti pisləməklə kifayətlənməsi göstərilir. 

[[Abxaziya]] ilə əlaqədar BMT səviyyəsində qəbul edilmiş qətnamələrdə Abxaziyanın demoqrafik tərkibini dəyişdirmək cəhdləri, o cümlədən ərazini əvvəllər burada yaşamayan insanlarla məskunlaşdırmaq cəhdləri də pislənsə də, oxşar mövqe Dağlıq Qarabağla bağlı qəbul edilmiş qətnamələrdə qeyd olunmamış,<ref name="paye"/> sadəcə məcburi köçkün faktı təsdiq edilmişdi.

Qətnamədə Azərbaycanın ərazilərinin işğal edilməsi qeyd edilsə də və işğalçı qüvvələrin bu ərazilərdən çıxarılması açıq-aşkar tələb olunsa da, yalnız erməni tərəfinin hərəkətlərinin pislənməsi ilə bağlı müddəaya rast gəlinmir: Təhlükəsizlik Şurası bu hissədə "atəşkəsin pozulması", "hərbi əməliyyatların başlanması", "maraqlı tərəflər" kimi məchul növdə ifadələrdən istifadə etməklə vəziyyətdən narahat olduğunu çatdırır. Bu da çox güman ki, Təhlükəsizlik Şurasında siyasi konsensusun ({{dil-en|consensus}}) olmamasından irəli gəlir. Halbuki, Abxaziya məsələsində eyni şura yalnız [[abxazlar|abxaz]] tərəfini hərəkətlərinə görə aşkar surətdə tənqid edir.<ref name="paye"/> Buna görədir ki, 884 saylı qətnamədə yenə məchul növdə ifadə edilmiş "işğalçı qüvvələrin çıxarılması" qeydində məhz hansı işğalçı qüvvələrin kim tərəfindən çıxarılmalı olduğu aydın əks olunmur. Hətta bununla bağlı aşkar surətdə məhz Ermənistan dövlətinin üzərinə adi bir tələb belə qoyulmur. Bütün bunlar yalnız qətnamənin məntiqli təhlili nəticəsində fərz oluna bilər. Bunun əksinə olaraq, [[xorvatlar]]la [[boşnaklar]] arasında baş vermiş silahlı münaqişə ilə əlaqədar sözügedən qətnamədən bir il əvvəl — 1992-ci ildə qəbul edilmiş BMT Təhlükəsizlik Şurasının 752 saylı qətnaməsində münaqişədə işğalçı qüvvələri dəstəkləyən və bu mənada Ermənistanı xatırladan [[Xorvatiya]]nın üzərinə belə tələblər qoyulmuşdur.<ref name="paye"/><ref>{{cite web |url=https://documents-dds-ny.un.org/doc/RESOLUTION/GEN/NR0/011/11/PDF/NR001111.pdf?OpenElement |title=United Nations Security Council Resolution 752 |author=[[BMT Təhlükəsizlik Şurası|United Nations Security Council]] |date=15 may 1992 |website= |publisher= |language=en |access-date=19 oktyabr 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221019144523/https://documents-dds-ny.un.org/doc/RESOLUTION/GEN/NR0/011/11/PDF/NR001111.pdf?OpenElement |archive-date=19 oktyabr 2022 |url-status=live }}</ref>

[[Fayl:ZəngilanDSC 0293.jpg|250px|thumb|right|[[İkinci Qarabağ müharibəsi]] nəticəsində işğaldan azad edilən [[Zəngilan]]da 1993-cü ildən qalma xarabalıq]]
Qətnamədə Azərbaycanın daha əvvəl işğal edilmiş ərazilərinin adları çəkilmir, əvəzində "yaxın zamanlarda işğal edilmiş başqa rayonlar" ifadəsindən istifadə olunur. Bəzi müəlliflərə görə, işğal olunmuş ərazilərdən hərbi qüvvələrinin çıxarılmasının dəqiq tarixinin qeyd olunmaması sənədin digər zəif cəhəti hesab edilir. Həmçinin işğal edilmiş ərazilərdən işğalçı qüvvələr çıxarılmadığı təqdirdə onların hansı cəza tədbirlərinə və ya sanksiyalara məruz qalacağı göstərilmir. Eləcə də, sənədin məzmunundan tam olaraq aydın deyil ki, [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvləri|Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvləri]] ermənilərin işğal etdikləri Azərbaycan ərazilərini dərhal tərk etmələrinin, yoxsa münaqişənin atəşkəs və danışıqlar yolu ilə həllinin daha çox tərəfdarıdırlar.<ref name="tez"/>

Təhlükəsizlik Şurasının silahlanmaya ümumi qadağa və ya [[embarqo]] qoyulması ilə bağlı mövqeyi də birmənalı deyil. "Hərbi kampaniyanı genişləndirmək üçün lazımi vasitələrin münaqişəyə cəlb olunan qüvvələrə verilməməsi" Ermənistana tələb kimi deyil, çağırış kimi ifadə olunur.

Sənəddə əks olunmuş "ATƏM-in Minsk qrupuna kömək məqsədilə Rusiya Federasiyası hökumətinin yardımı ilə həyata keçirilən birbaşa əlaqələr nəticəsində əldə edilən atəşkəsin təcili bərpa edilməsi" ilə bağlı qeyd sanki BMT-nin münaqişənin həllini Rusiyanın öhdəsinə qoyması kimi başa düşülür.<ref name="tez"/>

Qətnamə Azərbaycan ərazilərinin işğalını təsdiq etsə də, münaqişənin Azərbaycanın lehinə həll edilməsi istiqamətində BMT tərəfindən əməli addımlar atılmamışdır. Nəticədə, tərəflər arasında [[İkinci Qarabağ müharibəsi]]nin baş verməsi qaçınılmaz olmuş və bunun ardınca 2020-ci il noyabrın 10-da Azərbaycan, Rusiya prezidentlərinin və Ermənistan baş nazirinin imzaladıqları [[Qarabağ atəşkəs bəyanatı (2020)|üçtərəfli bəyanatla]] 30 ildən artıq davam edən Ermənistan–Azərbaycan Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə, Azərbaycan torpaqlarının işğalına son qoyulmuş, sülh sazişinin imzalanması ilə bağlı tərəflər arasında görüşlər keçirilmişdir. Bununla da üçtərəfli bəyanat BMT Təhlükəsizlik Şurasının 1993-cü ildə qəbul etdiyi qətnamələrin icrasını təmin etmişdir.<ref>{{cite web |url= https://meclis.gov.az/news-haqq.php?id=20&lang=az|title=Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin Bəyanatı |author=[[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi|meclis.gov.az]] |date=26 noyabr 2020 |website= |publisher= |language= az|access-date= 18 oktyabr 2022|archive-url= https://web.archive.org/web/20220731174851/https://meclis.gov.az/news-haqq.php?id=20&lang=az|archive-date= 31 iyul 2022}}</ref>

== Qətnaməyə zidd davranışlar ==
14 fevral 1994-cü ildə Azərbaycanın BMT yanındakı daimi missiyası həmin ilin yanvarında əldə etdiyi, Ermənistan Respublikası silahlı qüvvələrinin nizami hissələrinin Azərbaycan ərazisində hərbi əməliyyatlarda iştirakını təsdiq edən təkzibedilməz sübutları [[BMT baş katibi|BMT-nin Baş katibi]]nə təqdim edib. 884 saylı qətnamədə Ermənistana hərbi kampaniyanı genişləndirməməsi ilə bağlı çağırış edilsə də, təqdim edilən sübutlarda Ermənistan Respublikası silahlı qüvvələrinin 555-ci motoatıcı alayının [[Kəlbəcər əməliyyatı|1994-cü il yanvarın 21-dən 22-nə keçən gecə]] Ermənistanın [[Vardenis rayonu]]ndan irəliləyərək Azərbaycanın [[Kəlbəcər rayonu]]na daxil olması əks olunub. Bununla bağlı Azərbaycan tərəfi Ermənistan Respublikası silahlı qüvvələrinə məxsus əməliyyat xəritələrini, əsir götürülən şəxsi heyətin imzalı ifadələrini, o cümlədən erməni hərbçilərinin hərbi biletini [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Katibliyi|katibliyə]] göndərməklə Ermənistanın Azərbaycana birbaşa təcavüz etdiyini katibliyin diqqətinə çatdırıb.<ref>{{cite web |url=https://digitallibrary.un.org/record/182327 |title=Doc. S/1994/147 |author= |date= |website= |publisher= |language= |access-date= 23 oktyabr 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20210917001925/https://digitallibrary.un.org/record/182327 |archive-date=17 sentyabr 2021 }}</ref>  

884 saylı qətnamədə Azərbaycanın ərazi bütövlüyü, sərhədlərinin toxunulmazlığı qeyd edilsə də, müxtəlif illərdə müxtəlif dövlətlər tərəfindən buna zidd addımlar atılmışdır. 

[[İkinci Qarabağ müharibəsi]]nin başa çatmasından qısa müddət sonra 2020-ci il noyabrın 25-də [[Fransa Senatı]]nda qondarma "[[Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikası|Dağlıq Qarabağ Respublikası]]nın tanınmasının zəruriliyinə dair" 145 nömrəli qətnamə layihəsi müzakirə edilərək qəbul edilmişdir. [[Azərbaycan Respublikası Prezidenti]]nin köməkçisi [[Hikmət Hacıyev]] bu hadisəni "BMT Təhlükəsizlik Şurasının müvafiq qətnamələrinin kobud pozuntusu" adlandıraraq "Fransanın istər Minsk qrupunun həmsədr ölkəsi, istərsə də BMT Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvü kimi məramı və obyektiv fəaliyyəti ilə bağlı ciddi suallar doğurduğunu" qeyd etmişdir.<ref>{{cite web |url=https://azertag.az/xeber/Hikmet_Haciyev_Fransa_Senatinin_bu_qetnamesi_Azerbaycan_uchun_adi_kagiz_parchasindan_basqa_bir_sey_deyil-1651211 |title=Hikmət Hacıyev: Fransa Senatının bu qətnaməsi Azərbaycan üçün adi kağız parçasından başqa bir şey deyil |author=[[azertag.az]] |date=25 noyabr 2020 |website= |publisher= |language=Az |access-date= 18 oktyabr 2022|archive-url= https://web.archive.org/web/20220922070607/https://azertag.az/xeber/Hikmet_Haciyev_Fransa_Senatinin_bu_qetnamesi_Azerbaycan_uchun_adi_kagiz_parchasindan_basqa_bir_sey_deyil-1651211|archive-date=22 sentyabr 2022 }}</ref> Fransa Senatının bu addımını tənqid edən [[Türkiyə]]nin [[Ədalət və İnkişaf Partiyası]], [[Cümhuriyyət Xalq Partiyası|CHP]], [[MHP]] və [[İYİ Partiya]]sının qəbul etdiyi ortaq bəyanatda BMT Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələrində Dağlıq Qarabağın Azərbaycan ərazisi kimi tanındığı xatırlanmış və Senatın qəbul etdiyi qərarın beynəlxalq hüquq baxımından heç bir hüquqi qüvvəsinin olmadığı diqqətə çatdırılmışdır.<ref>{{cite web |url=https://meclishaber.tbmm.gov.tr/develop/owa/haber_portal.aciklama?p1=149897 |title=TBMM’de dört partiden Fransa Senatosu’na ortak tepki |author=[[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|meclishaber.tbmm.gov.tr]] |date= 27 noyabr 2020|website= |publisher= |language=tr |access-date= 18 oktyabr 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221016104321/https://meclishaber.tbmm.gov.tr/develop/owa/haber_portal.aciklama?p1=149897 |archive-date=16 oktyabr 2022 }}</ref>

== Həmçinin bax ==
{{Vikilər
| commons     = 
| wikispecies = 
| wikt        = 
| b           = 
| s           = BMT Təhlükəsizlik Şurasının 884 saylı qətnaməsi
| q           = 
| n           = 
| m           = 
}}
* [[BMT Təhlükəsizlik Şurasının Dağlıq Qarabağ münaqişəsilə bağlı qətnamələri]]
* [[1993 Yay əməliyyatları]]
* [[Zəngilanın azad edilməsi]]

== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı|2}}

== Xarici keçidlər ==
* [https://undocs.org/Home/Mobile?FinalSymbol=S%2FRES%2F884(1993)&Language=E&DeviceType=Desktop&LangRequested=False Qətnamənin rəsmi mətni]

{{Qarabağ münaqişəsi}}

[[Kateqoriya:Birinci Qarabağ müharibəsi]]
[[Kateqoriya:1993-cü il BMT Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələri]]
[[Kateqoriya:BMT Təhlükəsizlik Şurasının Azərbaycana aid qətnamələri]]